قرمزپوشی بازارهای سرمایه‌گذاری

گروه بورس- بهزاد بهمن‌نژاد: ثبات نسبی در وضعیت کلان اقتصادی منجر شد طی هفته گذشته، کلیه بازارهای سرمایه‌گذاری، معامله‌گران خود را با زیان مواجه کنند. در واقع، کاهش نسبی تورم ماهانه در پایان اردیبهشت‌ماه و انتظار سرمایه‌گذاران برای نتایج دور بعدی مذاکرات هسته‌ای در پایان خرداد به عنوان یکی از پارامترهای اصلی که می‌تواند وضعیت اقتصادی کشور را تحت تاثیر قرار دهد منجر شد تا معامله‌گران در حالت آماده باش قرار بگیرند و به نوعی بازارها در فاز احتیاط فرو روند. به عبارت دقیق تر، سیاست دولت مبنی بر کنترل تورم، اجازه رشد اسمی بازارها از این منظر را نمی‌دهد و در نتیجه سرمایه‌گذاران منتظر تحولی جدی در وضعیت بنیادی بازارها هستند. گرچه این کاهش تورم می‌تواند جذابیت برای سرمایه‌گذاری در بانک را افزایش دهد، اما در حال حاضر اعمال سقف دستوری برای نرخ سود سپرده‌های بانکی باعث کاهش جذابیت مزبور خواهد شد. دلار طی هفته گذشته با کاهش ۴۵/۰ درصدی مواجه شد و به عنوان سودآورترین بازار در سال جاری، بازدهی خود را از ابتدای سال به ۶/۸ درصد رساند. سکه نیز که روند مثبتی را سپری می‌کرد با کاهش قیمت اونس جهانی در هفته گذشته، ریزش قیمتی معادل منفی ۸/۲ درصد را تجربه کرد تا بازدهی آن از ابتدای سال به زیر یک درصد برسد؛ اما بورس که از ابتدای سال روند منفی را سپری می‌کند، طی هفته گذشته نیز ۹/۰ درصد افت را شاهد بود.

گرچه بازار سهام طی سال‌های گذشته به صورت اسمی و از محل افزایش قیمت فروش محصولات با توجه به نرخ تورم بیش از ۳۰ درصدی، توانسته بود سودهایی را عاید سهامداران خود کند، در حال حاضر کنترل نرخ تورم، رشد بازار را مشروط به سودآوری واقعی شرکت‌ها کرده است. به عبارت دقیق تر، رشد بازار سهام به‌طور واقعی مستلزم بهبود وضعیت صنعت یا همان افزایش تولید ناخالص ملی است که در شرایط کنونی وجود اما و اگرهای مختلف این مساله را به تعویق انداخته است. در این میان، احتمال رسیدن به توافق در مذاکرات هسته‌ای به عنوان نزدیک ترین عامل بنیادی شناخته می‌شود که می‌تواند موجبات خروج بازار سرمایه را از رکود فراهم آورد. با این حال، عدم اطمینان سرمایه‌گذاران از رسیدن به توافق باعث حرکت محتاطانه سهامداران در این دوره شده است. بنابراین، پیش بینی می‌شود مهم‌ترین عاملی که در آینده نه چندان دور می‌تواند مسیر بازارهای سرمایه‌گذاری را تعیین کند، نتیجه مذاکرات هسته‌ای خواهد بود.

تداوم تعادل در معاملات

طی هفته گذشته، ۲ میلیارد و ۴۳۹ میلیون سهم به ارزش ۸ هزار و ۹۰۷ میلیارد ریال در ۳۲۶ هزارو ۲۴۰دفعه معامله شد. بررسی «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد متوسط حجم معاملات روزانه هفته گذشته، نسبت به میانگین آن از ابتدای سال رشد ملایم ۳درصدی را به ثبت رسانده است؛ این در حالی است که این حجم معاملات نسبت به هفته پایانی اردیبهشت ماه با ۳۰ درصد افت همراه بوده است. این مساله گواهی دیگر بر انتظار سهامداران برای تعیین مسیر بازار سرمایه است. نسبت قیمت به درآمد (P/E) متوسط بازار در حال حاضر حدود ۷/۶ مرتبه است که نسبت به میانگین سال‌های گذشته بالا است. روند فرسایشی نزولی بازار سهام از اواسط دی ماه سال گذشته نتوانسته این نسبت را کاهش دهد و همین امر، رفتار محتاطانه سهامداران را در پی داشته است. در واقع، بسیاری از سهامداران که در ماه‌های گذشته، سهام را در قیمت‌های بالایی خریداری کرده‌اند، با وجود ابهامات فعلی تمایلی به فروش سهام خود ندارند و از سوی دیگر، تداوم این روند نزولی، شرایط بازار سرمایه را برای جذب سرمایه‌های جدید نامطلوب کرده است. بنابراین، اگر گشایشی در وضعیت کلی بازار رخ ندهد، ممکن است شاهد تشدید عرضه در بازار سهام باشیم.

