راهکار مقابله با نرخ منفی پس‌انداز

رییس سازمان بورس: اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام تا پایان امسال منتشر می‌شود

وزیر راه ‌و شهرسازی در همایش یک روزه بانکداری سرمایه‌گذاری و صنعت اوراق بهادار پیشنهاد کرد
راهکار مقابله با نرخ منفی پس‌انداز
گروه بورس- محبوبه مغانی: بازار سرمایه به عنوان یکی از ارکان تاثیرگذار اقتصاد کشور، همواره در جذب سرمایه و تامین مالی بنگاه‌های بزرگ در سطوح کلان اقتصادی نقش‌آفرین بوده و در حال حاضر نیز با توجه به رویکردهای اقتصادی دولت تدبیر و امید استراتژی‌های گوناگون این بازار در استفاده از انواع روش‌های تامین مالی و راهکارهای توسعه ابزارهای نوین مالی بیش از پیش مورد استقبال فعالان اقتصادی و بخش خصوصی قرار گرفته است.
در این راستا کانون نهادهای سرمایه‌گذاری به عنوان یکی از تشکل‌های خود انتظام بازار سرمایه، با بهره‌گیری از فرصت به وجود آمده و به منظور بررسی زمینه‌های سرمایه‌گذاری چالش‌های مربوطه و راهکارهای تامین مالی، با همکاری شرکت‌های تامین سرمایه به برگزاری نخستین همایش بانکداری سرمایه‌گذاری و صنعت اوراق بهادار مبادرت کرد.

بر این اساس نخستین همایش یک روزه بانکداری سرمایه‌گذاری و صنعت اوراق بهادار با حضور وزیر راه، مسکن و شهرسازی، رییس سازمان بورس و مدیران ارشد اقتصادی و بازار سرمایه روز چهارشنبه 20 آذرماه در مرکز همایش‌های بین‌المللی صدا و سیما برگزار شد.

روزهای طلایی بورس و یک پیام مهم

در این همایش، رییس سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان نخستین سخنران با اشاره به موثر بودن برگزاری این همایش در شرایط بازار اولیه و تامین مالی بنگاه‌های تولیدی، همزمانی برگزاری این همایش با روزهای طلایی بورس را نشانه پیام مهمی دانست.

وی در اشاره به افزایش ظرفیت بازار سرمایه، ارزش بازار را بالغ بر 520 هزار میلیارد تومان و ارزش معاملات آن را از ابتدای سال تاکنون 90هزار میلیارد تومان ذکر کرد که باید از این ظرفیت جدید ایجاد شده در بازار سرمایه در جهت بازار اولیه استفاده شود.

وی در این میان یکی از بستر‌های موردنظر برای توسعه بازار سرمایه را ظرفیت‌سازی در جهت توسعه منابع انسانی ذکر کرد تا به واسطه رشد این بازار افراد متخصص وارد بازار سرمایه شده و سطح سواد آنها افزایش یابد.

وی همچنین بر لزوم اصلاح فرآیندها نیز تاکید کرد و گفت: باید نهادهای مالی ظرفیت خود را افزایش دهند و برخی از قوانین نیز مانند قانون تجارت اصلاح شود.

صالح‌آبادی از اصلاح قانون مالیات‌ها، توسعه زیرساخت‌های الکترونیکی جهت دسترسی به بازار مالی و لزوم تناسب وزن بازار پول و سرمایه به عنوان دیگر موارد ظرفیت‌سازی نام برد.

وی با مورد توجه قرار دادن نظارت بر بازار‌های مالی، بر ایجاد شورای ثبات مالی در کشور تاکید کرد تا به این واسطه هماهنگی لازم میان دو بازار سرمایه و پول برقرار شود.

او همچنین خواستار تعیین تکلیف برخی متغیرها مانند نظام تعیین نرخ ارز و نرخ سود در نظام بانکی شد و از بحث بهبود فضای کسب و کار برای حمایت از بازار اولیه به عنوان یکی دیگر از بایسته‌های حمایت از بازار اولیه نام برد.

