مجلس زیر بار تبعات تصمیم خود نرفت

گروه بورس - هدیه لطفی: حکایت ریزش بورس تهران که با اوج‌گیری شاخص تا مرز ۹۰ هزار واحد و ایجاد حباب قیمتی در این بازار همراه بود، با تصمیمات دولت و مجلس در حوزه قیمت‌گذاری خوراک پتروشیمی‌ها آغاز شد. این موضوع در‌حقیقت مانند جرقه‌ای برای ریزش بیشتر این بازار عمل کرد و اولین ضربه برای افت بازار سهام در اوج آن بود. این تصمیم البته بعدا با تصمیماتی دیگر از‌جمله افزایش نرخ بهره معادن و تصمیمات صادراتی و‌... ضربه آخر را به بورس تهران وارد ساخت که تبعات آن همچنان ادامه دارد. به این ترتیب پس از افت نزدیک به ۲۰ هزار واحدی شاخص بورس که سقوط آن از دی‌ماه سال گذشته آغاز شد و نماگر بازار سهام را از قله ۸۹ هزار و ۵۰۰ واحدی تا ارتفاع ۷۰ هزار واحد پایین کشید و موجب ضرر و زیان سهامداران و سرمایه‌گذاران زیادی در بازار سرمایه شد، بالاخره مجلسی‌ها هم دست به‌کار شدند تا با دعوت و پرسش از وزیر اقتصاد و رئیس سازمان بورس، تصمیماتی در این رابطه اخذ کنند. این در حالی است که مجموعه سازمان و شرکت بورس به همراه وزارتخانه‌های مختلف در حال رایزنی برای بهبود اوضاع هستند که در آخرین نشست‌ها، روز یکشنبه رئیس سازمان بورس به کمیسیون اقتصادی مجلس رفت و گزارشی درباره وضعیت بازار سرمایه به اعضای این کمیسیون ارائه‌ داد. در این جلسه علی صالح‌آبادی رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار، حسن قالیباف اصل مدیرعامل شرکت بورس اوراق بهادار تهران و علیرضا عسگری‌مارانی مدیرعامل شرکت سرمایه‌گذاری ملی ایران حضور داشتند که اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس در این نشست، پس از استماع گزارش مسوولان ارشد بورس در‌خصوص علل افت شاخص طی ماه‌های اخیر، مقرر کردند که کمیسیون اقتصادی گزارش کاملی درخصوص علل افت ارزش سهام شرکت‌ها طی ماه‌های اخیر و راهکارهای بهبود و تقویت شرایط بورس، در صحن علنی مجلس ارائه‌ کند تا تصمیم‌گیری لازم در این خصوص از سوی نمایندگان مجلس صورت گیرد.

تقویت بورس با شفافیت قوانین

در این جلسه مدیرعامل بورس اوراق بهادار تهران در‌خصوص وضعیت بورس گفت: بزرگ‌ترین حمایت از بازار سرمایه، ایجاد شفافیت در بازار است؛ بنابراین دولت و مجلس باید کمک کنند قوانین و مقررات شفاف و با ثبات تدوین شود.

به گزارش خبرگزاری خانه ملت، حسن قالیباف اصل

ادامه داد: باید توجه کرد تغییر قوانین، مانع سرمایه‌گذاری در بورس است؛ بنابراین باید در بورس اوراق بهادار تهران که نمادی از بازار ثانویه محسوب می‌شود و همچنین در بخش واقعی اقتصاد در قوانین ثبات به وجود آید. قالیباف ادامه داد: اگر دولت و مجلس در تدوین قوانین به این نکته توجه کنند که قوانین در‌جهت حمایت از بازار و پایدار باشد، زمینه تقویت بورس فراهم خواهد شد. وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه تزریق نقدینگی دولت به بورس چه تاثیری بر بازار داشته، گفت: تزریق نقدینگی مفید بوده اما نکته مهم برای تقویت بازار این است که بتوان آینده بازار را به‌صورت نسبی پیش‌بینی کرد.

