محمد مهدی عشریه- مازیار فتحی* بر‌اساس آمارهای مجله گلوبال سمنت، ایران پس از چین، هند و ایالات متحده، به عنوان چهارمین تولید‌کننده بزرگ سیمان و دارای ۲ درصد از سهم تولید سیمان در جهان مطرح است. صنعت سیمان کشور از ۶۸ کارخانه و ۹۳ کوره فعال تشکیل شده که با اتکا به آن، ظرفیت اسمی تولید ۷۵/۷ میلیون تن کلینکر و تولید ۷۱ میلیون تن سیمان در سال ۹۲ حادث شده است. اهمیت صنعت سیمان از آنجا است که بیش از ۲ درصد ارزش بازار بورس مربوط به این صنعت است و سهم تولید ناخالص ملی این صنعت حدود ۸/۰ درصد اعلام شده است. ایران به عنوان یکی از مطرح ترین صادر کنندگان سیمان جهان، سال گذشته ۱۸/۸ میلیون تن صادرات را به ثبت رساند که به ترتیب عراق با ۵۰ درصد، کشورهای حاشیه خلیج فارس با ۱۵ درصد، افغانستان- آذربایجان و ارمنستان با ۱۴ درصد، روسیه با ۹ درصد، ترکمنستان - تاجیکستان و قزاقستان با ۳ درصد و سایر کشورها با ۹ درصد واردات سیمان، به عنوان مهم‌ترین واردات کنندگان سیمان کشور ما مطرح هستند. از اطلاعات فوق می‌توان اینگونه نتیجه‌گیری کرد که مهم‌ترین مشکل آتی صنعت سیمان در شرایط فعلی، وابستگی به عراق برای فروش و صادرات محصولات این صنعت است. از آنجا که حدود ۹/۵ میلیون تن از صادرات این صنعت به کشور عراق صورت می‌گیرد، درصورت بهره‌برداری از پروژه‌های جدید تولید سیمان این کشور، شاهد کاهش روند ارزآوری از این منبع بسیار مهم خواهیم بود، البته ناگفته نماند با توجه به شرایط اقتصادی و سیاسی عراق و در صورت حرکت این کشور به سمت ثبات، بهره‌برداری از مجتمع‌های تولید سیمان عراق، حداقل تا پنج سال آینده امکان‌پذیر است.

ترکیه به عنوان یکی از مهم‌ترین رقبای ایران در بازارهای صادراتی منطقه مطرح است. این کشور پس از خروج از رکود و استفاده از منابع داخلی برای استفاده در زیرساخت‌ها، صادرات سیمان خود را کاهش داده و با توجه به افزایش رشد اقتصادی، کاهش صادرات را در برنامه خود جای داده است.

در سال‌های آتی پروژه‌های جدید این صنعت از جمله پروژه‌های آبیک، کیاسر، دهلران، باقران، لار و... به بهره‌برداری می‌رسند و افزایش نرخ حامل‌های انرژی و به تبع آن افزایش نرخ محصولات باعث کاهش فعالیت اقتصادی کارخانه‌های سیمان خواهد شد. به همین دلیل باید کشور به سمت خروج از رکود اقتصادی خیز بردارد و در صورت افزایش بودجه عمرانی، سرعت صنعتی شدن و میزان شهرنشینی و... باعث رشد این صنعت در سال‌های آتی خواهد شد.

در جدول شماره یک مقایسه‌ای بین متوسط هزینه اهم اقلام مصرفی این صنعت بین ایران و استانداردهای جهانی انجام شده است. متوسط بهای تمام شده تولید هر تن سیمان در ایران بین ۱۸ تا ۲۰ دلار است، در حالی که متوسط جهانی بین ۴۰ تا ۴۵ دلار است. همچنین جدولی متشکل از مقدار متوسط مصرف انرژی در هر تن سیمان در این گزارش ارائه شده است. کلینکر با اضافه کردن گچ و سایر افزودنی‌ها از قبیل پوزولان، سرباره، آهک و ... به سیمان تبدیل می‌شود و هر چه میزان افزودنی‌ها با حفظ کیفیت بیشتر باشد، درصد کلینکر فاکتور و به تبع آن بهای تمام شده تولید کاهش می‌یابد. همان‌طور که در جداول نشان داده شده است اختلافات قابل توجهی بین هزینه‌های تولید یک تن سیمان در ایران و استانداردهای جهانی وجود دارد. براین اساس مجتمع‌های سیمانی باید برای کم شدن هزینه‌های خود فرآیندهای اصلاح ساختاری را انجام دهند. از جمله تغییرات قابل پیش‌بینی برای افزایش سودآوری این صنعت، کاهش کلینکر فاکتور، بازیافت برق از حرارت خروجی کوره‌ها، توسعه فرآورده‌های بتونی و تولید محصولات جدید، افزایش کیفیت محصولات و رسیدن به استانداردهای جهانی و همین‌طور تغییرات دستگاه‌های فرسوده در این صنعت است.