استقبال از عرضه اولیه؛ آمادگی برای حرکت پویای بازار

در شرایطی که بازار سرمایه روند منفی را طی می‌کند، طبیعی است که سهامداران حقوقی همچنان در نقش حمایت کننده از سهام موجود در بازار حضور فعال تری داشته باشند. بر این اساس، بررسی «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد طی هفته گذشته (شنبه تا دوشنبه) با حذف معاملات مربوط به عرضه اولیه نماد «شسپا» در روز دوشنبه، تغییر مالکیتی به ارزش ۸/۳۲۹ میلیارد ریال (معادل ۱/۱ درصد ارزش کل معاملات) از سوی سهامداران حقیقی به حقوقی انجام شده است. همان‌طور که در نمودار نیز مشاهده می‌شود این تغییر مالکیت در روزهای شنبه و یکشنبه شدت بیشتری داشته است. طی روز دوشنبه، با حذف معاملات مربوط به نماد «شسپا» تغییرات مالکیتی در بازار مشاهده نمی‌شود. همچنین، در معاملات هفته گذشته، حدود ۳/۶۶ درصد از حجم معاملات در اختیار سهامداران حقوقی بود که بخش قابل توجهی از آن مربوط به عرضه اولیه شرکت نفت سپاهان است. این امر نشان می‌دهد سهامداران از عرضه سهام جدید استقبال کرده‌اند و حضور قابل توجهی در خرید سهام مربوط به شرکت نفت سپاهان داشته‌اند. به عبارت دقیق تر، در صورت بهبود وضعیت بازار سرمایه و امیدواری به آینده آن، سهامداران کاملا آماده حضور پویا در معاملات هستند که موید عدم رویگردانی جامعه از بورس است.

سه سناریو برای حرکت شاخص کل بورس

یک تحلیلگر تکنیکال در‌خصوص وضعیت فعلی بازار سرمایه عنوان می‌کند: شاخص کل بورس تهران پس از اینکه آخرین کف خود را در محدوده ۷۴ هزار واحدی به ثبت رساند رویه خود را تغییر داده و وضعیت نسبتا باثباتی را در پیش گرفته است. شاخص کل هنگام نزدیک شدن به محدوده حمایتی ۷۴ هزار واحدی با حمایت حقوقی‌ها و فعال شدن صندوق حمایت از بازار همراه شد که منجر به تغییر جو بازار و رشد پنج‌هزار واحدی آن شد. در این مسیر صعودی، شاخص توانست سقف روند نزولی خود را در حوالی ۷۶ هزار و ۵۰۰واحدی (محدوده بنفش رنگ) در هم شکسته و فعالان بازار را امیدوار به تغییر روند کند.

احسان حاجی می‌افزاید: اما بعد از این رشد و رسیدن شاخص به سقف کوتاه مدت ۷۸ هزار و ۵۰۰ واحد، روند فرسایشی در حرکت شاخص دیده می‌شود و کاهش‌های ملایمی طی ۲۰ روز گذشته در روند شاخص اتفاق افتاده است . با این حال، همان‌طور که در تحلیل ارائه شده در نیمه اول اردیبهشت ماه هم عنوان شد، سقف و کف موقت ایجاد شده برای شاخص در ۷۴ هزار و ۷۹ هزار واحد(محدوده خاکستری رنگ در تصویر) یک محدوده امن را برای آن ایجاد کرده که تا زمان قرارگیری در این محدوده امن پتانسیل حرکت قابل توجه و پرشتابی را برای شاخص متصور نیستیم.

این کارشناس بازار سرمایه عنوان می‌کند: در ادامه حرکت‌های ریزشی ملایم شاخص کل، حمایت ۷۵ هزار و ۵۰۰ واحدی را پیش رو داریم که می‌تواند طی هفته جاری مانعی جدی برای ریزش‌های بیشتر باشد. در کنار این موضوع از منظر زمانی نیز به نظر می‌رسد روند جاری بازار طی اواسط هفته جاری پتانسیل برگشت و تغییر را دارا است. اما در کل با فرض عبور (ریزش) از کف حمایتی مزبور، حمایت‌های بعدی و نهایتا کف قدرتمند ۷۴ هزارتایی و همچنین واگرایی‌های بعدی نشان از اتمام دیر یا زود ریزش و شروع تمایلات صعودی (البته کم‌شتاب) در بازار دارد.