قالیباف اصل گفت: شفافیت قوانین و امکان پیش‌بینی نسبی بازار سرمایه، عامل تقویت این بازار خواهد بود. وی افزود: رشد نرخ خوراک پتروشیمی‌ها و اتفاقات حوزه سنگ‌آهن از دلایل اصلی نزولی شدن شاخص بورس در چند ماه گذشته بوده است، علاوه‌بر آن زمانی‌که سرمایه‌گذار می‌بیند در قانون بودجه یکساله کشور متغیرهای بلندمدت سرمایه‌گذاری تغییر می‌کند اعتمادش نسبت به سرمایه‌گذاری کم می‌شود و نمی‌تواند پیش‌بینی درستی از آینده بازار داشته باشد. قالیباف اصل در‌خصوص پیش‌بینی آینده بازار سرمایه گفت: بهترین جا برای سرمایه‌گذاری، بورس محسوب می‌شود، به‌دلیل اینکه بازاری شفاف و تحت نظارت است و شرکت‌های پذیرفته شده در بورس به نوعی گلچین شرکت‌های صنعتی محسوب می‌شوند.

وی با بیان اینکه باید شرایط به نحوی فراهم شوند که مردم در بورس سرمایه‌گذاری کنند، گفت: جذب نقدینگی‌های جامعه به کنترل تورم و هدایت سرمایه‌های اندک به سمت بورس و تولید منتهی خواهد شد. قالیباف اصل با تاکید بر این نکته که برای تامین مالی فعالیت‌های مولد اقتصادی باید از ظرفیت‌های بورس استفاده کرد، ادامه داد: سال گذشته سال خوبی برای سرمایه‌گذاری در بورس و تامین مالی بخش تولید بود که متاسفانه این فرصت از دست رفت. وی در تشریح علل از‌دست‌رفتن فرصت استفاده از بازار صعودی بورس در سال گذشته، گفت: به‌دلیل اتخاذ برخی تصمیمات کوتاه‌مدت که متغیرهای بلندمدت اقتصادی شرکت‌ها را تحت تاثیر قرار داد، بازار فرصت جذب بیشتر سرمایه‌ها را از دست داد. مدیرعامل بورس اوراق بهادار تهران یادآور شد: رفع مشکل کمبود نقدینگی و رکود اقتصادی می‌تواند به رشد بازار سرمایه منتهی شود.

به گزارش خبرگزاری فارس، علیرضا عسگری مارانی نیز که در نشست یکشنبه شب گذشته و صبح دیروز مدیران بازار سرمایه با نمایندگان مجلس شورای اسلامی حضور داشت، با اشاره به اینکه نمایندگان مجلس در جلسات کمیسیون‌های اقتصادی و اصل ۴۴ نسبت به کاهش شاخص و ثروت سهام‌داران نگران بودند، اظهار کرد: نمایندگان مجلس معتقد بودند که این کاهش به تصمیم‌گیری‌های آینده مجلس مرتبط خواهد بود.

وی افزود: به‌رغم اینکه برخی معتقد بودند کاهش شدید شاخص‌های بورس ارتباطی به تعیین تبصره مربوط به افزایش نرخ خوراک شرکت‌های پتروشیمی ندارد، برخی دیگر از نمایندگان نسبت به تاثیر منفی افزایش نرخ خوراک هشدارهایی داده بودند.

عسگری مارانی تاکید کرد: در این جلسه محمدرضا پور‌ابراهیمی معتقد بود که نسبت به کاهش ارزش دارایی سهامداران پیش از تصویب نرخ خوراک ۱۳ سنتی هشدار داده و چنین روندی را پیش‌بینی کرده بود. مدیرعامل سرمایه‌گذاری ملی با اشاره به اینکه وجوه مربوط به مردم در صندوق‌های بازنشستگی شدیدا با کاهش ارزش سهام تحت تاثیر قرار گرفته است، گفت: کاهش ارزش سهام صندوق‌های بازنشستگی بسیار بیشتر از سودی بود که با افزایش نرخ خوراک پتروشیمی‌ها و اعمال بهره مالکانه نصیب دولت شد. وی افزود: در این جلسات مباحث مربوط به اعداد و ارقام بیشتر مورد بحث قرار گرفت و جمع‌بندی‌ها بر این شد که از بورس حمایت شود و بسیاری از نمایندگان مجلس نیز علاقه‌مندی خود را به این بازار اعلام کردند.

استیضاح وزیر یا کمک به بورس؟!

