فاطمه دادبه
هانیه بیرامی
با توجه به اینکه ما در قرن بیست و یکم به سر می‌بریم و از پیامدهای این قرن، امکان‌پذیر بودن تصور هر نوع تغییری در اذهان است، این سوال مطرح می‌شود که پس از تغییرات مربوط به حسابداری و حسابرسی کجا هستند؟ در مقایسه با گذشته، سازمان‌های امروزی آگاه‌تر از پیش به حیاتشان ادامه می‌دهند و فعالیت‌هایشان را بیشتر به صورت غیرمتمرکز اداره می‌کنند، از این رو مدیران ارشد دورادور به نظارت و کنترل فعالیت‌های روزانه سازمان می‌پردازند.

با توجه به این شرایط، حسابرسی داخلی از درجه اهمیت بسیار بالایی برخوردار شده است. در ادامه این مقاله برآنیم تا به ۹ هنر حسابرسان داخلی مدرن امروزی بپردازیم:
1. نگهبان واقعی
حسابرس داخلی باید درباره مسوولیت‌های حرفه‌ای خود، عضوی مستقل برای کمیته حسابرسی باشد. او باید نگهبانی باشد که همواره چشم سومی نیز در پشت سرش وجود دارد تا به آن وسیله کمیته حسابرسی را از هرگونه تقلب و تهدید مالی پشتیبانی کند. حسابرسان داخلی می‌توانند همواره اطلاعاتی را برای کمیته حسابرسی گردآوری کنند و به منظور بهره‌مندسازی سازمان، همان اطلاعات را به طور مستمر به مدیریت نیز ارسال کنند. بهره‌مندی از تکنولوژی‌های پیشرفته‌ای چون ایمیل و اینترنت، ارسال پیام‌های هدفمند را به حسابرسان میسر می‌سازد. یک حسابرس داخلی باید تا جایی که از لحاظ حرفه‌ای امکان‌پذیر است، محیطی عاری از تقلب را برای سازمان فراهم کند.
2. ملاقات‌های ناگهانی
در گذشته حسابرسی‌های داخلی تنها به کنترل ادواری اسناد حسابداری، اثبات صورت‌مغایرات بانکی، مرور صورتحساب‌ها و مواردی از این قبیل محدود می‌شد. این در حالی است که امروزه یک حسابرسی داخلی اثربخش باید به صورت اتفاقی انجام گیرد. حسابرس داخلی باید سرزده و بدون اطلاع قبلی از محل کار کمیته حسابرسی بازدید کند. بر اساس خصیصه انسانی هنگامی که کارمندان با خود می‌اندیشند که ممکن است در هر زمانی حسابرس داخلی برای کنترل نحوه کارکردشان به آنها رجوع کند، ایده ارتکاب اشتباه و تقلب به حداقل خود می‌رسد. یادآوری این نکته حائز اهمیت است که بشر امروزی با ذکاوت‌تر از پیش است، از این رو برای افرادی که به امور کسب و کار می‌پردازند، طراحی و پیاده‌سازی کنترل‌های قوی و مستمر برای جلوگیری از خلاف‌کاری‌ها و مسائل مربوط به آن، به امری مهم مبدل شده است.
3. آرامش خاطری برای مدیران
حضور حسابرسان داخلی منجر به ارتقای سطح رضایت سازمانی می‌شود. آرامش ذهنی، فوق‌العاده‌ترین جنبه‌ای است که متاسفانه در دنیای مدرن امروزی به ورطه فراموشی سپرده شده است.
4. تهدیدات رایانه‌ای و اینترنتی و کنترل‎های داخلی
در قرن بیست و یکم، ورود به دنیای تجاری تنها با یک کلیک ساده بر روی نام وب‌سایت شرکت‌ها میسر شده است. امروزه راه‌اندازی و تداوم بخشیدن به هر کسب و کاری نیازمند به کارگیری رایانه و تسهیلات اینترنتی است. در حال حاضر اغلب شرکت‌ها از نرم‌افزارهای حسابداری متعددی برای انجام امور مربوط به حسابداری استفاده می‌کنند. بدون وجود این نرم‌افزارها، ادامه حیاتِ شرکت‌ها به ویژه در کشورهایی که قوانین و مقررات متعددی برای واحدهای تجاری وضع شده است و عدم رعایت آنها، پیامدهای سنگینی به بار می‌آورد، بسیار دشوار است.
در دنیای امروزی از باسکول گرفته تا شمارش وجوه نقد، ما شاهد استفاده از نرم‌افزارها و سخت‌افزارهای متعددی هستیم. از آنجا که نقش و حضور نیروی انسانی در این سخت‌افزارها و نرم‌افزارها بسیار اندک است، گاهی اوقات این سوال در اذهان مطرح می‌شود که نقش و جایگاه ما در چنین دنیایی کجاست. استفاده از این نرم‌افزارها و سخت‌افزارها، مستعد تقلب و تحریف هستند. از این رو انتظار می‌رود بارها شاهد برخوردهایی از این قبیل باشیم که شخصی به بانک مراجعه کند و از یکی از کارمندان درباره شرح کار اعتبار اینترنتی حسابش سوالی را مطرح کند و کارمند در پاسخ سوال وی بگوید: «آقا/ خانم محترم، همه چیز در این‌جا توسط نرم‌افزار انجام می‌شود و من از نحوه کار آن بی‌اطلاع هستم. برای پاسخ سوالتان به مدیرم مراجعه کنید».
