علیرضاتوکلی

سازمان بورس و اوراق بهادار به تازگی دستورالعمل «عرضه اوراق اختیار فروش تبعی» را تهیه و به عنوان یک ابزار جدید مالی به بازار معرفی کرده است. در اینکه این ابزار، یک ابزار مفید برای کنترل ریسک بازار و ایجاد آرامش در میان سهامداران است هیچ شکی نیست، اما در این ابزار چند ابهام وجود دارد که بهتر است قبل از اولین عرضه، برطرف شوند. ۱- قیمت این اوراق چگونه تعیین خواهد شد؟ در ماده ۶ این دستورالعمل آمده است که «قیمت عرضه در پایان معاملات روزانه سهم پایه و بر اساس قیمت پایانی سهم پایه محاسبه و اعلام می‌شود. نحوه محاسبه قیمت عرضه توسط بورس تعیین می‌شود.» اما در ماده ۹ به برگزاری یک جلسه معاملاتی با روش حراج پیوسته و به مدت نیم ساعت در پایان ساعت معاملاتی اشاره شده است!

۲- آیا این اوراق قابلیت معاملاتی در بازار ثانویه را دارند؟ در دستورالعمل یاد شده به این موضوع اشاره نشده است. اگر تلویحا این معاملات مجاز دانسته شده، مقررات مربوط به معاملات و به طور مشخص کارمزد آن چگونه تعیین می‌شود؟ و اگر معاملات ثانویه ممنوع است، تکلیف خریداری که به هر دلیل (مثلا فروش سهام پایه) علاقه‌مند به فروش این اوراق است چیست؟

۳- ضمانت اجرایی ماده ۸ مبنی بر در اختیار داشتن سهام پایه توسط خریدار اوراق اختیار فروش بر عهده چه کسی است؟ با توجه به اینکه کارگزاران به تعداد سهام در اختیار مشتریان خود دسترسی ندارند. همچنین شاید خود مشتری هم بخواهد در روزهای آتی و قبل از سررسید این اوراق، سهام پایه را خریداری کند! و یا حتی ممکن است پس از خرید اوراق اختیار فروش، سهام پایه خود را بفروش برساند!

۴- فرآیند اعمال «اوراق اختیار فروش» در ماده ۱۰ به تفصیل بیان شده است و در بند ۳ آن آمده است: عرضه کننده می‌تواند با پرداخت مابه‌التفاوت قیمت اعمال و قیمت پایانی سهم پایه، با خریدار تصفیه کند. با توجه به اینکه ممکن است به دلیل صف فروش، قیمت پایانی سهم پایه شفاف نباشد، این تصفیه به نظر منصفانه نخواهد بود. ضمن اینکه اصولا هدف اصلی خریدار «اوراق اختیار فروش» که «فروش سهم پایه» در تاریخ اعمال است نیز محقق نشده است!

* مشاور مدیرعامل شرکت فناپ در حوزه بازار سرمایه