در این میان، برخی تناقض‌ها در سخنان برخی ‌نمایندگان مجلس ‌کاملا مشهود ‌است، به‌گونه‌ای که برخی‌ نمایندگان زمانی از طرحی دفاع کرده‌اند که پس از تصویب در مجلس، منجر به شکست در حوزه‌ای دیگر شده ولی اکنون وزیر را مقصر ماجرا می‌دانند؛ گویا برخی ‌افراد علاقه‌ای به ادامه کار برخی از وزرا ندارند. در غیر این صورت چه دلیلی دارد نماینده‌ای که تا دیروز موافق افزایش نرخ خوراک بود، امروز به‌‌ همان دلیل پای وزیر را به میان بکشاند؟

این در حالی است که به باور بسیاری از کار‌شناسان، عامل اصلی شکل‌گیری روند منفی در بورس و در واقع جرقه اصلی این کاهش، افزایش پنج برابری نرخ خوراک پتروشیمی‌ها، به‌رغم هشدارهای متعدد و پی‌درپی کار‌شناسان بورس‌ بوده است؛ موضوعی که نادر قاضی‌پور، در آن زمان از مدافعان سرسختش ‌بود و حتی در دفاع از مصوبه افزایش نرخ خوراک در مجلس، سخنرانی‌های بسیاری هم داشت.

‌اما حال این نماینده مجلس و برخی دیگر از نمایندگان که امروز مدعی یافتن مقصر برای کاهش افت بورس هستند، در دفاع از مصوبه‌هایی که منجر به افت شدید بورس شد، ده‌ها مصاحبه و سخنرانی ایراد کرده و حال در شرایط کنونی پای خود را کنار کشیده و می‌گویند افت بورس هیچ ربطی به مصوبه‌های مجلس ندارد! آخرین خبر نیز از ارسال نامه روز گذشته احمد توکلی مبنی بر عدم تاثیر نرخ خوراک بر افت بورس حکایت می‌کند.

برای روشن‌تر شدن موضوع لازم است کمی به عقب برگردیم: در دی ماه سال گذشته که دوران رونق بورس بود شاخص تا مرز ۹۰ هزار واحد افزایش یافته بود، البته در این موضوع شکی نیست که در آن دوران وضعیت حبابی تشکیل شده و تنها یک خبر منفی کافی بود تا افت بازار آغاز شود؛ خبر افزایش نرخ خوراک پتروشیمی‌ها و طولانی شدن بررسی این موضوع توسط دولت و مجلس سرآغاز روشن شدن این جرقه بود و باعث شد تا زمان تصویب این قانون، بازار حدود ۱۰ هزار واحد ریزش را تجربه کند. در واقع همان هیجانی که باعث رشد روز افزون شاخص شده بود به همان نسبت متعاقب این خبر به افت بازار دامن زد.

از سوی دیگر اخبار مثبت که در روزهای اخیر از پتروشیمی‌ها منتشر شده، اثرات مطلوبی بر بازار گذاشته و این نشان‌دهنده این است که بورس خواستار بهبود وضعیت این صنعت مهم است و تنها به دنبال یک بهانه برای بازگشت شرایط می‌گردد.

در این میان دولت نیز مسیر را درست تشخیص داده و تصمیماتی که در روزهای اخیر در حوزه پتروشیمی اعم از آزادسازی قیمت محصولات بر اساس ارز مبادله‌ای در بورس کالا یا تعدیل قیمت گاز مصرفی مجتمع‌های پتروشیمی گرفته شده، می‌تواند اثرات مثبتی را به دنبال داشته باشد.

واقعیت این است که در این شرایط هر چند ۴۵ میلیارد دلار سرمایه در بورس بخار شد تا مبلغی ناچیز در حدود کمتر از یک میلیارد تومان درآمد برای دولت از محل پتروشیمی‌ها تامین شود و به این ترتیب زیان اصلی را سهامداران که خود جزیی از ملت و دولت هستند متحمل شدند، اما دیگر یافتن مقصر سودی ندارد و مدیران و مسوولان سازمان بورس خواستارند تا این قبیل مصوبات و لایحه‌ها بار دیگر تصویب نشود.

