گفت‌وگو
«اقتصاد جهان در سال ۲۰۶۰» منتشر شد
آقای دوانی چه عاملی باعث شد موسسه حسابرسی دایارایان درصدد تهیه یک گزارش اقتصادی برآید؟
در مورد اینکه چرا ما درصدد تهیه یک گزارش اقتصادی برآمدیم واقعیت آن است که اساسا اعتقاد دارم هر حسابدار رسمی باید مبانی و مفروضات اصلی اقتصاد و اقتصاد توسعه‌ای را بداند. چگونه ممکن است یک حسابرس مدعی بررسی ریسک در گزارش حسابرس باشد اما مبانی و چارچوب ترسیمی اقتصاد سیاسی را نداند زیرا ریسک مقوله‌ای است که در چارچوب اقتصاد تعریف می‌شود.
به همین جهت از همان دوران دانشجویی (دهه پنجاه) به مطالعه اقتصاد سیاسی علاقه‌مند بودم، بویژه آنکه در دوره‌ای از زندگیم ناچار به مطالعه اقتصاد سیاسی شدم و قریب پنج سال هر آنچه را لازم بود فراگرفتم. شاید نوشتن بسیاری مقالات اقتصادی که در مجلات و روزنامه‌های ایران هم چاپ شده در همین رابطه باشد. ما در موسسه حسابرسی دایارایان از مدت‌ها پیش درصدد بودیم مطالعات دامنه‌داری پیرامون اقتصاد چین و هند و کشورهای در حال توسعه به ویژه پس از بحران مالی سال ۲۰۰۷ به عمل آوریم که طی دو سال گذشته خوشبختانه توانستیم از طریق اینترنت و انجمن اقتصاددانان کانادا که مدتی است به عضویت آن در آمده ام،به کلیه منابعی که در این ارتباط منتشر شده دست یابیم. خوشبختانه تجربه ارزنده دوران همکاری با موسسه حسابرسی و خدمات مالی دایارایان توانست چارچوب مناسب را برای تهیه این گزارش فراهم آورد.
مگر در حال حاضر در موسسه دایارایان ایران نیستید؟
والله خیر! به صورت مشاور و کارمند درآمده‌ایم. ثمره فعالیت‌های سه دهه گذشته بالاخره مشکل‌ساز شد. از این بگذریم شاید یک روزی سر فرصت به این مقوله هم بپردازم.
گزارش چگونه منتشر شد؟
خوشبختانه عصر اطلاع‌رسانی و اینترنت عملا کلیه تحقیقات فردی را به صورت Team work درآورده چون شما ناچار هستید به منابع مختلف از طریق اینترنت دست یابید که این موضوع موجب می‌شود هر مولف و نویسنده‌ای با سایر نویسندگان و محققین به طور غیرمستقیم با هم کار کنند.
این کار سابقه هم دارد؟
بله. منابع مطالعاتی غربی، جهان تا سال ۲۱۰۰ را هم مطالعه کرده‌اند. تحقیقات مفصلی پیرامون اقتصاد جهان در سال ۲۰۱۵، ۲۰۲۰، ۲۰۳۰، ۲۰۵۰ صورت گرفته که یکی از بهترین آنها «جهان در سال ۲۰۵۰»، نیز توسط یک موسسه حسابرسی بین‌المللی (پرایس واترهاوس کوپرز) در سال ۲۰۰۷ صورت گرفته است. البته به این گزارش انتقاداتی وارد آمد که چگونه شما که سال ۲۰۵۰ را پیش‌بینی کرده اید بحران اواخر سال ۲۰۰۷ و ۲۰۰۸ را نتوانستید پیش‌بینی کنید.
اگر امکان دارد اسامی برخی از این تحقیقات را اعلام فرمایید.
بانک گلدمن ساچ، بانک اچ اس بی سی (HSBC)، بانک جهانی، صندوق بین‌المللی پول و موسسه حسابرسی پی دبلیو سی (PWC)، هر یک جداگانه در مورد آینده اقتصاد جهان گزارش‌های مفصلی را به نام‌های جهان در سال ۲۰۵۰، جهان در سال ۲۰۳۰، آینده چگونه خواهد بود منتشر کرده‌اند که موسسه حسابرسی دایارایان برخی از این گزارش‌ها را در وب‌گاه آموزشی خود برای علاقه‌مندان قرار داده است.
ویژگی گزارش جهان در سال 2060 چه بوده و چه فرقی با سایر گزارش‌ها دارد؟
خوشبختانه از آنجا که شخصا به کار تحقیقات (Research) علاقه‌مندم با مطالعه گزارش‌های یادشده به این نتیجه رسیدم که برخی ملاحظات تاریخی مورد توجه محققین یادشده بالا قرار نگرفته است. مثلا من اعتقاد دارم قبل از سال ۲۰۲۰ موضوع «اتحاد دو کره» محقق خواهد شد یا اینکه مقایسه کشورهای جهان تنها براساس تولید ناخالص داخلی بر مبنای قدرت خرید (PPP= Purchase Power parity) نادرست است. به همین علت در این گزارش مقایسه‌ها در چارچوب مبانی دیگری همچون تولید ناخالص داخلی، سرانه تولید، جمعیت، مساحت، قدرت نظامی، تحصیلات یا نیروی کار تحصیلکرده، دسترسی به آب آشامیدنی، توانایی تولید محصولات کشاورزی (که قیمت آن روز به روز بالاتر می‌رود) و ... مطرح شده است. این مبانی در حال حاضر خام بوده و نیاز به مطالعات تکمیلی دارد.