وی در پایان اظهار می‌کند: در نهایت سه سناریو را می‌توان برای شاخص در نظر گرفت. در سناریوی اول که محتمل‌تر از سایر موارد به نظر می‌رسد بازار در حالت تعادل به سر می‌برد. در این حالت جو عمومی بازار و مجموع شرکت‌های بورسی نه قدرت کافی برای شروع روند صعودی قوی و بستن کامل پرونده اصلاح و ریزش چهار ماه گذشته را دارند و نه اینقدراوضاع گزارش‌های سه ماهه و شرایط شاخص ناگوار است که امکان شروع موج جدید ریزشی و حرکت به سمت کف‌های جدیدتر را شاهد باشیم. در این شرایط بازار نوسان‌های مقطعی و صعود و نزول‌های ملایمی را طی یک ماه آینده تجربه خواهد کرد. سناریوی دوم این است که پس از تغییر جهت حرکت بازار، شاخص به سمت خط روند نزولی ترسیم شده (خط آبی رنگ) حرکت می‌کند. در صورت وجود قدرت کافی خط روند آبی‌رنگ شکسته شده و مسیر نوسان‌های شاخص وارد فاز جدیدی خواهد شد. در این سناریو تشکیل الگوی سر و شانه را شاهد هستیم، اما بدیهی است که در این بین مقاومت‌های جدی از جمله خط روند آبی رنگ و محدوده خاکستری رنگ در تصویر کار را برای صعود سخت خواهند کرد. اما در نهایت در این حالت اصلاح (ریزش) چند ماهه شاخص به پایان رسیده و پس از نوسان‌های معمول و هفتگی، هدف بلندمدت ۸۴ هزار واحدی مسیر جدید شاخص خواهد بود.

اما در سناریوی سوم شرایط خیلی دوست داشتنی نخواهد بود. در این حالت صعود پنج هزار واحدی اخیر شاخص را باید یک اصلاح کوتاه مدت از روند اصلی کاهشی بازار دانست. پس روند فرسایشی حاضر ادامه مسیر خود را تا رسیدن مجدد به کف ۷۴ هزار واحدی طی خواهد کرد و موج جدید ریزش در بازار پس از شکست کف پیشین شروع می‌شود. در این صورت پیش بینی می‌شود پس از افت و خیزهای پی در پی، ورود به کانال ۶۰ هزار واحدی هدف بعدی شاخص باشد. البته گفتنی است نزدیکی به فصل مجامع و ارائه گزارش‌های جدید (مثبت یا منفی بودن گزارش‌های مالی) بر تحقق این سناریو بسیار اثر گذار خواهد بود. اما در کل سناریوی سوم یک سناریوی قابل تامل اما دارای احتمال به مراتب ضعیف‌تری است. بنابراین، بطور کلی برای سناریوهای به ترتیب اول تا سوم قدرت و احتمال بیشتری را متصور هستیم.

صنایع مثبت انگشت شمار بودند

طی معاملات هفته گذشته، عمده صنایع با روند شاخص کل همراهی کردند و منفی شدند. به این ترتیب، در میان ۳۶ صنعت بورسی تنها ۹ گروه توانستند تغییرات مثبتی را به ثبت برسانند. گروه ابزار پزشکی، محصولات چرمی و سایر واسطه گری‌های مالی توانستند بیشترین بازدهی را به ترتیب با ۶/۱۴، ۷/۱۲ و ۵/۹ درصد رشد به خود اختصاص دهند. از سوی دیگر، محصولات چوبی، استخراج نفت و ماشین‌آلات بیشترین کاهش را در میان گروه‌های بورسی به ترتیب با ۳۵/۱۱، ۰۳/۵ و ۹۸/۴ درصد افت از آن خود کردند. همان‌طور که مشاهده می‌شود، بار دیگر صنایع کوچک توانستند بیشترین سود و زیان را در اختیار داشته باشند. این مساله نشان‌دهنده میزان ریسک‌پذیری این صنایع و متفاوت بودن حرکت آنها در مقایسه با حرکت شاخص کل بورس است. به عبارت دقیق تر، ضریب بتا برای صنایع مزبور عموما بالاتر از یک است که نشان از پایین بودن امنیت سرمایه‌گذاری در شرکت‌های این گروه‌ها است.

در بررسی دیگر مشاهده شد طی هفته گذشته، بیشترین حجم معاملات در گروه‌های محصولات شیمیایی، خودرو، سرمایه‌گذاری‌ها و بانکی انجام شده است که در مجموع ۸۰ درصد معاملات را به خود اختصاص دادند. تغییرات شاخص مربوط به گروه‌های مزبور به ترتیب ۶/۰-، ۰۸/۰، ۳۵/۲- و ۳/۱- طی هفته گذشته بود که نشان می‌دهد، عمده حجم معاملات سهامداران در گروه‌هایی بوده است که روند منفی را سپری کرده بودند. در این میان، رشد ملایم شاخص گروه خودرو مربوط به آمار مثبت در خصوص افزایش تولیدات ایران خودرو و سایپا در ماه‌های ابتدایی سال جاری است.