گروه بورس - همایون دارابی: بورس اوراق بهادار تهران در حالی هفته گذشته کار خود را با کارنامه متعادل رشد ۱۹۵ واحدی پشت سرگذاشت که تحولات بازار جهانی نفت به نگرانی سهامداران به ویژه سهامداران گروه پالایشگاهی مبدل شده است. در انتهای هفته گذشته بازار جهانی نفت بدترین شرایط خود را در چندسال اخیر با افت قابل ملاحظه بیش از پنج درصد تجربه کرد تا نگرانی جدی در وضعیت کلان اقتصاد کشور ایجاد کند به ویژه آنکه با توجه به تحولات سیاسی و مذاکرات هسته‌ای که تا کنون به نتیجه‌ای مشخص منجر نشده است کلاف اقتصاد کلان کشور پیچیده‌تر از گذشته شده است. در بازار جهانی نفت آژانس بین‌المللی انرژی روز سه‌شنبه هفته قبل پیش‌بینی خود را برای رشد تقاضای نفت در سال ۲۰۱۵ به دلیل ضعف اقتصاد جهانی تنزل داد. آژانس بین‌المللی انرژی اعلام کرد که رشد تقاضای نفت جهان در سال ۲۰۱۵ میلادی کمتر از پیش‌بینی‌های قبلی خواهد بود و قیمت نفت احتمالا بیش از این کاهش خواهد یافت. در همین حال پیش‌بینی اداره اطلاعات انرژی آمریکا نشان می‌دهد، تولید نفت شیل در آمریکا همچنان رو به افزایش است و قرار است در نوامبر نسبت به اکتبر روزانه ۱۰۶ هزار بشکه افزایش داشته باشد. در حال حاضر تولید نفت آمریکا به بالاترین حد در ۲۹ سال اخیر رسیده است. ارقام اقتصادی اخیر باعث افزایش نگرانی در این باره شده که روند بهبود اقتصادی جهان در حال از نفس افتادن است. در این میان آنچه برای معامله‌گران بازار سهام پس از تحولات کلان اقتصادی و احتمال کسری بودجه دولت اهمیت دارد وضعیت خاص گروه پالایشگاهی است که همگی آنها به دلیل اختلاف حساب با وزارت نفت ماه‌ها است بلاتکلیف مانده‌اند. در گروه پالایشگاهی نماد پالایشگاه اصفهان از نوزدهم اسفند سال گذشته متوقف شده و اینک نزدیک به ۸ماه است سهامداران این شرکت بلاتکلیف مانده‌اند. این گروه در این شرایط با نگرانی مضاعفی در کنار بحث اختلاف حساب موجود با وزارت نفت مواجه هستند. پالایشگاه‌های نفت واگذار شده به دلیل سیاست مخالف خصوصی‌سازی و ممانعت از تداوم اجرای اصل ۴۴ در وزارت نفت هم اکنون با بلاتکلیفی مواجه هستند که این بلاتکلیفی به اختلاف‌های مالی سنگینی با وزارت نفت منجر شده است.

در این شرایط انتصاب‌های پرسش‌برانگیز برخی از مدیران و وابستگان مدیران نفتی به‌عنوان نمایندگان سهام عدالت در هیات مدیره پالایشگاه‌های بورسی موجب شده است سهامداران با احتمال قبول شرایط یکطرفه وزارت نفت از سوی شرکت‌های بورسی مواجه شوند.

ترکیب این شرایط با افت قیمت نفت موجب شده است سهامداران پالایشگاهی که ارزش بازاری مستقیم معادل ۳۲هزار و ۵۹۲میلیارد تومان را در بازار دارد با نگرانی در انتظار بازگشایی این نمادها پیش از افزایش بیش از پیش پتانسیل‌های منفی باشند. سال‌های قبل نیز توقف نماد فولاد مبارکه و شماری از تولید‌کنندگان سنگ آهن به‌صورت طولانی‌مدت و برخورد آن با افت بهای جهانی نیز تجربه‌ نا‌مناسبی را برای سهامداران رقم زده است که اینک احتمال تکرار شدید‌تر آن در گروه پالایشگاهی به وجود آمده است؛ مگر آنکه رایزنی‌ها بتواند موضع سوال‌برانگیز وزارت نفت را تغییر دهد. در همین حال شرایط کنونی بار دیگر سیاست توقف دراز‌مدت نمادها در بورس تهران را زیر سوال برده است. توقف نمادها به دلیل از بین بردن امکان نقد‌شوندگی سهام به زیان سهامداران به ویژه سهامداران جزء است که متاسفانه با وجود ده‌ها تجربه ناگوار در این بخش همچنان مورد استفاده قرار می‌گیرد. در کنار تحولات بازار جهانی نفت، در صحنه مسائل سیاسی نیز مذاکرات اتمی در حالی خاتمه یافته است که زمان به سرعت در حال سپری شدن و نزدیکی زمان به سوم آذر پایان مهلت ۴ماهه ایجاد شده پس از توافق وین است. کسب توافق سیاسی نهایی، عدم تمدید مذاکرات یا رسیدن به توافقی بینابینی گزینه‌هایی است که در حال حاضر موافقان و مخالفانی دارد که می‌تواند شرایط بازارهای مختلف از جمله بازار سرمایه را متفاوت کند. در کنار تحولات سیاسی در حوزه اقتصادی مهم‌ترین‌ موضوع در حال حاضر تکلیف سهام عدالت است؛ جایی که ۵۱ نماینده مجلس با تهیه طرحی با عنوان «آزادسازی معامله سهام عدالت در بورس» برای تعیین تکلیف این سهام اقدام کردند. ۵۱ نماینده مجلس با تهیه طرحی با عنوان آزادسازی معاملات سهام عدالت در بورس، خواستار اصلاح قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی شدند. در طرح نمایندگان که مرکز پژوهش‌های مجلس آن را منتشر کرد، آمده است: بر‌اساس قانون اصل ۴۴ و موافقت مقام معظم رهبری دولت نسبت به واگذاری سهام شرکت‌های خود به مردم اقدام کرد. سهام عدالت واگذار شده به محرومین ۵۰ درصد تخفیف و ۵۰ درصد مابقی مقرر شد از طریق سود سالانه تامین گردد.

ارزش هر سهم مبلغ یک میلیون تومان بود که ۵۰۰ هزار تومان تخفیف منظور شده بود و پیش‌بینی این بود که هر یک میلیون تومان سهم در هر سال حداقل ۲۰ درصد سود داشته باشد یعنی ۲۰۰ هزار تومان و نهایتا بعد از ۵/۲ تا سه سال مالی بدهی سهام صفر و آزاد شود.

از طرفی بسیاری از دارندگان سهام عدالت از جمله خانواده‌های تحت پوشش کمیته امداد حضرت امام (ره) و سازمان بهزیستی که در طرح مسکن مهر ثبت‌نام کرده‌اند به دلیل عدم توانایی پرداخت سهمیه خود در حال از دست دادن مسکن مهر بوده و همچنان خانه به دوش خواهند ماند و در این میان واسطه‌ها و دلالان مشغول خرید امتیاز مسکن آنان با حداقل مبلغ هستند.