رییس سازمان بورس و اوراق بهادار در ادامه این همایش در بیان راهکارهای تامین مالی، به ایجاد شرکت‌های تامین سرمایه اشاره کرد که طی سال‌های گذشته از جایگاه مناسبی در بازار سرمایه برخوردار شده‌اند.

وی به راه‌اندازی صندوق‌های پروژه اشاره کرد که به عنوان یکی از راهکارهای تامین مالی، سبب شده تا سازمان بورس و اوراق بهادار به مذاکره با وزارت راه و شرکت ملی صنایع پتروشیمی بپردازد تا به این واسطه پروژه‌های مورد نظر از طریق این صندوق تامین مالی شوند.

رییس سازمان بورس به مصوبه هیات وزیران در انتشار اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهام و انتشار اسناد خزانه اسلامی تا پایان سال اشاره کرد.

انتشار اوراق وقف، اوراق استصناع، اوراق بهادار موجود و اوراق مشارکت، انتشار اوراق منفعت و اوراق سلف موازی از دیگر راهکارهای تامین مالی بود که مورد اشاره رییس سازمان بورس در این همایش قرار گرفت.

وی از هلدینگ‌سازی نیز به عنوان دیگر اقداماتی یاد کرد که با توجه به سهم بالای آنها در بازار سرمایه، تشکیل آنها به عنوان یک ابزار می تواند منجر به تامین مالی پروژه‌ها شود.

صندوق‌های وی‌سی در تامین مالی پروژه‌های مخاطره‌آمیز و افتتاح قریب‌الوقوع بازار دارایی فکری در فرابورس نیز از دیگر مواردی بود که مورد اشاره صالح‌آبادی قرار گرفت.

رییس سازمان بورس و اوراق بهادار که راه‌های تامین مالی در بازار سرمایه را بی‌شمار می‌دانست، از شرکت‌های تامین سرمایه خواست تا ایده‌های جدیدی را در این زمینه طرح و ارائه کنند.

بازار سرمایه به دولت فقط نگاه نکند

وزیر راه و شهرسازی نیز در این همایش به عنوان سخنران بعدی در اشاره به اقدامات صورت گرفته در حوزه خصوصی‌سازی، یکی از بزرگ‌ترین مشکلات در روند خصوصی‌سازی را این موضوع دانست که بنگاه‌ها از طریق بانک‌های سرمایه‌گذاری فرآیند را طی نمی‌کنند.

وی با اشاره به رکود تورمی موجود در اقتصاد کشور، از رشد بالای نقدینگی، تخصیص نامناسب منابع و افزایش‌ هزینه مبادله به عنوان عوامل تشکیل‌دهنده این پدیده نام برد و بازگشت مجدد سرمایه‌ها به سمت بازار سرمایه را به فال نیک گرفت.

عباس آخوندی که بخش عمده این اتفاقات را نتیجه سیاست‌های غلط دولت قبل می دانست، به ابلاغ سیاست‌های کلی اصل 44 از سوی مقام معظم رهبری اشاره کرد که به فاصله کوتاهی از پیشنهاد سهام عدالت ارایه شد.

وی یاد‌آور شد: در همان زمان همایشی برگزار شد و بنده اعلام کردم باید جلوی این سیاست گرفته شود، زیرا فواید اجرای سیاست‌ها با عرضه سهام عدالت از بین می‌رود.

وزیر راه وشهرسازی از مدیریت 40 درصدی سهام عدالت دربنگاه‌های کشور به عنوان عاملی در جهت کاهش کارآیی این بنگاه‌ها نام برد که این مساله منجر به عدم پرداخت سود به دارندگان سهام عدالت شده است.

وی در بیان راهکارهای موجود برای تغییر شرایط فعلی اقتصاد، از کنترل رشد نقدینگی از طریق مهار رشد پایه پولی و افزایش سرعت گردش پول در اقتصاد به عنوان مهم‌ترین اقدام نام برد.

وی که نرخ پس‌انداز را نزولی می‌داند از توسعه صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه به عنوان اقدامی برای بهبود این وضعیت نام برد.