وظیفه حسابرسان داخلی تنها حسابرسی داخلی سازمان نیست، بلکه آنها وظیفه حفاظت از تقلب‌های برون‌سازمانی علیه شرکت را نیز تا حدی که در توانشان است، عهده‌دار هستند. شکست، ناکامی و بحران از جمله عواملی هستند که می‌توانند فرصت‌هایی باورنکردنی برای ارتکاب تقلب فراهم سازند، به گونه‌ای که بتوان به راحتی این تقلب را استتار کرد، طوری که افراد در دامی بیفتند که هر آن‌چه را که مشاهده می‌کنند، باور کنند. بنابراین در چنین شرایطی، حسابرسان داخلی نباید در این دام گرفتار شوند که تنها آن‌چه را که مشاهده می‌کنند، باور کنند، بلکه آنها باید برآوردی از هرگونه احتمالات را انجام دهند و تردید حرفه‌ای را فراموش نکنند.
5. دامنه نامحدود: حسابرسان داخلی همواره این سوال را مطرح می‌کنند که دامنه وظایف کاری آنها تا کجاست. در پاسخ باید مطرح کرد که به طور کلی باید به آنها محدودیتی نامحدود در سازمان اعطا کرد تا به آن وسیله بتوانند ایده‌ها و بهبودهای متعددی را برای واحد تجاری پیشنهاد و ارائه‌ کنند. واضح است که اگر ما ذهنمان را محدود به یک شی خاص کنیم، آن‌گاه از لحاظ فیزیولوژیکی نمی‌توانیم به جنبه‌های دیگری که ممکن است برای سازمان بسیار حائز اهمیت و مطلوب باشد، بپردازیم. به همین ترتیب زمانی که محدودیتی بر یک حسابرس داخلی اعمال می‌شود، آن‌گاه فکر وی تنها به میزان حقوقی که از بابت کار حسابرسی‌اش دریافت خواهد کرد، معطوف می‌شود.
۶. نشت درآمدها و کنترل هزینه‌ها: یکی دیگر از مهم‌ترین وظایفی که یک شرکت آینده‌نگر همواره از حسابرس داخلی‌اش انتظار دارد، چگونگی کاهش هزینه‌ها و یافتن آنکه آیا نشت درآمدی وجود دارد یا خیر، است. در صورتی که حسابرس داخلی، کارش را با شور و اشتیاق انجام دهد، شرکت به نتیجه مناسبی دست خواهد یافت. شناسایی نشت درآمدها و کنترل هزینه‌ها، هنری است که در نتیجه ذهنی باز و بدون اعمال کوچک‌ترین محدودیتی به حسابرس داخلی به وقوع خواهد پیوست. سازمان‌ها باید حسابرسان سالمی را انتخاب کنند که به طور مستمر بتوانند نشت درآمدها را شناسایی و به کنترل کردن هزینه‌ها بپردازند.
7. پیشنهادها و ایده‌های بدیل: در اذهان عمومی اغلب چنین تفکری غالب است که کار حسابرسان داخلی پس از تایید امور مربوط به حسابداری مالی و ثبت‌های مربوط بدان، به پایان می‌رسد، اما واقعیت فراتر از این موضوع است. در واقع این امور تنها ده درصد از انتظاراتی که از آنها می‌رود را پوشش می‌دهد. در واقع یک حسابرس داخلی باید به جنبه‌های متعدد دیگری از قبیل برنامه‌ریزی مالیات بر درآمد، امور مربوط به مالیات غیرمستقیم، سیستم‌های نظارت، توسعه عملیات تولید و مواردی از این قبیل نیز بپردازد. بارها و بارها مشاهده شده است که سازمان‌ها نتوانسته‌اند از منابع خود به شیوه‌ای صحیح و در راستای بیشینه کردن منافعشان استفاده کنند. می‌توان انتظار داشت که این وظیفه نیز توسط حسابرسان برجسته‌تر و پررنگ‌تر شود.
۸. نگهبان مالی: نگرش حسابرسان داخلی باید همانند نگهبانی کردن از واحد تجاری و ایجاد آرامش ذهنی برای مدیریت باشد تا آنها با آرامش خاطر بیشتری بتوانند به توسعه کسب و کارشان و یا ایجاد کسب و کار جدید بپردازند. همه کاربردها و بهبودهای تکنولوژیکی در بخش مالی، پرشی از روی خطرها و تقلب‌ها را در بر دارد که این امر نیز توسط حسابرسان داخلی میسر می‌شود.
9. پایان حسابرسی داخلی: بر اساس تحقیقات صورت گرفته، این موضوع که نود و پنج درصد حسابرسان داخلی کارشان را با گزارشی خاتمه می‌دهند که مشخص نیست آیا توسط مدیریت مطالعه و بررسی می‌شود یا خیر، تاسف‌برانگیز است. زمانی که دستاوردهای حسابرسان داخلی با شکست مواجه می‌شود، در نتیجه این امر، کل سیستم شکست می‌خورد. یک حسابرسی داخلی اثربخش، درخصوص نکات مطرح شده به مدیریت و اجرای تصمیمات و روش‌های صحیح و به‌هنگام باید همچون شیشه، شفاف و واضح باشد. آن دسته از شرکت‌هایی که در پی بهره‌مندی از حضور حسابرسان داخلی‌شان هستند، باید گزارش‌های آنها را عمیقا مورد مطالعه قرار داده و برای دستیابی به منافع سازمانی با آنها همکاری کنند. در نهایت آنکه، به نظر می‌رسد به منظور بیشینه کردن منافع سازمانی، در پایان هر حسابرسی داخلی، باید ترتیب جلسه‌ای فوری داده شود و در آن جلسه یافته‌های حسابرس داخلی به تفصیل مورد بحث و بررسی قرار گیرد و تصمیم فوری در خصوص آن اتخاذ شود.
منبع: www.calclubindia.comBy S، Selvakumar