محمد مساح
از ابتدای تابستان سال جاری وضعیت جدیدی بر بازار سرمایه ایران حاکم شد. در یک نگاه ساده شاخص‌های کلان بازار، رونق نسبی آن را به نمایش می‌گذارند. در سه ماهه دوم سال ۸۶ شاخص بازده نقدی و قیمت بیش از ۱۴‌درصد رشد یافته و شاخص قیمت کل نیز از سطح ۹۳۰۰ تا ۱۰۰۰۰ واحد پیش رفته است. دستیابی شاخص‌های کل به سطوح مهم این حقیقت را بازگو می‌کنند که انتظارات جدیدی در بورس اوراق بهادار ایران ایجاد شده است.

جدول شماره 1 وضعیت شاخص‌های کلان در ماه شهریور را نسبت به ابتدای سال 86 مورد بررسی قرار داده است و به طور ساده بیان می‌کند که بازدهی مناسبی در بورس سهام ایران شکل گرفته است. در این میان شاخص فلزات اساسی تنها در شش ماهه نخست سال در حدود 60‌درصد رشد یافته است. به راستی در صنعت فلزات اساسی چه تحولی رخ داده است؟ آیا روند بازدهی این صنعت ادامه خواهد یافت؟ برای پاسخ دادن به این پرسش ابتدا دورنمای شاخص بازده نقدی و قیمت و چشم‌انداز شاخص قیمت را از دیدگاه نموداری مورد بررسی قرار خواهیم داد.
شاخص قیمت بورس اوراق بهادار ایران به سطح ۱۰ هزار واحد دست یافت
هرچند سطح 10هزار واحد تنها یک عدد روانی به حساب می‌آید، با این وجود این رقم مانعی بود که در آذر و دی سال گذشته بازار با آن روبه‌رو شد و پس از آن روند کاهشی شاخص قیمت تا نزدیک 9050 واحد در طی شش ماه آغاز شد. بازگشت مجدد شاخص کل و دستیابی آن به سطوح قبلی
(سطح ده هزار واحد) در مدت کمتر از سه ماه رخ داده و شتاب بازار برای اوج گیری بیشتر همچنان به چشم می‌خورد. در این مدت عمده تمرکز سرمایه‌گذاران بر روی شرکت‌های بزرگ و به ویژه صنایع کانی‌های فلزی و فلزات اساسی بوده است.
نمودار شاخص قیمت به طور آشکارا چرخشی را به نمایش می‌گذارد و الگوی ایجاد شده بیان می‌کند که این شاخص توانایی دسترسی به سطح 10700 واحد را در گام نخست دارا است. شیب کاهشی بازار به طور جدی در گذشته کم شده و این مساله توسط چند نشانه بر روی نمودار آمده است. همچنین نمودار شاخص قیمت گرایش و روند جدیدی را پس از گذر کردن از سطح 9700 واحد بازگو می‌کند. اکنون از نگاه تکنیکی انتظار شکست سطح 10079 واحد - بالاترین سطح در 26 آذر 85 - انتظار می‌رود که در صورت چنین رخدادی، این مساله تاییدی بر آغاز روند افزایشی شاخص کل خواهد بود. در این صورت فرضیه صعود شاخص قیمت به نقاط بالاتر قابل بررسی است.( نمودار شماره یک)
شاخص بازده نقدی و قیمت به سطوح نوینی رسید
شاخص بازدهی نقدی چندی پیش از سطح تاریخی 34900 واحد گذشت و اکنون در سطح جدید 35430 واحد جای گرفته است. تثبیت شاخص بازده نقدی و قیمت بر بالای 35000 واحد بیانگر آن است که می‌توان ارقام بالاتری را مدنظر قرار داد. از دیدگاه تکنیکی نقطه هدف بعدی را می‌توان در سطح 39هزار واحد جست‌وجو کرد. به طور کلی نمودار این شاخص آشکارا روند افزایشی مستحکمی را بازگو می‌کند. بدین ترتیب انتظار می‌رود همچنان شرایط خوشبینی و اعتماد به جو همگانی بازار پابرجا باقی بماند.(نمودار شماره 2)
صنعت کانی‌های فلزی و فلزات اساسی در نیمه نخست سال پیشرو بوده است
در میان شاخص‌های صنایع گوناگون شاخص صنعت کانی‌های فلزی و فلزات اساسی روند افزایشی قابل توجهی دارند. طبیعی است که تمرکز بازار بر روی گروهی قرار گیرد که بازدهی آنها در حال رشد باشد. شیب تند شاخص فلزات اساسی گویای آن است که بازار سودآور فزآینده‌ای برای شرکت‌های این صنعت در نظر گرفته است.( نمودار شماره 4)
شاخص استخراج کانی‌های فلزی نشانه­های روشنی از صعود بازگو می­کند ...