وی با طرح این سوال که تا چه زمانی بازار سرمایه می‌خواهد به عرضه سهام دولتی متکی باشد و آیا اصولا چنین بازاری پایدار خواهد بود یا خیر، بر لزوم کاهش میزان وابستگی بازار سرمایه به دولت تاکید کرد.

به گفته او، تاکنون بیش از 100 هزار میلیارد تومان از منابع دولت عرضه شده و تنها 40 تا 50 هزار میلیارد تومان باقی مانده است و پس از آن دولت بنگاهی برای عرضه به بازار سرمایه ندارد.

وزیر راه وشهرسازی با اشاره به اینکه زمینه‌های زیادی در حوزه راه و شهرسازی وجود دارد تا نقدینگی در بستر اقتصاد واقعی جریان یابد تاکید کرد: آماده استفاده از سرمایه گذاری بانک‌های حاضر در بورس برای مشارکت در طرح‌های جدید حوزه راه و مسکن هستیم.وی تاکید کرد: در این حوزه نیاز داریم که بازار سرمایه با بخش واقعی اقتصاد گره بخورد. بانک‌های سرمایه‌گذاری نیز بزرگ‌ترین ماموریتی دارند آن است که بتوانند به واسطه گره خوردن بازار سرمایه به بخش واقعی اقتصاد باشند.

وی در ادامه به برنامه‌های وزارت راه و شهرسازی برای توسعه آزادراه‌ها اشاره کرد.

وی با بیان اینکه باید به آزادراه‌ها و بزرگراه‌ها به عنوان یک کریدور نگاه کرد، از آمادگی کامل این وزارتخانه برای واگذاری آزادراه‌ها به بخش خصوصی خبر داد.

به گفته آخوندی، وزارت راه و شهرسازی حاضر به واگذاری صد درصد پروژه‌های راه‌سازی به بخش خصوصی است و در قیمت‌گذاری و تعیین عوارض هم دخالت نخواهد کرد.

وزیر راه و شهرسازی با اشاره به اجرای طرح شهر فرودگاهی امام خمینی (ره) ابراز کرد: تصویب اساسنامه این شهر فرودگاهی، زمینه بزرگی برای سرمایه‌گذاری ایجاد کرده است، به طوری که این شهر می‌تواند به عنوان یکی از بنادر خشک لحاظ شود.

لزوم اصلاح نظام قیمت‌ها

عضو شورای عالی بورس نیز در این همایش بر نقش بانک‌های سرمایه‌گذاری در توسعه بازار اولیه و تامین منابع برای اجرای پروژه‌ها تاکید کرد.

وی اظهار کرد: برای توسعه بخش واقعی اقتصاد، این بخش باید سودآور باشد. بی‌شک این نقش بانک‌های سرمایه‌گذاری است که می‌توانند منابع را برای توسعه بخش واقعی اقتصاد تجهیز کنند.

عبده‌‌تبریزی ادامه داد: بالطبع بازار اول نیاز به ظرفیت‌های سودآور دارد که در این میان دولت باید بتواند نظام قیمت‌ها را اصلاح کند.

وی تصریح کرد: در این میان در نظر داریم تا بسیاری از طرح‌های وزارت راه و شهرسازی را از طریق بازار سرمایه تامین مالی کنیم.

روایت مدیر فعال‌ترین تامین سرمایه از اوضاع تامین مالی

همچنین در این همایش دکتر ولی نادی قمی مدیرعامل شرکت تامین سرمایه نوین نیز در بیان راهکارهای تامین مالی در بازار سرمایه، به منابع تامین مالی در جهان اشاره و اعلام کرد: 52 درصد این منابع را اوراق بدهی، 25 درصد را سهام و 23 درصد را وام تشکیل می‌دهد و در این میان صنایع اصلی تامین مالی در کشور را درآمدها و سرمایه‌گذاری‌های دولت، تامین مالی خارجی و پس‌اندازهای مردمی تشکیل می دهند.