در سال‌های گذشته شرکت‌های سیمانی دارای دو مزیت عمده نسبت به برخی کشورهای منطقه بودند. نزدیک بودن به مواد اولیه و ارزان بودن انرژی دو عاملی بود که تاثیر بسزایی در توان رقابتی این شرکت‌ها با مجتمع‌های کشورهای همسایه داشتند. ولی در ابتدای سال جاری افزایش قیمت حامل‌های انرژی کلید خورد و این افزایش نرخ تغییرات مهمی در روند سودسازی مجتمع‌های سیمان ایجاد کرد. لذا انجمن صنفی تولیدکنندگان سیمان برآن شد تا تغییرات در هزینه را در محصولات خود وارد کند و به دنبال افزایش نرخ محصولات این مجتمع‌ها بود. به همین‌منظور اکثر این کارخانه‌ها اولین پیش‌بینی خود را بر اساس افزایش نرخ سیمان مطرح کرده‌اند. پس از گذشت سه ماه از ابتدای سال بالاخره انجمن صنفی صنعت سیمان توانست مجوز افزایش قیمت را کسب کند. عدم افزایش نرخ محصولات، در حالی‌که در گزارش‌های پیش‌بینی لحاظ شده بود، باعث شد تا نگاهی تحلیلی به پیش‌بینی صورت‌های مالی این شرکت‌ها بیندازیم.در این تحلیل صورت‌های مالی شرکت‌های سیمان غرب، سیمان شرق، سیمان تهران، سیمان داراب، سیمان بجنورد، سیمان قائن، سیمان کارون، سیمان دورود، سیمان کرمان، سیمان شاهرود، سیمان صوفیان، سیمان بهبهان و سیمان فارس نو بررسی شده است.

طبق توافقی که بین تولیدکنندگان سیمان و وزارت صنعت انجام گرفته، قیمت سیمان از ۳۱ خردادماه افزایش یافته و بر این اساس، قیمت هر تن سیمان فله‌ای ۱۶۰ هزار ریال افزایش یافت. اما در مورد سیمان پوزولانی ویژه ۱۳۰ هزار ریال به قیمت هر تن اضافه شد.

بنابراین جدول قیمت انواع سیمان در سال ۱۳۹۲ و قیمت‌های مصوب جدید که از ابتدای تابستان سال جاری اجرایی می‌شود به شرح جدول شماره ۳ خواهند بود. در نظر داشته باشید نرخ‌های خرید پاکت و هزینه بسته‌بندی تا اطلاع ثانوی به ازای هر تن سیمان پاکتی مطابق گذشته خواهد بود (به ازای هر تن ۱۵۰ هزار ریال). در ضمن مبلغ عوارض و مالیات بر ارزش افزوده از خریدار اخذ و به قیمت‌های جدول اضافه و در فاکتور فروش درج خواهد شد.

بر این اساس بخش فروش صورت‌های مالی برخی شرکت‌های تولید‌کننده سیمان حاضر در بازار سرمایه را تحلیل می‌کنیم.

در محاسبات، مقدار فروش هر شرکت در بودجه را به عنوان معیار در نظر می‌گیریم و برآورد تحلیلی را بر این مبنا قرار می‌دهیم که ۲۵ درصد مقدار کل فروش در فصل بهار سال جاری به قیمت سال ۱۳۹۲ انجام شده و ۷۵ درصد مقدار کل فروش به قیمت مصوب جدید از ابتدای تابستان سال جاری تا پایان سال صورت پذیرد.

همچنین تنها بخش فروش داخلی شرکت‌های سیمانی را طبق نرخ‌های جدید تغییر می‌دهیم و بخش صادراتی را مطابق بودجه در نظر می‌گیریم.

سغرب

سیمان غرب در بودجه سال مالی منتهی به ۲۹ اسفند ۹۳ نرخ محصولات را تا تاریخ ۳۱ اردیبهشت طبق نرخ‌های مصوب سال ۱۳۹۲ در نظر گرفته و از تاریخ ۳۱ اردیبهشت تا ۲۹ اسفند ۹۳ برای نرخ فروش محصولات داخلی ۲۰ درصد افزایش قیمت لحاظ کرده و برای فروش صادراتی بر مبنای وضعیت و کشش بازار نرخ‌ها را پیش‌بینی نموده است. «سغرب» نرخ گاز را در بودجه ۱۰۴۹ ریال در نظر گرفته که با توجه به مصرف حدود ۸۳ میلیون متر مکعبی این شرکت ۶۷۲۱ میلیون ریال به هزینه‌های آن اضافه خواهد شد. با توجه به سرمایه ۳۰۰ میلیارد ریالی سیمان غرب، پیش‌بینی می‌شود کاهش مبلغ فروش ۲۱۷۷۹ میلیون ریالی و افزایش هزینه ۶۷۲۱ میلیون ریالی باعث کاهش سود۹۵ ریالی EPS بودجه این شرکت شود.