نمودار شاخص کانی‌های فلزی (نمودار شماره 3) گویای روند افزایشی است و از تفسیر آن چنین برمی­آید که حرکت رو به رشد آن می­تواند از سطح 2950 فراتر رود. شاخص کانی‌های فلزی یک بار، پس از دست یافتن به سطح 2200‌واحد تا سطح 1600‌واحد تنزل یافته است، اما در آن سطح مورد پشتیبانی قرار گرفته و الگوی ایجاد شده دلالت بر صعود شاخص ابتدا تا سطح 2950‌واحد دارد.
دوره صعود شاخص می­تواند از سه تا نه ماه به طول انجامد. از سوی دیگر چنانچه شاخص این صنعت به زیر ۲۰۸۰‌واحد دست یابد، فرضیه افزایشی بودن بایستی مورد بررسی و ارزیابی مجدد قرار گیرد.
جمع‌بندی
در نیمه نخست سال ۸۶ تحولات مهمی در بورس اوراق بهادار ایجاد شد. عرضه سهام شرکت‌های بزرگ نه تنها تحرک زیادی را در صنعت فلزات اساسی موجب شد، بلکه در کنار آن شاخص بازده نقدی و قیمت به طور آشکارا در روند افزایشی قرار گرفت. رکود نسبی بهار ۸۶ با تقاضای بزرگی در تابستان برای شرکت‌های فولاد مبارکه، ملی صنایع مس، فولاد خوزستان، مپنا، ... به فراموشی سپرده شد. در سهام شرکت‌های صنعت فلزات اساسی آغاز چرخه جدیدی رقم خورده و افزایش قیمت فلزات به همراه افزایش عایدات این شرکت‌ها تحولی در آن ایجاد کرده است. بررسی شاخص فلزات اساسی این مساله را روشن کرد که سرمایه­گذاران انتظارات بالایی را از سهام شرکت‌های این گروه دارند.
از سوی دیگر سودآوری شرکت‌های تولید‌کننده سنگ­آهن از جمله سنگ‌آهن گل گهر و چادرملو همچنان ادامه دارد و بازار گرایش زیادی را نسبت به آنها نشان می­دهد.
با وجود بازدهی قابل‌قبول در سه ماه کنونی، صنایع مختلف از جمله تجهیزات، خودرو، دستگاه‌های برقی، محصولات شیمیایی، پتروشیمی و واسطه­گری مالی در روند کاهشی قرار داشتند.
همچنین صف‌های سنگین خرید، مانع جدی برای دسترسی به شرکت‌های در حال رشد بوده تا بدان جا که در اوایل شهریور شرکت‌های فولاد مبارکه، فولاد خوزستان، چادرملو و ... با حرکت کند و حجم معاملات پایین به جلو پیش رفتند. در مجموع صرف‌نظر از ریسک‌های موجود، نکته قابل‌توجه در بورس ایران شرایط مناسبی است که برای گروه شرکت‌های تولید‌کننده سنگ‌آهن و صنعت فولاد بوجود آمده است. در واقع به نظر می­رسد صرف‌نظر از عرضه های سنگین در پایان شهریور ماه و عقب نشینی مفطعی خریداران، صنعت کانی‌های فلزی و فلزات اساسی به عنوان صنعت پیشرو در سال 86 باقی بماند، به طوری که برآورد می‌شود همچنان سرمایه­گذاران توجه عمده خود را به این دسته از سهام شرکت‌ها معطوف کنند.
شاخص‌های کلان بازار به طور عمومی در روند رو به رشدی قرار گرفته­اند و با گذر کردن شاخص کل از سطح ۱۰۰۸۰‌واحد انتظار صعود بیشتر تا سطح ۱۰۷۰۰‌واحد می­رود. در شرایط کنونی صعود شاخص کل نشان می­دهد که سرمایه­گذاران ریسک سیاسی از جمله تهدیدات خارجی و مساله پرونده هسته­ای ایران را کم اهمیت در نظر گرفته­اند و خوشبینی و انتظار تحولات مثبت نسبت به آینده بر فضای بورس ایران حاکم شده است.