وی ادامه داد: با تشدید تحریم‌ها به ویژه علیه بخش هیدروکربنی و بانکی کشور درآمدهای دولت کاهش یافت و ایران به یک منطقه پرریسک برای سرمایه‌گذاری تبدیل شد.وی از بازارهای سرمایه و پول به عنوان متقاضیان وجوه مازاد پس‌اندازهای مردمی و وجوه مازاد دولت و شرکت‌ها نام برد. او که بار اصلی تامین مالی را بر دوش بانک‌ها می‌داند، از ترازنامه ضعیف بانک‌ها، مطالبات معوق بالا، نسبت ۹۶ درصدی تسهیلات اعطایی به سپرده‌های دریافتی و خروج نقدینگی بانک‌ها تحت تاثیر نوسان بازار طلا و ارز به عنوان نقاط ضعف بانک‌ها نام برد و از بازار سرمایه به عنوان محلی شفاف برای معاملات ثانویه اوراق بهادار و تامین مالی شرکت‌ها یاد کرد.

به گفته مدیرعامل فعال‌ترین تامین سرمایه کشور، حجم تامین مالی از طریق بازار سرمایه در سال گذشته برابر با ۱۳۰ هزار میلیارد تومان و در ۶ ماهه نخست سال جاری ۷۳ هزار میلیارد تومان بوده است.وی در این میان به شرکت‌های تامین سرمایه اشاره کرد و از تامین مالی، خدمات واسطه‌‌گری مالی، خدمات مالی شرکتی، مدیریت دارایی‌ها، خدمات مدیریت ریسک، تحقیقات و توسعه و در نهایت بانکداری اختصاصی به عنوان خدمات و فعالیت‌های این نوع از شرکت‌ها یاد کرد.به گفته وی، شرکت‌های تامین سرمایه از سال ۸۸ تا ۹۲ مبادرت به بازارگردانی ۳۸ هزار و ۱۷۲میلیارد ریال اوراق مشارکت، گواهی سپرده‌، اوراق اجاره و اوراق مرابحه کرده‌اند. همچنین حجم تعهد پذیره‌نویسی شرکت‌های تامین سرمایه در این اوراق ۸۶ هزار و۲۱۲ میلیارد ریال بوده است.نادی کل دارایی‌های تحت مدیریت شرکت‌های تامین سرمایه در صندوق‌ها و بانکداری اختصاصی را ۳۵ هزار میلیارد ریال ذکر کرد و از اوراق مشارکت، اجاره، مرابحه، مضاربه، استصناع، سلف موازی کالایی و گواهی سپرده خاص به عنوان ابزارهای مبتنی بر بدهی و از صندوق زمین و ساختمان، افزایش سرمایه، تاسیس شرکت سهامی عام و عرضه سهام، تبدیل شرکت از سهامی خاص به عام و عرضه سهام، تاسیس شرکت سهامی خاص و جذب سرمایه‌گذار به عنوان ابزارهای مبتنی بر سرمایه نام برد.وی در کنار انتشار اوراق مشارکت برخی شهرداری‌های کشور همچنین از انتشار اوراق اجاره شرکت هواپیمایی ماهان، شرکت قطارهای مسافری و باری جوپار، شرکت سرمایه‌گذاری مسکن و اوراق اجاره شرکت لیزینگ رایان سایپا و اوراق مرابحه گروه صنعتی بوتان، گواهی‌های سپرده خاص معدنی شیراز، شرکت توسعه ساختمانی البرز تات و گواهی سپرده خاص پتروشیمی زنجان به عنوان دیگر فعالیت‌های این شرکت تامین سرمایه در بازار سرمایه کشور نام برد.مدیرعامل شرکت تامین سرمایه نوین در ادامه از تاسیس شرکت‌های سهامی خاص به عنوان یکی از روش‌های تامین مالی نام برد که با هدف تامین نقدینگی موردنیاز برای پروژه‌های سودآوری و تامین نقدینگی مورد نیاز برای طرح ایده یا اختراع صورت می‌گیرد.