سکارون

«سکارون» آثار ناشی از اجرای فاز دوم قانون هدفمند کردن یارانه‌ها را که موجب افزایش هزینه‌های تولید، می‌شود در بودجه ۹۳ لحاظ نکرده است. بنابراین نرخ گاز را در بودجه مطابق سال ۹۲ حدود۷۷۶ ریال در نظر گرفته که با توجه به مصرف شرکت در سال ۹۳ بنا بر بودجه حدود ۴۶ درصد به هزینه گاز مصرفی آن اضافه خواهد شد که از نظر ریالی ۲۲۸۹۷ میلیون ریال می‌شود. با توجه به سرمایه حدودا ۲۰۹ میلیارد ریالی سیمان کارون، افزایش مبلغ فروش ۸۶۷۰۰ میلیون ریالی و افزایش هزینه ۲۲۸۹۷ میلیون ریالی باعث افزایش سود ۳۰۶ ریالی به EPS بودجه این شرکت خواهد شد.

سشرق

سال مالی شرکت سیمان شرق آخر شهریور است. بنابراین گزارش‌های ۶ ماهه آن منتشر شده است و برای ۶ ماه دوم تحلیل را انجام می‌دهیم. در محاسبات تحلیلی مبلغ فروش ۳ ماهه سوم سال مالی شرکت را بر مبنای نرخ‌های سال ۹۲ و مبلغ فروش ۳ ماهه پایانی سال مالی را بر مبنای نرخ‌های مصوب جدید در نظر گرفتیم.

محاسبات مبلغ فروش تحلیلی بر مبنای مقادیر پیش‌بینی بودجه صورت گرفته و مبلغ محاسبه‌شده برای ۶ ماه دوم سال مالی با مبلغ فروش ۶ ماه اول سال مالی شرکت جمع شده است.

مقدار فروش در ۶ ماه دوم سال مالی شرکت حدود ۶۰ درصد بیشتر از ۶ ماه اول در نظر گرفته شده و با توجه به این که ۶ ماه دوم سال مالی در فصل بهار و تابستان که فصل ساخت و ساز است قراردارد، چنین پیش‌بینی غیرمعقول به نظر نمی‌رسد.

«سشرق» نرخ گاز را برای ۶ ماه دوم سال مالی در بودجه ۱۱۳۰ ریال در نظر گرفته که مطابق واقعیت است. با توجه به سرمایه ۱۰۹۲ میلیارد ریالی سیمان شرق، افزایش مبلغ فروش ۱۰۲۴۹۶ میلیون ریالی سبب افزایش سود ۹۴ ریالی EPS بودجه این شرکت خواهد شد. محاسبات برای سایر شرکت‌ها مطابق نمونه‌های فوق انجام شده و نتیجه تغییر نهایی در EPS را در جدول شماره ۴ مشاهده می‌کنید.

به علت تفاوت سال مالی شرکت سیمان شرق، اطلاعات آن در جدول ۵ آورده شده است.

در پایان توجه داشته باشید که در تحلیل فوق، فقط بحث نرخ سیمان داخلی و نرخ گاز مصرفی آنها که قطعی و مشخص است در نظر گرفته شده و اثر سایر موارد از جمله نرخ مازوت، نرخ فروش سیمان صادراتی (که با توجه به تعدیل نرخ فروش داخلی نرخ صادراتی هم به احتمال قوی تعدیل خواهد شد)، سرمایه‌گذاری‌های سیمانی‌ها در شرکت‌های صنعت سیمان و سایر هزینه‌ها و درآمدهای شرکت‌ها که امکان تغییر دارند، در نظر گرفته نشده است.

همچنین مقادیر فروش طبق بودجه شرکت‌ها است و میزان فروش در طول سال متوازن در نظر گرفته شده است. (شرکت‌ها در ۳ ماه اول سال ۲۵ درصد کل سال سیمان به فروش برسانند).

*کارشناس ارشد مهندسی مالی و تحلیلگر کارگزاری راهنمای سرمایه‌گذاران

افزایش بهای سیمان به نفع سهام است