فارکس و پاسخی به نقدهای آن

علی دهدشتی

سال‌ها است که به عنوان مشاور مالی و کارگزار رسمی‌از کانادا و همچنین مدرس این رشته در کلیه بازارهای مالی دنیا به طور حرفه‌ای و مستمر فعالیت دارم و همیشه در روزنامه‌ها و جراید شاهد مقاله‌هایی راجع به نقد بازارهای مالی مختلف به زبان‌های گوناگون بوده‌ام. شاید این مقالات ناشی از ضررهای بسیاری است که نویسندگان این نوع مقالات در بازارهای مختلف متحمل شده‌اند، ولی ای کاش به جای این همه نقد کردن‌ و مقاله نوشتن‌ها و زیر سوال بردن کل یک بازار مالی مثل فارکس، بیشتر به راه‌حل‌ فکر می‌کردیم و این که چگونه از معضلی به نام ضرر در بازارهای مالی جلوگیری کنیم و موفق و موفق‌تر شویم. یکی از این مقالات مربوط به نقد بازار فارکس توسط آقای مجید اصلی بود که در روزنامه دنیای اقتصاد مورخ ۲۴/۳/۸۶ به چاپ رسید که اینجانب این بارلازم دانستم تا برای روشن شدن و شاید اصلاح بسیاری از مسائل مطرح شده در این مقاله چند سطری توضیح دهم.

۱ - ضمن احترام بسیار زیادی که برای دوست عزیز جناب آقای مجید اصلی قائل هستم، باید عرض کنم مدت دو سال فعال بازار فارکس بودن صلاحیت کافی برای نقد کردن یک چنین بازاری را فراهم نمی‌سازد به دلیل این که در سال‌های اولیه به علت عدم موفقیت در این نوع بازارها سوالات بی‌شماری برایتان پیش می‌آید که چون جوابی برایش ندارید ناگزیر کل بازار را زیر سوال می‌برید...

ولی با گذشت زمان و کسب تخصص و تجربه بیشتر، بسیاری از مسائل و شاید سوء تفاهمات برایتان حل می‌شود و با دید جدیدی اقدام به سرمایه‌گذاری می‌کنید. البته این مساله در دنیا هم بسیار رایج است و سرمایه‌گذاران در سال‌های اولیه فعالیت خود دچار نوعی سر در گمی ‌می‌شوند که همین امر باعث می‌شود بسیاری، در همان سال‌های اولیه فعالیت خود، کناره‌گیری کنند و برای همیشه هزاران علامت سوال در ذهنشان باقی بماند ولی همان طور که در بالا نیز اشاره شد با گذشت زمان و پشتکار زیاد و کسب علم و تجربه می‌توان موفقیت چشمگیری در این نوع بازارهای مالی از جمله فارکس به دست آورد.