ریزش بازار حاصل جمع جبری مداخلات مجلس و دولت بود

در این راستا دکتر مستخدمین حسینی نیز ورود مجلس به تعیین قیمت برای خوراک پتروشیمی‌ها و تاثیر آن بر افت شاخص بازار سهام را تایید کرد. به گفته وی، بازار سرمایه به عنوان مهم‌ترین‌ بازار مالی هر کشور از هر عامل بیرونی تاثیر می‌گیرد و چه به صورت منفی و چه مثبت برای بورس ایجاد حساسیت می‌کند. رئیس سابق شورای‌عالی بورس با تشریح اینکه ماهیت بازار سرمایه، آزاد بودن مکانیسم‌های تعیین قیمت است و باید این مهم همواره مد نظر تصمیم‌گیران و سیاست‌سازان قرار بگیرد، بر جریان آزاد سرمایه و تبعات تصمیم‌گیری‌ها توسط نهاد‌های تصمیم‌گیر حول و حوش نهاد‌های مالی هشدار داد.

مستخدمین حسینی اینکه در کشور‌های سوسیالیستی بازاری به نام بازار سرمایه وجود ندارد را به این خاطر دانست که اصولا سیاسیون در این جوامع تابع اقتصاد آزاد و جریان سرمایه حرکت نمی‌کنند. به گفته وی، زمانی که نهادهایی مانند مجلس و دولت به مکانیسم تعیین قیمت‌ها ورود پیدا می‌کنند، نباید انتظار داشته باشیم که بازار سرمایه از خود واکنشی نشان ندهد. بورس قطعا به مصوبات تعیین قیمت خوراک پتروشیمی‌ها، بهره مالکانه صنایع معدنی، فشار برای دریافت ارز ناشی از صادرات محصولات پتروشیمی، تعیین قیمت تولیدات خودرو‌سازان، تعیین قیمت سیمان و سایر تولیدات صنعتی بورسی واکنش دارد. بحث بهره مالکانه البته از سال‌های قبل نیز همواره با واکنش شاخص بازار سهام مواجه بوده است. به گفته وی بحث تعیین قیمت و چالش قیمت‌گذاری خودرو و نرخ سود بانکی، هدفمندی یارانه‌ها و مواردی از این دست از بازار سهام نشات نمی‌گیرد. بلکه این شرایط توسط تصمیم‌سازان و نهادهای تصمیم‌گیر ایجاد شده که البته واکنش بازار را در پی داشته است. وی افزود : باید توجه داشت که ریزش شاخص بازار سهام تنها به‌دلیل تعیین نرخ خوراک نبود، بلکه این حرکت آغازی بر آن بود، اما جمع جبری اتفاقات و دخالت‌های مجلس و دولت توامان موجب شد که بازار با ریزش مواجه شود. وی گفت: بازار سهام با روی کار آمدن دولت جدید در پی شعارهایی که حرکت بر مدار اقتصاد بازار را نوید می‌داد، خوش‌بین شد اما در عمل خود دولت نیز در بازار سهام و مکانیسم‌های آن دخالت کرد. محدودیت فروش تا ۵۰ هزار سهم نمونه‌ای بود از جمله تصمیمات دیگری که در مجموع موجب شدند تا بزرگ‌ترین شوک تاریخی بازار سهام ایجاد شود.یادمان نرود قرار بر این بود بازار سرمایه منبع تامین مالی بنگاه‌های اقتصادی باشد، اما مداخلات دولت و مجلس موجب شده تا سرمایه‌ها از بازار رخت بربندد.

روز پرکار بورس

اما روز گذشته برای بورسی‌ها چندان آرام نبود و جلسه دیگری با حضور معاون وزیران اقتصاد و نفت با حضور رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار برگزار شد و در این نشست درباره ابهامات مربوط به شرکت‌های پالایشی به بحث و تبادل نظر پرداخته شد، تا به یک جمع‌بندی برسند. در این جلسه شاپور محمدی معاون وزیر امور اقتصادی و دارایی (مدیرعامل سابق بورس انرژی ایران) و منصور معظمی معاون برنامه‌ریزی و هیدروکربوری وزیر نفت حضور داشتند. براساس اطلاعات کسب شده در این جلسه مباحث مربوط به ابهامات پالایشگاه‌ها و کیفی‌سازی محصولات آن نتایجی مطرح شده و به احتمال زیاد اخبار مثبتی از آن وجود داشته باشد.