بررسی اهداف صندوق توسعه در بازار سرمایه

گروه بورس: رئیس سازمان بورس اوراق بهادار در گفت و گویی به اهداف صندوق‌های توسعه بازار پرداخته و در عین حال تصمیمات اخیر دولت برای حمایت از این صندوق را با اشاره به برخی موارد به معنی دخالت دولت نمی‌داند. او دو دلیل را برای این مورد بر‌می‌شمارد. به گفته وی دولت هیچ‌گونه منابعی وارد بازار سرمایه نکرده است، در واقع این سهامداران حقوقی بزرگ هستند که منابعشان در صندوق توسعه بازار سرمایه است و با ورود منابع جدید به این صندوق، به منافع بلندمدت فکر می‌کنند و قصدشان برقراری ثبات بلندمدت بازار سرمایه است وبه هیچ وجه مداخله دولت تلقی نمی‌شود، ضمن اینکه تامین‌کنندگان منابع صندوق توسعه بازار سرمایه، همان سهامداران حقوقی بزرگ مانند بانک‌ها، بیمه‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری هستند که اهداف سودآوری و تامین منافع ذینفعان را نیز مدنظر دارند. او همچنین ضمن خبر دادن از راه‌اندازی صندوق‌های تخصصی جدید،تصریح کرد که صندوق توسعه بازار سرمایه، به هیچ وجه به‌دنبال مثبت نگه داشتن بازار به‌‌طور تصنعی نیست، صالح‌آبادی همچنین نبود سهامدار عمده و نبود منابع مالی لازم را دلیل نداشتن بازار‌گردان در سهم‌های دولتی واگذار شده و سهام عدالت اعلام کرد

رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار دراین گفت‌و‌گوی تفصیلی ضمن بیان توضیحاتی درخصوص سیاست‌ها و سازوکارهایی که در کشورها برای اعتماد بخشی و تقویت بازار سرمایه اتخاذ می‌شود، به برخی سوالات درخصوص نحوه فعالیت صندوق توسعه در بازار سرمایه کشور پاسخ داد. دکتر صالح‌آبادی در گفت‌وگوبا سنا، با اشاره به اینکه دولت‌ها و سیاست‌گذاران بازار سرمایه عمدتا در شرایط خاص، سیاست‌هایی را برای تقویت بازار سرمایه، شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی به اجرا می‌گذارند، افزود: این سیاست‌ها به‌گونه‌ای اجرایی می‌شود که ضمن حفظ نقدشوندگی بازار، رفتارهای هیجانی سرمایه‌گذاران مدیریت شود. وی در تشریح روش‌های تقویت و توسعه بازار سرمایه گفت: یکی از این روش‌ها، تشکیل صندوق‌های ثبات یا توسعه در بازار سرمایه است که چنین روشی، در کشورهایی همچون چین، تایوان، هنگ کنگ، روسیه و برخی کشورهای دیگر به اجرا گذاشته شده و سیاست‌گذاران بازار سرمایه با تاسیس این صندوق‌ها، توانسته‌اند به افزایش نقدشوندگی و تعادل بخشی بازار و نیز جلوگیری از رفتارهای هیجانی کمک کنند.

تقویت منابع «صندوق»، دخالت دولت نیست

سخنگوی سازمان بورس بازارگردانی رسمی سهام را از دیگر روش‌های تقویت قابلیت نقدشوندگی سهام در بازار سرمایه دانست و ضمن مقایسه کارکرد صندوق‌های توسعه یا ثبات بازار سرمایه با بازارگردان‌ها افزود: این دو راهکار، نقش متفاوت در بازار سرمایه بازی نمی‌کنند، بلکه نقش مکمل یکدیگر را دارند و هدف هر دو، حفظ ثبات و نقدشوندگی در بازار سرمایه است، البته صندوق‌های ثبات کارآیی بیشتری در این موارد دارند، اما در مجموع در برخی کشورها هردو این روش‌ها و در برخی دیگر از طریق یک روش اهداف فوق مورد توجه قرار می‌گیرد. دبیر شورای عالی بورس در پاسخ به اینکه آیا سیاست اخیری که درخصوص تقویت صندوق توسعه بازار سرمایه توسط سازمان بورس به اجرا گذاشته شد و نیز توصیه وزیر اقتصاد به حقوقی‌ها برای تقویت منابع صندوق، به معنای دخالت دولت در بازار سرمایه است، افزود: این موضوع از دو منظر قابل بررسی است: اولا اینکه دولت هیچگونه منابعی وارد بازار سرمایه نکرده است، در واقع این سهامداران حقوقی بزرگ هستند که منابعشان در صندوق توسعه بازار سرمایه است و با ورود منابع جدید به این صندوق، به منافع بلندمدت فکر می‌کنند و قصدشان برقراری ثبات بلندمدت بازار سرمایه است تا اگر بازار در مقاطعی رفتارهای هیجانی داشت، این صندوق بتواند نقدشوندگی بازار سرمایه را تامین کند و این رویکرد، به هیچ وجه مداخله دولت تلقی نمی‌شود، ضمن اینکه تامین‌کنندگان منابع صندوق توسعه بازار سرمایه، همان سهامداران حقوقی بزرگ مانند بانک‌ها، بیمه‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری هستند که برای حفظ ارزش دارایی‌های خود، منابع صندوق را به عنوان عاملی برای حفظ ثبات و نقدشوندگی بازار، تقویت می‌کنند و البته، علاوه‌بر بحث بازارگردانی و تقویت نقدشوندگی سهام، اهداف سودآوری و تامین منافع ذینفعان را نیز مدنظر دارند.

