گروه بورس- مجید اسکندری: شاید برای شما هم اتفاق افتاده باشد؛ قرار است عرضه اولیه‌ای در بازار انجام شود، برای تامین نقدینگی لازم برای حضور در این عرضه برنامه‌ریزی می‌کنید و تصمیم می‌گیرید یک یا چند سهم از سبد سرمایه‌گذاری خود را بفروشید اما... تازه یادتان می‌افتد که نماد سهم‌های مورد نظرتان بسته است.
شرکت اطلاعات خود را به موقع ارائه نکرده، قرار است تصمیمات مهمی در شرکت گرفته شود، تخلفی در شرکت صورت گرفته و... به هر حال، دلایل بسته بودن نماد، هرچه که باشد نتیجه‌اش برای شما یکسان است: «بلوکه شدن بخشی از دارایی». با خود می‌اندیشید: «اگر پولم را در فلان جا سرمایه‌گذاری می‌کردم تا حالا کلی سود نصیبم شده بود.» به تکاپو می‌افتید، با شرکت موردنظر تماس می‌گیرید، تقصیر را به گردن «سازمان» می‌اندازد، از «سازمان» سوال می‌کنید، شرکت را مقصر می‌داند. در این بین، اگرچه شرکت‌ها، این اقدام مقام ناظر را «تنبیه شرکت‌ها» می‌خوانند اما در این میان این سهامداران خرد هستند که به نوعی تنبیه می‌شوند. کسی چه می‌داند، شاید مقام ناظر هم از اینکه شرکت‌ها یا سهامداران به قول خودشان، تنبیه شوند راضی نباشد و نخواهد که در مقام «تحمیل‌کننده ریسک» قرار گیرد. البته این تعریفی است که از سوی سعید اسلامی بیدگلی به مقام ناظر اطلاق شده است. وی معتقد است «سازمان» باید کاهش‌دهنده ریسک سرمایه‌گذاری باشد نه افزایش‌دهنده آن. به هر حال، روند رو به رشد بازار سرمایه در ماه‌های اخیر توانسته در جذب نقدینگی کشور نقش مهمی ایفا کند، زمان آن است مشکلات موجود در این مسیر برطرف شده و شرایط برای معامله این سهام دیگر فراهم شود.
تحمیل ریسک از سوی نهاد کاهش‌دهنده ریسک
این کارشناس بازار سرمایه درباره توقف طولانی مدت نمادها در بورس کشورمان گفت: سرمایه‌گذاری در بورس در ذات خود دارای ریسک است. سرمایه‌گذاران هم با پذیرش این ریسک‌ها به خرید و فروش سهام می‌پردازند. برخی از این ریسک‌ها را با تنوع بخشی در سرمایه‌گذاری‌هایشان کاهش می‌دهند و برخی دیگر از انواع ریسک‌ها را هم با بالا بردن بازده مورد انتظارشان جبران می‌کنند. در بازار سرمایه ما توقف طولانی‌مدت نمادهای معاملاتی هم ریسکی است که به سرمایه‌گذاران تحمیل شده است. حال سرمایه‌گذار باید تنوع‌بخشی کند یا بازده مورد انتظار خود را بالا ببرد. اسلامی بیدگلی تصریح کرد: این ریسک، هزینه‌ای است که از طرف نهادهای قانون‌گذار، ناظر و مجری یعنی همان کسانی که باید در کاهش ریسک به سرمایه‌گذاران کمک کنند؛ به سرمایه‌گذاران تحمیل شده است. این کارشناس بازار درباره تاثیر توقف نمادها بر بازار و فعالان آن گفت: توقف نمادها در ایران بسیار طولانی‌تر از استانداردهای جهانی است. امیدوارم که این طولانی بودن به علت تعلل نهاد ناظر و مجری نباشد، اما به هر حال چیزی که بسیار مشخص است این است که سرمایه‌گذاران از این مساله‌‌ زیان می‌بینند؛ هم به‌واسطه اینکه مقداری از سرمایه‌هایشان قفل شده و کنترلی بر آن ندارند و همچنین فرصت‌ها را از دست می‌دهند و هم به‌واسطه تحمل ریسک‌های بیشتر.

اسلامی بیدگلی درخصوص استانداردهای جهانی برای توقف روند معاملات شرکت‌ها در بورس توضیح داد: توقف نمادهای معاملاتی به دلیل عدم افشای اطلاعات یا اختلاف زیاد عرضه و تقاضا در بسیاری از بازارهای سهام جهان موجود است و بنابراین قواعد خاص خود را هم دارد. اما توقف نماد در بورس‌های مطرح جهان، بسیار کوتاه‌مدت است. مثلا در بورس نیویورک توقف نمادها کوتاه‌تر از یک‌ساعت است و بسیار به‌ندرت برخی توقف نمادها بیش از این زمان به طول خواهد انجامید. بنابراین به‌نظر می‌رسد که توقف چند هفته‌ای و گاه چند ماهه نمادهای معاملاتی شرکت‌های بورسی در ایران بسیار طولانی‌تر از حد معمول آن است.
اسلامی بیدگلی درباره دلایل مقام ناظر بازار برای متوقف کردن نمادها در بورس تاکید کرد: نباید تنها سازمان و شرکت بورس را در این مساله‌ مقصر دانست. شرکت‌ها هم در مقابل افشای اطلاعات مقاومت می‌کنند و پیش‌بینی‌های آن‌ها از سود سالانه‌شان انحرافات بسیار زیادی از واقعیت دارد. همین مساله‌ بورس را به واکنش وامی‌دارد؛ نوسانات اقتصادی کل کشور در سال‌های اخیر نیز مزید بر علت است.
