پس از مدت‌ها توقف عرضه اولیه، در شرایطی شرکت گسترش سرمایه‌گذاری ایران خودرو طی هفته جاری سهم خود را به عنوان نماد «خگستر» وارد بورس می‌کند. به نظر می‌رسد سیاست‌گذاران، عرضه این سهم به دنبال یک فضای مناسب برای عرضه و انتشار سهم مورد نظر بودند، فضایی که بازار خالی از تاثیرپذیری تنش‌های سیاسی باشد، حجم و ارزش معاملات بازار تقویت شده باشد، بازار با کمبود نقدینگی روبه‌رو نباشد و دیگر قبل از انتشار، با لابی و بازاریابی چند «اوکی» از حامیان گرفته باشد. فارغ از اینکه کیفیت عرضه اولیه این سهم در بازار چگونه خواهد بود و چگونه خواهد شد؟ به آسانی می‌توان گفت، با آغاز عرضه‌های اولیه در بورس، جای یک نهاد فعال در بازار سرمایه که اتفاقا در قانون جدید بر اصل، ماهیت و کارکرد وجودی آن بسیار تاکید شده، خالی است.

چناچه ‌اکنون موسسه تامین سرمایه یا بانک‌های سرمایه‌گذاری وجود داشت، ناشر یا شرکت عرضه‌کننده اوراق در بازار سرمایه ما با کمترین دغدغه عرضه اولیه روبه‌رو بود. این موسسات به طور عمومی در چهار مقطع ناشر را همیاری می‌کنند، توصیه به زمان و کیفیت عرضه، اداره و مدیریت عرضه و انتشار سهام، تقبل خطر و توزیع اوراق بهادار.هم‌اکنون به دلیل نبود فعالیت‌ این موسسات که حرفه کاملا تخصصی در بازارهای سرمایه است، ریسک عرضه سهام چنانچه از قبل بازاریابی و لابی از سوی شبه دولتی‌ها (حقوقی‌ها) در بازار برای خرید هم صورت نگیرد، بسیار بالا است. چرا که به طور کلی امکان عدم خرید سهم یا کاهش قیمت و ماندن سهم روی میز اندک نیست.

به گفته رییس هیات‌مدیره شرکت بورس، هم‌اکنون معامله‌گران بسیار دید کوتاه‌مدت روی «سهم»ها دارند و آنها هر سهم را با توجه سهم‌های درون پرتفو، نسبت به P/E، واقعی بودن پیش‌بینی سود، مقایسه سهم با سایر سهم‌های مشابه و صنعت مشابه در بورس، وضعیت صف خرید یا فروش صنعت همگن در بازار، خرید و فروش نمی‌کنند و چنانچه از این میان بازده چندی هم در کوتاه‌مدت نصیبشان شود، سهم را خریداری و بعد از مدتی می‌فروشند.

حال با این پیش‌فرض که جدای از سهم‌های شبه دولتی، بخش‌خصوصی نیازمند استفاده از خدمات موسسات تامین سرمایه است، باید گفت، به‌رغم اجرای قانون جدید و درخواست چند موسسه برای ارائه خدمات بانک سرمایه‌گذاری، تاکنون این موسسات در بازار فعال نشده‌اند و بخشی از خدمات موسسات تامین سرمایه به صورت نامحسوس از سوی کارگزاری‌ها ارائه می‌شود. به نظر می‌رسد برای توسعه کمی بازار و تشدید عرضه‌های اولیه، جدای از نگرانی ناشر در خصوص ریسک عرضه اولیه و احتمال نبود خریدار، استفاده از خدمات حرفه‌ای این موسسات که فقط محدود به تامین سرمایه ناشی از تقلیل ریسک نمی‌شود، برای رشد و توسعه بازار ضروری است.

محسن ایلچی