۲ - بازار فارکس در حال حاضر بزرگ‌ترین و پویا‌ترین بازار مالی در دنیا است که در آن ارزهای معتبر دنیا به صورت جفت، جفت در مقابل یکدیگر معامله می‌شوند. حجم معاملات این بازار روزانه بیش از ۳‌تریلیون دلار است که چندین برابر کل بازارهای مالی آمریکا و اروپا است. بنا به محاسن بسیار زیادی که این بازار نسبت به بازارهای دیگر دارد باعث شده که سرمایه‌گذاران بسیاری در اقصی نقاط دنیا از بازارهای مالی دیگر دست کشیده و اقدام به سرمایه‌گذاری در این بازار کنند، بنابراین نگاهی به آمار معاملاتی این بازار ازچند سال پیش تا به حال دال بر رشد تصاعدی این بازار در دنیا و دلیلی برپویایی و سودهی این بازار است. از جمله گروه‌هایی که پیوسته در بازار فارکس فعال هستند می‌توان بانک‌های مرکزی کشورها، بانک‌های تجاری، شرکت‌های چند ملیتی و بسیاری از سرمایه‌گذاران شخصی و حتی معروفی که در دنیای بازارهای جهانی صاحب نام هستند را نام برد. حال این سوال مطرح است که اگر بازار فارکس واقعا آن طوری است که آقای اصلی توصیف کرده‌اند آیا تمامی ‌بانک‌های مرکزی ویا تمامی‌ بانک‌های تجاری کشورهای پیشرفته که با نگاهی به صورت‌های مالی آنها درمی‌یابید که به عنوان سرمایه‌گذار چه سودهایی را سالانه از این بازار نصیب خود می‌کنند، همگی در اشتباهند؟ و یا حتی اقتصاددانان برجسته دنیا و یا سرمایه‌گذاران صاحب نام دنیا که به تازگی طبق اخبار شبکه CNBC بیشترین پول خود را در بازار فارکس سرمایه‌گذاری می‌کنند هم در اشتباهند؟ باید خاطرنشان کنم بانک‌ها و سرمایه‌گذاران حرفه‌ای پتانسیل سودهی این بازار را به خوبی شناخته‌اند که اقدام به معامله می‌کنند و به طور حتم اگر کوچک‌ترین نقصانی در این بازار و یا کارگزارانش وجود داشت سازمان‌های نظارتی بر بازارهای مالی و عوامل حکومتی در کشورهایی مثل آمریکا، کانادا و اروپا زودتر از من و شما متوجه شده و این بازار را تعطیل می‌کردند ولی باید این واقعیت را پذیرفت که بازار ارز یکی از ارکان اصلی هر اقتصاد به شمار می‌آید.

۳ - جناب آقای اصلی عنوان کرده بودند که در بازار فارکس، ارز، سهام و یا فلز خرید و فروش می‌شود لازم به توضیح است که در بازار فارکس فقط ارز خرید و فروش می‌شود و سهام، کالا و یا حتی شاخص‌های بورس‌های مختلف که به تازگی در ایران تبلیغ به معامله بر روی آنها صورت می‌گیرد در بازاری به نام CFD (Contract For Difference)e معامله می‌شوند.

۴ - بسیار متعجب و متحیرم که چرا فرد فعال بازارهای مالی چنین تحلیل می‌کند که:

(( اگراقتصاددانان غربی به نقش بازار فارکس در پیشرفت کشورشان معتقد بودند دیگر نیازی به حیات بورس‌های دیگر مثل بورس نیویورک، لندن و ژاپن وجود نداشت و باید آنها را تعطیل کنند.)) دوست عزیز با فرض اینکه بازار فارکس بهترین و سودآورترین بازار مالی در دنیا باشد آیا باید بقیه بازارهای مالی اعم از سهام، قراردادهای آتی ،کالا، اختیارات و غیره را تعطیل کرد؟ و همه سرمایه‌گذاران فقط ارزهای کشورها را معامله کنند؟ مگر چنین چیزی قابل انجام است. پس شرکت‌ها سهامشان را کجا برای اولین بارعرضه کنند؟

۵ - در نقد مزبور عنوان شده بود که بازار فارکس یک بازار سرمایه‌گذاری نیست بلکه یک بنگاه شرط‌بندی است. در پاسخ باید عرض کنم شرط‌بندی به چیزی اطلاق می‌شود که شانس در آن بیشترین دخالت را دارد و اگر به گفته جنابعالی فارکس و یا بهتر بگویم تغییر نرخ ارزها در مقابل یکدیگر به طور شانسی صورت می‌گیرد، آیا می‌توان پذیرفت که ارز کشوری مثل آمریکا که یک چنین اقتصاد عظیمی‌دارد، به طور شانسی نسبت به یورو بالا و پایین می‌شود؟ یا صدها فاکتور ریز و درشت اقتصادی مانند نرخ بهره، تورم، تولید ناخالص ملی و غیره روی تغییر نرخ ارزها موثر است! پس ملاحظه می‌شود که چون شانسی ارز کشوری تغییر نرخ پیدا نمی‌کند پس معامله آن نیز شرط‌بندی نیست بلکه کاملا نوعی سرمایه‌گذاری است که در آن خریدار قراردادی از یک ارز را به امید بالا رفتن قیمت و انتفاع از تفاوت نرخ خریداری می‌کند و این خرید براساس عوامل اقتصادی و انواع تحلیل‌ها استوار است.