صندوق‌های تخصصی برای بازارگردانی سهام

صالح‌آبادی در تشریح نکته دوم درخصوص صندوق توسعه بازار سرمایه گفت: این صندوق از سال ۹۱ و با توجه به اینکه خلأ چنین نهادی برای تقویت نقدشوندگی بازار و جلوگیری از رفتارهای هیجانی احساس می‌شد، راه‌اندازی و موضوعی که به تازگی پیگیری شد، تقویت منابع صندوق برای ایفای نقش بهتر و موثرتر، ازجمله در زمینه بازارگردانی سهام در بازار بود، البته این برنامه وجود دارد که در کنار صندوق فعلی، صندوق‌های جدید تخصصی و با رویکرد بازارگردانی سهام صنایع مشخص، راه‌اندازی شود که سهامداران عمده روی صنایع مختلف مدنظر خود، فعالیت بازارگردانی داشته باشند و به این ترتیب، شاهد فعالیت گسترده‌تر و حرفه‌ای‌تر صندوق‌های توسعه بازار سرمایه در بورس باشیم.

وی با تاکید بر اینکه نه دولت و نه شخص وزیر اقتصاد به هیچ وجه مد نظرشان تزریق پول از منابع دولتی به بازار سرمایه نبوده است، خاطر نشان کرد: اقدام اخیر، در واقع هماهنگی خوبی بود که با سهامداران حقوقی بزرگ بازار در راستای تقویت منابع صندوق توسعه بازار سرمایه صورت گرفت. رئیس سازمان بورس در عین حال، خاطرنشان کرد: اصل موضوع حمایت دولت از سهامداران و تقویت بازار سرمایه در سایر کشورها نیز مدنظر دولت‌ها بوده و دولت‌ها، اغلب متناسب با شرایطی که گاه در بازار سرمایه ممکن است به وجود بیاید، سیاست‌هایی را در راستای رفع نگرانی سهامداران و بهبود شرایط بازار اتخاذ می‌کنند، بنابراین نباید اینطور تصور شود که تحت هیچ شرایطی، دولت اجازه ورود به بازار سرمایه و اعمال سیاست‌های حمایتی در این بازار را ندارد.

هدف، نقدشوندگی سهام است نه رشد شاخص

دبیر شورای عالی بورس با بیان اینکه صندوق توسعه بازار سرمایه، به هیچ وجه به‌دنبال مثبت نگه داشتن بازار به‌طور تصنعی نیست، خاطر نشان کرد: بازارگردانی به معنی حمایت قیمتی از سهام نیست، بلکه تقویت قابلیت نقدشوندگی سهام مبتنی بر ارزش ذاتی آنها است، به این مفهوم که اگر قیمت سهمی بی‌دلیل و بدون پشتوانه منطقی، در حال افزایش است، صندوق با عرضه آن سهم مانع افزایش قیمت شود و برعکس، اگر سهمی بی‌دلیل زیر قیمت ارزش ذاتی در حال معامله است، با تقویت جانب تقاضا بتواند سهم را در محدوده ارزش ذاتی کنترل کند، بدین ترتیب هم نقدشوندگی در بازار ایجاد می‌شود و هم از بروز نوسانات کاذب در بازار جلوگیری خواهد شد. سخنگوی سازمان بورس تاکید کرد: خوشبختانه حجم و ارزش معاملات و کارایی بازار سرمایه آنقدر افزایش پیدا کرده است که اینگونه حمایت‌ها، اساسا نمی‌تواند منجر به تغییر کاذب در بازار شود، به علاوه هر سهم ارزش ذاتی مشخص خود را دارد و نیروی عرضه و تقاضا در بازار، تعیین کننده قیمت سهام هستند، بنابراین نوع ورود صندوق به بازار به طور قطع با این هدف نیست که هر روز، شاخص را بالا و پایین ببرد و تغییر کاذب در قیمت سهام ایجاد کند.