وی درخصوص امکان پیگیری حقوقی درخصوص آثار توقف نمادها گفت: اگر قصور و تقصیری در این امر باشد قابل پیگیری حقوقی هم هست، اما اکنون وظیفه من این است که اشاره کنم که بسترهای حقوقی این موضوع باید اصلاح شود. سازمان بورس باید ابزارهای کافی در اختیار داشته باشد که بتواند با شرکت‌های غیر‌شفاف برخورد کند و این گاهی تنها به خود سازمان مربوط
نیست.
یک راه‌حل مشکل‌ساز
مدیر امور مالی پالایشگاه شیراز درخصوص غیرمنطقی بودن توقف‌های طولانی‌مدت نمادهای معاملاتی گفت: در بعضی مواقع دلایل توقف طولانی‌مدت نمادهای معاملاتی حتی اگر دلایل قابل قبولی باشد منطقی نبوده و اگر مشکلات شرکت‌ها به‌صورت عمده و انجام معاملات به ضرر سهامداران باشد، باید از طریق ناظر بازار شفاف‌سازی شود و موارد و مشکلات احتمالی شرکت رفع شود و با راهنمایی و مشاوره با شرکت‌ها مشکلات حل شود.
ناصر تنگستانی افزود: چه بسا که بسته بودن نمادها به مدت طولانی نه‌تنها مشکلات را حل نمی‌کند، بلکه باعث ضرر و زیان بیشتر به سهامداران شده و از نظر مادی و روانی آسیب‌های جبران‌ناپذیری را به آنها وارد می‌سازد. وی تصریح کرد: بسته بودن نماد نه‌تنها یک راه‌حل نیست بلکه خود نیز به عنوان یک معضل و مشکل قابل طرح است.
تنگستانی در ادامه به بیان آثار این نوع توقف نماد پرداخت و گفت: بسته بودن طولانی مدت نمادها آثار منفی از جمله دلزدگی سهامداران از بازار سرمایه را به دنبال دارد، به‌خصوص در ایران که سرمایه‌گذاری در بورس نو پا بوده و تجربیات منفی از سرمایه‌گذاری باعث عقب‌نشینی سهامداران از این بازار و تغییر سمت و سوی بازار و موجب کوچ سرمایه از بازار سرمایه به سفته‌بازی و یا دلالی می‌شود.
این کارشناس بازار سرمایه درخصوص تاثیر توقف نمادها بر گردش سرمایه توضیح داد: توقف نمادها باعث سکون سرمایه و توقف گردش سرمایه در بازار می‌شود و این امر باعث بدبینی سرمایه‌گذاران به‌خصوص سهامداران خرد شده و عدم دسترسی به موقع به سرمایه، مزیت نقدشوندگی سریع را که از خصوصیات بارز بازار سرمایه است مخدوش کرده و سرمایه افراد به مدت طولانی غیرقابل دسترس می‌شود.
مدیر مالی پالایشگاه شیراز درخصوص توقف نمادها در دیگر بورس‌ها یادآور شد: براساس استانداردهای جهانی حد نوسان و توقف طولانی‌مدت نماد در دیگر کشورهای جهان موضوعیت نداشته و حداکثر زمان توقف در حد چند ساعت است و شرکت‌ها قبل از ورود به بازار سرمایه به دقت مورد بررسی قرار می‌گیرند و کلیه مسائل عمده و جزئی و مشکلات احتمالی آینده آنها نیز به دقت بررسی می‌شود، به گونه‌ای که شرکت‌های واگذار شده تقریبا عاری از مشکلات وارد بورس می‌شوند، اما در ایران بعد از ورود شرکت‌ها به بورس مشکلات آنها نمایان شده و سپس در رفع آنها سعی می‌شود و این موضوع هم برای شرکت و هم برای سهامداران مشکلات عدیده‌ای را به همراه دارد. وی اظهار امیدواری کرد بتوانیم براساس استانداردهای جهانی، ما نیز شاهد توقف‌های طولانی‌مدت در نمادها
نباشیم.
تنگستانی درباره دلایل تعلل سازمان درخصوص بازگشایی نمادهایی که اطلاعات خواسته شده را نیز ارائه کرده‌اند، توضیح داد: گاهی اوقات مشاهده می‌شود که بورس مشکلات شرکت‌ها را به صورت واضح و شفاف مطرح نمی‌کند و ایرادهای مطرح شده گاه دارای توجیه قوی نیست. شاید یکی از دلایل آن، قوانین و مقررات داخلی سازمان بورس باشد که در این صورت این قوانین نیز نیاز به بازنگری دارند.
وی در واکنش به این پرسش که آیا راهکاری برای پیگیری حقوقی از سوی سهامداران برای رفع توقف نمادها وجود دارد، پاسخ داد: سازمان بورس دارای معاونت‌های متفاوتی برای کنترل عملکرد سازمان هست که از وظایف عمده آنها ایجاد نظم و کنترل و حفظ قانون در سازمان بورس به‌عنوان ناظر شرکت‌های بورسی است و بطور قطع راهکارهایی برای پیگیری‌های حقوقی شرکت‌ها نیز وجود دارد. وجود افراد متخصص به امور حقوقی در سازمان بورس در کلیه شرکت‌های بورسی ضروری است و بالا بردن دانش و سواد افراد در زمینه‌های حقوقی و قانونی بورس به‌طور حتم راهکارهای مناسبی خواهد
بود.
وی در انتها خاطرنشان کرد: مسائل و مشکلات عدیده در شرکت‌های بورسی امری طبیعی بوده و امید است که با همکاری و تعامل دوجانبه بین سازمان بورس و شرکت‌ها این مشکلات حل شود.