تامین سرمایه از طریق بورس سرعت می‌گیرد

در این همایش مدیرعامل شرکت تامین سرمایه بانک ملت نیز در زمینه شناخت ابزارهای تامین مالی به برنامه پنجم توسعه اشاره کرد که با توجه به نیاز ۱۱۰۰ میلیارد دلاری نقدینگی برای دستیابی به رشد اقتصادی متوسط ۸ درصدی سهم بانک‌ها در تامین این منابع مالی ۵۱۷ میلیارد دلار (معادل ۴۷ درصد) بازار سرمایه ۱۷۶ میلیارد دلار (معادل ۱۶ درصد)، سرمایه‌گذاری خارجی ۷۷ میلیارد دلار (معادل ۷ درصد)، صندوق توسعه ملی ۱۱۰ میلیارد دلار (معادل ۱۰ درصد) و اعتبارات دولتی ۲۲۰ میلیارد دلار (معادل ۲۰ درصد) است.

وی روش‌های تامین منابع از بازار پول و سرمایه را مبتنی بر بدهی و سرمایه ذکر کرد و در اشاره به ترکیب روش‌های تامین مالی در ایران از سال ۸۶ تا ۹۱ اظهار کرد: سهم ۹۳ درصدی بازار پول در تامین مالی در سال ۸۶ به ۷۴ درصد در سال ۹۱ کاهش یافته، در حالی که سهم بازار سرمایه از تامین مالی از ۴ درصد به ۱۴ درصد افزایش یافته است. وی با اشاره به نوسانات سهم سرمایه‌گذاری خارجی در تامین مالی از سال ۸۶ تا ۹۱ گفت: به‌رغم این نوسانات این سهم از ۳ درصد در نهایت به ۱۲ درصد افزایش یافته است.علی قاسمی، سهم بخش نفت برای تامین ۲۸۰ میلیارد دلار منابع مورد نیاز برای طرح‌های بخش‌های مختلف در برنامه پنجم توسعه را ۱۵۰ میلیارد دلار، بخش گاز را ۵۰ میلیارد دلار، بخش معدن را ۲۹ میلیارد دلار، راه‌آهن و خطوط ریلی را ۱۷ میلیارد دلار و وزارت نیرو را ۳۴میلیارد دلار ذکر کرد و از موانع عملیاتی و ساختاری به عنوان موانع جذب صنایع مالی پروژه‌ها نام برد.به گفته وی؛ بانک محور بودن تامین مالی در کشور و محدودیت منابع بانک‌ها برای تامین مالی این حجم از پروژه‌ها، تحریم‌های بین‌المللی و در نتیجه کاهش شدید صادرات و درآمد کشور، سرمایه‌بر بودن پروژه‌های زیرساختی همچون نفت و گاز، بلوکه شدن منابع مالی کشور، گرایش منابع مالی به سمت بازارهای موازی غیرمولد و انحراف از بخش واقعی اقتصادی و پاسخگو نبودن روش‌های تامین مالی موجود و عدم تنوع در آنها به عنوان موانع ساختاری جذب منابع مالی پروژه‌های زیرساختی محسوب می‌شوند.قاسمی ادامه داد: از سوی دیگر مشکلات و مسائل اجرایی اوراق سلف نفتی، پیش‌نیازهای لازم برای بانی جهت انتشار اوراق همچون داشتن فعالیت سودآور در دو سال اخیر و محدودیت حجمی در نظر گرفته شده در بودجه سالانه در اوراق مشارکت قابل تبدیل از موانع عملیاتی ابزارهای نوین محسوب می‌شوند.مدیرعامل شرکت تامین سرمایه بانک ملت راهکار را ارائه ساختارها و ابزارهای مبتنی بر نوآوری‌های مالی دانست که شامل تامین مالی ساختار یافته، تامین مالی پروژه‌‌ای و تامین مالی متعارف است، ولی مزیت اساسی تامین مالی پروژه‌‌ای را مبتنی بودن آن بر عایدات پروژه عنوان کرد.مدیرعامل شرکت تامین سرمایه ملت در ادامه اظهارات خود از صکوک پروژه‌ محور قابل تبدیل (‌cps)، به عنوان ابزار ترکیبی طراحی شده جهت تامین مالی پروژه‌های بخش انرژی نام برد که توسط این شرکت تامین سرمایه جهت بررسی به سازمان بورس و اوراق بهادار پیشنهاد شده است.وی این صکوک را به عنوان اوراق بهاداری با نام و قابل نقل و انتقال براساس عقود استصناع، وکالت، مرابحه و شرکت معرفی کرد که نشان‌دهنده مالکیت مشاع دارندگان آن در دارایی‌هایی است که در آینده توسط شرکت پروژه (بانی) ساخته خواهد شد.به گفته وی؛ دارنده اوراق در زمان مشخص اختیار تبدیل اوراق به سهام پروژه را خواهد داشت؛ ضمن آنکه این اوراق در صورت عدم تبدیل به سهام در پایان پروژه دارای بازدهی معین سالانه خواهد بود.