نتیجه این گزارش چیست؟
در این گزارش که حاوی ۳۳ جدول و برآوردهای جهانی است، به این نتیجه رسیده‌ایم که کشورهایی در آینده بار دیگر به عنوان قدرت اقتصادی محسوب می‌شوند که در قرن نوزدهم هم قدرت بلامنازعی بوده‌اند. نظیر چین، هند، مکزیک و ترکیه. این به‌آن معنی است که کشورهای تازه به توسعه رسیده (Emerging Market) یک دفعه ظاهر نشده‌اند. مثلا همین کشور همسایه ترکیه در قرن نوزدهم جزء قدرت‌های اول جهان محسوب می‌شد. یا اینکه هندوستان به‌عنوان ابرقدرت دهه ۱۸۸۰ مدت‌ها اسیر چنگ انگلستان بود و پس از استقلال و چاره‌اندیشی بار دیگر در حال ظهور به‌عنوان یک قدرت اقتصادی است کما اینکه در سال جاری هندوستان توانست براساس تولید ناخالص داخلی بر مبنای قدرت خرید از ژاپن پیشی گیرد و به عنوان قدرت سوم اقتصاد جهان پشت سر چین قرار گیرد.
چه پیش‌بینی‌هایی در این گزارش به عمل آمده است؟
براساس مدلی که طراحی شده تنها کشورهای چین و روسیه توانایی ظهور به عنوان قدرت اول اقتصادی را دارند زیرا برای سوپرپاورشدن باید دارای مختصات عدیده‌ای شامل جمعیت، مساحت، تولید ناخالص داخلی، دسترسی به منابع طبیعی، ثروت انسانی، عملکرد نفر در سال، ارتش نیرومند و دموکراسی و شفاف‌سازی بود. به رغم آنکه هر دو کشور چین و روسیه در مورد دموکراسی و شفاف سازی در حال حاضر دچار مشکل هستند اما توانمندی و ظرفیت مردم هر دو کشور اجازه نمی‌دهد وضعیت فعلی پایدار بماند. به هر حال طبق جدول «آینده اقتصادی جهان» چین در سال ۲۰۲۰ از آمریکا پیشی می‌گیرد و برزیل هم در همین سال از آلمان و ژاپن جلو می‌افتد و به عنوان قدرت چهارم پشت سر هندوستان قرار می‌گیرد. روسیه هم در سال ۲۰۳۰ باید بتواند بر آلمان و ژاپن پیشی بگیرد که در صورت تحقق چنین پیش‌بینی بلوک BRIC شامل کشورهای برزیل، روسیه، هندوستان و چین عملا کنترل جهان را در اختیار خواهند داشت. افزون بر این با فرض تحقق اتحاد دو کره و سابقه نامطلوب نظامی و اشغالگرایانه ژاپن، در کشورهای نژاد زرد، عملا کره جنوبی توانایی ظهور به عنوان یکی از ده قدرت اول را دارد.
دیگر نکات قابل توجه این گزارش عبارتند از:
۱- همه گزارش‌های جهانی تاکید بر این دارند که اقتصاد جهان از ۲۰۱۵ به بعد دچار جابه‌جا‌یی‌های عمده خواهد شد و دوران سروری اقتصاد تک‌کشوری به سر خواهد آمد و قدرت‌های منطقه‌ای نظیر BRIC ظهور خواهند کرد. ۲- ترکیه در بازار کشورهای خاورمیانه نقش مسلطی را ایفا خواهد کرد.۳- اندونزی و مکزیک به عنوان اعضای کشورهای دهگانه جدید مطرح خواهند شد.۴- سقوط فرانسه، آلمان، انگلستان، اسپانیا و کانادا ازرده بندی فعلی قطعی است.۵- کشورهایی نظیر نیجریه، مصر، ویتنام، ایران در رده‌بندی دهگانه دوم جای خواهند گرفت. جالب آنکه اقتصاد ایران چنانچه بتواند راهکار اصولی بیابد و از چنبره انحصار فعلی خارج شود و به رشد سالانه ۴-۵ درصد دست یابد، جایگاه ویژه‌ای را در بین رده‌های دوازدهم تا چهاردهم به خود اختصاص خواهد داد در غیر این صورت حتی اقتصاد‌هایی نظیر عربستان و بنگلادش و نیجریه هم از ایران جلو خواهند زد.
آیا می‌توان جدول‌های مهم این گزارش را در این گفت‌وگو چاپ کرد؟
پیشنهاد می‌کنم جداول شماره‌های ۳۰ و ۳۲ را برای اطلاع خوانندگان محترم چاپ کنید اما کل گزارش را به‌صورت پی‌دی‌اف در اختیارتان خواهم گذاشت.
آیا مقایسه‌ای هم بین برآوردهای مختلف جهانی از جهان اقتصاد در سال 2050 به عمل آورده‌اید؟
بله، یکی از نکات ارزنده این گزارش جنبه مقایسه‌گری بین گزارش‌های مختلف است که از طرف نهادهای معروف جهانی منتشر شده است. جدول شماره ۳۲ این گزارش شامل این مقایسه است. از هفته آینده این گزارش به انضمام چهار گزارش ویژه دیگر در یک فایل در آدرس www.dayarayan.info قابل دسترسی است.
ارسال نظر