۶ - متاسفانه مطلبی که به اشتباه در ایران رایج شده است آمار مربوط به سرمایه‌گذاران موفق و ناموفق است. همواره شنیده می‌شود که ۹۰درصد از مردم در بازار فارکس ضرر می‌کنند و فقط ۱۰درصد سود کسب می‌کنند. اعداد صحیح است ولی این آمار فقط مختص بازار فارکس نیست بلکه مربوط به تمامی ‌بازارهای مالی دنیا از جمله سهام، کالا، قراردادهای آتی، اختیارات و غیره است. بنابراین، این آمار حاکی بر اشکالی در بازار فارکس نیست بلکه حاکی ازعدم دانش و آگاهی مردم در کلیه بازارهای مالی دنیا است. شاید این سوال در ذهن شما ایجاد شود که من که دانش این کار را دارم ولی چرا همچنان ضرر می‌کنم و موفق نمی‌شوم. نکته اینجا است که شاید به نظر خود و جمعی از دوستان دانش و تخصص لازم را دارید ولی از دید یک سرمایه‌گذار موفق و حرفه‌ای شما مهارت لازم و کافی را نداشته باشید. باید خاطر نشان کنم خواندن یکی دو کتاب راجع به سرمایه‌گذاری یا حتی گذراندن دوره‌های آموزشی شرایط لازم برای موفقیت را الزاما فراهم نمی‌کند و راه موفقیت در امور سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی در هیچ کتاب و مدرسه و دانشگاهی یافت نمی‌شود بلکه با گذشت زمان و افزودن تجارب لازم و درس گرفتن از اشتباهات و ضررهای قبلی و یا استفاده از دانش و تجربه یک متخصص که قبلا این راه را رفته است، میسر می‌شود.

۷ - متاسفانه من هنوز معنای «شبه‌بوروکر» را درک نکرده‌ام ولی با حذف لغت شبه سعی می‌کنم منظور شما را متوجه شوم. فرموده بودید بعضی از بوروکرها شیطنت کرده و باعث ضرر و زیان مشتریان خود می‌شوند به این حالت که با تغییر نرخ ساختگی ویا بالا و پایین بردن قیمت باعث خروج معامله مشتریانشان از بازار آن هم با ضرر می‌شوند در اثبات نادرستی این مطلب باید عرض کنم هر کارگزاری در سیستم معاملاتی خود کردار ارزهای قابل معامله را نیز‌ترسیم می‌کند تا سرمایه‌گذاران با تحلیل آن کردارها (تحلیل تکنیکال) راحت‌تر تصمیم به خرید یا فروش بگیرند و این کردارها از قیمت‌های معاملاتی خود آن کارگزار گرفته شده و‌ترسیم می‌شوند بنابراین اگر به طور مثال کارگزاری با شیطنت تغییر قیمت تصنعی ایجاد کند، کردار آن کارگزاری در آن ارز باید با کردار یک کارگزار دیگر در همان ارز متفاوت باشد. آیا می‌توان کرداری ازارزی پیدا کرد که با کردار همان ارز در یک نقطه دیگر از دنیا، در یک کارگزاری دیگر متفاوت باشد؟ البته که جواب منفی است چون کلیه قیمت‌های ارزها در اقصی نقاط دنیا در هر لحظه یکسان است(با تقریب چند پیپ آن هم بدلیل OTC بودن بازار فارکس) و هیچ کارگزاری قابلیت تغییر نرخ را ندارد پس با مقایسه ساده کردار هر کارگزاری با دیگری اثبات می‌شود هیچ تخلفی صورت نگرفته است و این گونه شک و شبهه‌ها و سوالاتی از این قبیل همیشه برای افراد تازه وارد به یک بازار مالی پیش می‌آید که برای هر کدام از آنها راه اثبات بسیار ساده‌ای وجود دارد.