درخواست تغییر شرایط ضامن انتشار اوراق در بازار

مدیرعامل تامین سرمایه امید نیز در مقایسه آماری عملکرد بازار سرمایه و پول در حوزه تامین مالی، اظهار کرد: هم‌اکنون در سطح بین‌المللی طبق آخرین آمارها تا پایان سال ۲۰۱۲ معادل ۷۰۰ مورد به ارزش ۱۴۰ میلیارد دلار صکوک منتشر شده که سهم ایران نسبت به این عدد بسیار ناچیز است، در حالی که بیشترین حجم صکوک متعلق به کشور مالزی است که ۶۰ درصد را از آن خود کرده است.محسن فاضلیان تصریح کرد: از میان ۱۵۰ کشور در مجمع جهانی اقتصاد در حوزه فضای کسب و کار رتبه ۸۲ را داریم، بر این اساس به لحاظ پیشرفته بودن بازار مالی نیز رتبه ۱۳۰ را داریم؛ این آمار پیامی است برای کل تصمیم‌گیران کشور که نهادهای سرمایه‌گذاری را تقویت کنیم.

زمان تبدیل اوراق مشارکت به سهام

مدیرعامل شرکت تامین سرمایه سپهر نیز در بیان موضوع اوراق قابل تبدیل به سهام بر نیاز اقتصاد ایران به ابزارهای نوین مالی و لزوم حرکت بازار سرمایه کشور به سمت بهره‌گیری از این ابزار تاکید کرد و گفت: اوراق مشارکت ابزاری است که شاید امروز در اقتصاد ایران همچون گذشته مورد استقبال واقع نشود و دلیل آن هم سود نامناسب این اوراق در مقابل سایر روش‌های سرمایه‌گذاری است. بهروز زارع افزود: با توجه به ظرفیت رو به اوراق مشارکت، بازار سرمایه ایران نیازمند معرفی اوراقی جدید است تا هم مزیت‌های اوراق مشارکت را حفظ کند و هم با ارائه روشی جدید، سودی بیشتر را عاید سرمایه‌گذاران کند. ارائه طرح اوراق مشارکت قابل تبدیل به سهم و کسب مجوز آن از سوی سازمان بورس موید این نیاز بازار سرمایه است.

بورس یکی از اهرم‌های تامین مالی است

معاون تامین مالی شرکت تامین سرمایه لوتوس پارسیان، با طرح این سوال که چرا باید بازار سرمایه را انتخاب کنیم، از بی‌توجهی به بورس به عنوان یکی از اهرم‌های تامین مالی انتقاد کرد و بانک محور شدن اقتصاد کشور را ناشی از دلایلی همچون قدمت بیشتر بانک‌ها نسبت به بورس، وسعت جغرافیایی و فرهنگ‌سازی بانک‌ها، وزن بیشتر منابع بانک‌ها و ساده‌تر بودن تامین مالی از طریق بانک‌ها دانست. ابوالفضل شهرآبادی مزایای تامین مالی از طریق بازار سرمایه را مورد بررسی قرار داد و اظهار کرد: امکان تامین مالی با حجم بالا، پرداخت اصل بدهی در سررسید، معافیت مالیاتی، مشارکت سرمایه‌گذاران خرد، تنوع بسیار بالا در بازار سرمایه، وجود نهاد ناظر و نظارت دقیق از مزایای بازار سرمایه برای تامین مالی است. به علاوه تامین مالی در بازار سرمایه بر مبنای سرمایه و بدهی بوده و مزایای ابزار بدهی حفظ مالکیت شرکت و سود باقی مانده است.