علیرضا کدیور
رییس سازمان بورس اوراق‌بهادار روز گذشته در مصاحبه با پایگاه اطلاع‌رسانی بازار سرمایه ایران، الویت «سازمان» را در سال ۸۶، توسعه ابزارها و نهادهای مالی عنوان کرد. وی از ایجاد شرکت‌های تامین سرمایه و توسعه صندوق‌های سرمایه‌گذاری به عنوان اصلی‌ترین برنامه‌های «سازمان» در سال جاری یاد کرد.

در این رابطه توجه به چند نکته ضروری است. گسترش ابزارهای مالی در بورس تابع شرایط حاکم بر بورس و نقدشوندگی سهام است. با نگاهی به ارزش معاملات طی فروردین‌ماه جاری، مشخص می‌شود که تا قبل از پایان تعطیلات (13فروردین) ارزش روزانه معاملات کمتر از 35میلیارد ریال بوده است. هر چند حجم ناچیز معاملات طی این مدت را می‌توان با تعطیلی غیررسمی شرکت‌های سرمایه‌گذاری و عدم‌حضور مدیران این شرکت‌ها مرتبط دانست، اما در روز گذشته که پیش‌بینی می‌شد ارزش معاملات با رشد چشمگیر همراه باشد، عکس این موضوع اتفاق افتاده، به طوری که ارزش واقعی معاملات (که حاصل تفاضل ارزش کل معاملات از معاملات بلوکی است که عمدتا بین سهامداران حقوقی جابه‌جایی سهام صورت می‌گیرد) کمتر از 40میلیارد ریال بوده است. رقمی که در ماه‌های بهمن و اسفند 85 نیز کم و بیش در همین سطح بوده است. به بیان دیگر تا زمانی که گردش واقعی سهام در بورس تهران سالانه کمتر از 10درصد است، نمی‌توان انتظار ایجاد سبدهای سرمایه‌گذاری و به تبع آن مشارکت سهامداران در این سبدها را داشت.
از طرف دیگر در شرایطی که دورنمای مثبتی برای سرمایه‌گذاری در بورس متصور نباشد، سرمایه‌ها به تدریج از بورس به سمت سایر بازارهای پولی و مالی سرازیر خواهند شد که این موضوع می‌تواند به رکود هر چه بیشتر بورس دامن بزند. اتفاقی که دست کم طی یک سال اخیر به شدت در بروز وضعیت فعلی موثر بوده است. همچنین به نظر می‌رسد «سازمان» باید در شرایطی که ارزش معاملات با افت مداوم همراه است، از ورود شرکت‌های جدید به بورس جلوگیری کند. شرکت‌هایی که با هدف ایجاد بستر مناسب برای حضور بخش‌خصوصی عرضه می‌شوند، اما به مانند یک شمشیر دو لبه در شرایط فعلی رکود هرچه بیشتر بورس را دامن می‌زنند. از سوی دیگر شایسته است زمانی که رییس سازمان بورس و اوراق‌بهادار به عنوان بالاترین نهاد نظارتی بازار سرمایه، ایجاد صندوق‌های سرمایه‌گذاری را نوید می‌دهد، به نحوه تاسیس و گسترش این صندوق‌ها نیز اشاره کند. صندوق‌هایی که با وجود گذشت بیش از دو سال از زمان تاسیس به دلیل مشکلات شرعی و محدودیت‌های قانونی تاکنون نتوانسته است جای خود را در سبد دارایی سرمایه‌گذاران باز کند. در نهایت در رابطه با ایجاد ابزارهای جدید باید در وهله اول زیرساخت‌های لازم برای ایجاد و گسترش این ابزارها مهیا شود تا به مانند تصمیمات یک شبه پس از اجرا با شکست مواجه نشود. همچنین باید با تقویت ابزارهای نظارتی با دارندگان و استفاده‌کنندگان از اطلاعات نهانی برخوردار شود تا جو اعتماد در بورس ایجاد شود و تقویت سیستم‌های معاملاتی نیز آخرین مرحله از این حلقه است که همانا باعث تسریع و تسهیل معاملات خواهد شد.