۸ - در مقاله جنابعالی آورده شده است که کارگزاری‌های فارکس بیشترین فعالیت خود را در کشورهای در حال توسعه در خاورمیانه از جمله ایران معطوف کرده‌اند در پاسخ عرض می‌کنم که حقیقت چیز دیگری است. آیا تا به حال تعداد کارگزاری‌های واقع در آمریکا، کانادا، اروپا و کشورهای پیشرفته را شمرده‌اید؟ شاید هزاران هزار کارگزاری در آن کشورها فعالیت دارند که در مقایسه با ایران که تعداد آنها از تعداد انگشتان دست فراتر نمی‌رود قابل قیاس نیست و نیز اگر آماری از مشتریان کارگزاری‌های مختلف در دنیا بگیریم کمترین مشتریان را کشورهای جهان سوم و مثل ایران تشکیل می‌دهند.

۹ - در پایان لازم می‌دانم که نکات بسیار ریزی را در رابطه با سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی به خصوص فارکس بیان کنم که در واقع بخشی از تفاوت میان افراد موفق و ناموفق را مشخص می‌سازد:

الف- ماهیت سرمایه‌گذاری در کلیه بازارهای مالی به خصوص فارکس وجود ریسک و ضرر است بنابراین هر کسی که دوست ندارد ضرر کند و یا به دنبال راه جادویی برای فرار از ضرر می‌گردد در نهایت دارد از واقعیتی فرار می‌کند که قابل گریز نیست و همیشه وجود دارد.

ب- شخصی که در بازارهای مالی به خصوص فارکس متضرر می‌شود همه کس و همه چیز را مقصر می‌داند الا خودش. ولی بررسی‌ها و تحقیقات در همه این موارد گویای این واقعیت است که هیچ کس جز خود آن شخص مقصر اشتباهات و ضرر خود نیست و مادامی ‌که تصور کند دانش و تخصص کافی را دارد ولی مقصر چیز یا کس دیگراست، هیچ گاه نمی‌تواند اشتباه خود را دریابد و در حل آن اقدام کند.

ج- یکی از جالب‌ترین مسائلی که متاسفانه کمتر کسی به آن واقف است این است که در معامله و سرمایه‌گذاری در بازارهایی مثل فارکس نقش معلومات حرفه ای مثل تحلیل تکنیکال و فاندامنتان فقط ۲۰درصد است و ۸۰درصد دیگر که عامل اصلی موفقیت آن گروه ۱۰درصدی است را کمتر کسی می‌داند. بنابراین به دلیل اینکه عده‌ای از آن ۸۰درصد عوامل موفقیت که اینجانب آن را تحلیل نوع سوم می‌نامم، (شاید در فرصت‌های آتی به تفضیل راجع به آن تحلیل صحبت کنیم) بی‌خبر هستند همواره ضرر می‌کنند و حتی علت ضرر کردنشان را هم نمی‌دانند. بنابراین عواملی فراتر از تحلیل تکنیکال و فاندامنتان در موفقیت افراد نقش دارند.

د- بهترین راه برای کسانی که شاید مدت‌ها است در بازار فارکس مشغول معامله هستند ولی همچنان عملکرد خوبی نداشته و ضرر می‌کنند این است که به شخصی به نام منتور (mentor) مراجعه کنند. منتور به کسی اطلاق می‌شود که سابقه طولانی در امور سرمایه‌گذاری و معاملات در بازار فارکس یا هر بازار مالی دیگری را داشته و رکورد معاملاتی آن حاکی از سودآوری بالا برای مدت طولانی است و همچنین این شخص قابلیت بررسی و کشف اشکالات معاملاتی اشخاص متضرر را داشته و در رفع آن نسخه مناسبی توصیه می‌کند. متاسفانه شاید تعداد این نوع افراد در ایران در مورد بازار فارکس بسیار کم باشد ولی با این حال یکی از راه‌حل‌های بسیار خوبی است که شخص متضرر که احتیاج به دکتر و درمان اشکالات معاملاتی خود دارد، می‌تواند از ضرر به سودآوری دست پیدا کند.