دو اولویت کلیدی

وی با بیان اینکه امروز در بسیاری از بورس‌های بزرگ دنیا، مثل بورس نیویورک سازوکار بازارگردانی سهام حاکم است، افزود: اگر در این بورس‌ها بازارگردانی صورت می‌گیرد، اصلا به این معنا نیست که با عملیات بازارگردانی، بورس لزوما مثبت می‌شود، زیرا مثبت شدن بازار به متغیرهای بنیادی شرکت‌ها، سودآوری شرکت‌ها و شرایط واقعی اقتصاد برمی‌گردد و این مجموعه عوامل، قیمت‌ها را در بازار سرمایه تعیین می‌کند، بنابراین عملکرد صندوق توسعه بازار را نیز باید در راستای این کارکرد، مدنظر قرار داد. رئیس سازمان بورس با بیان اینکه تقویت صندوق، به معنی مشارکت فعالانه سهامداران حقوقی بزرگ و عمده است، درباره دیگر مزایای این صندوق گفت: با تشکیل این صندوق به توسعه بازار سرمایه و جلب اطمینان بیشتر مردم برای ورود به بازار کمک می‌شود، زیرا فعالیت این صندوق منجر به جلوگیری از بروز بحران‌های ناشی از خروج سرمایه به‌خاطر نوسانات شدید در بازار شده و تقویت ثبات در بازار سرمایه، افزایش اعتماد سرمایه‌گذاران خرد به بازار سرمایه و کاهش ریسک سیستماتیک بازار را به‌دنبال خواهد داشت.

بازارگردانی، یک الزام با چندین محدودیت

صالح‌آبادی صندوق توسعه بازار سرمایه را یک نهاد مالی دانست و در پاسخ به این سوال که با توجه به اینکه بازارگردانی سهام، یکی از کارکردهای اصلی صندوق است، چرا به‌طور مشخص تاکنون بازارگردان رسمی در بازار سرمایه ایران فعالیت نداشته است، گفت: از آنجا که شرکت‌هایی که طی سال‌های اخیر واگذار شدند، عمدتا شرکت‌های دولتی بودند، دولت نمی‌توانست بازارگردان این شرکت‌ها باشد، ضمن اینکه این شرکت‌ها سهامدار عمده هم نداشتند تا وظیفه بازارگردانی را برعهده بگیرد، بنابراین وجود بازارگردان رسمی برای اغلب سهام طی سال‌های اخیر عملا امکان پذیر نبود، به علاوه تعداد زیادی از شرکت‌ها نیز در قالب سبد سهام عدالت واگذار شده‌اند که منابع مالی لازم برای بازارگردانی این گروه از سهام، عملا وجود ندارد، بنابراین اگرچه حالت مطلوب این است که شرکت‌ها از دولت به یک بخش غیردولتی و خصوصی واگذار شوند تا سهامدار عمده بازارگردانی سهام را به عهده بگیرد؛ اما در شرایط فعلی و با توجه به توضیحات ارائه شده، فعالیت اینگونه صندوق‌ها در نقش بازارگردان می‌تواند ضمن پر کردن این خلأ، آرامش و اطمینان را در بازار و بین سهامداران ایجاد کند.

نهادی برای همه ذینفعان

رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار درباره چگونگی تقویت منابع مالی صندوق و تزریق این نقدینگی به بازار سرمایه گفت: به طور قطع منابع مالی صندوق به یکباره وارد بازار نخواهد شد، بلکه این منابع به‌صورت مستمر تقویت شده و در یک افق زمانی بلندمدت و متناسب با شرایط بازار، وارد بورس خواهد شد، زیرا تنها برقراری ثبات کوتاه‌مدت در بازار مدنظر نیست و بازار سرمایه باید در بازه زمانی بلندمدت، با ثبات باشد. صالح‌آبادی با بیان اینکه منافع مشارکت در این صندوق، به خود نهادهای حاضر در آن برمی‌گردد، گفت: رویکرد ذینفعان این صندوق، خرید واحدهای صندوق سرمایه‌گذاری (یونیت) با دید سرمایه‌گذاری بلندمدت است، خاطرنشان کرد: میزان موفقیت صندوق را نباید در لابه‌لای آمار و ارقام‌های خرید و فروش صندوق جست‌وجو کرد، چون این صندوق مانند یک صندوق سرمایه‌گذاری دیگر در حال فعالیت است و بهترین ملاک برای ارزیابی این صندوق این است که در بازار شاهد نقدشوندگی سهام و ثبات نسبی باشیم.