به‌کار‌گیری سیستم حسابداری مدیریت در فضای اقتصاد رقابتی امکان‌پذیر است

گروه بورس- مجید اسکندری: پنجمین سمینار «حسابداری مدیریت» روزگذشته با حضور مدیران، حسابداران و حسابرسان و فعالان بخش‌ مالی در پژوهشگاه نیرو تهران برگزار شد. دبیر علمی این سمینار با تاکید بر اهمیت حسابداری مدیریت گفت: حسابداری مدیریت، زاده تحولات پدید آمده در عرصه‌های کسب و کار و بازتعریف شیوه‌های مدیریت بنگاه‌ها است که سعی کرده است خود را با تغییر و تحولات هماهنگ کرده و به نیازهای اطلاعاتی ذینفعان پاسخ دهد.

ابوالقاسم فخاریان افزود: حسابداری مدیریت در دنیا، از رشد و پویایی سریعی برخوردار بوده و به طور منظم، محصولات فکری جدیدی را به راهبران شرکت‌ها و مدیران سازمان‌ها عرضه کرده است. وی درباره جایگاه حسابداری مدیریت در کشورمان گفت: در شرایطی که در همه شرکت‌های معتبر دنیا، به‌کارگیری حسابداری مدیریت به عنوان یک ضرورت در متن تجربه روزمره بنگاه‌ها قرار گرفته و بسیاری از مدیران، موفقیت‌های خود را مرهون بهره‌برداری از اطلاعات سودمند و هدایتگر حسابداری مدیریت می‌دانند، این مقوله در کشور ما بسیار مهجور واقع شده، سازمان‌ها و بنگاه‌های ما از دستاوردهای آن محروم و متخصصان مالی ما نسبت به آن بیگانه‌اند.

وی خاطرنشان کرد: هنگامی که در محیط‌های کسب و کار ما نیز، رقابت معنی پیدا کند و اتخاذ استراتژی‌های رقابتی، دستمایه و تضمین‌کننده رشد و پایداری بنگاه‌ها قرار گیرد، بدون تردید، بهره‌مندی از مفاهیم، ابزار و تکنیک‌های حسابداری مدیریت برای گرفتن تصمیم‌های ارزش آفرین، اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.

فخاریان در خصوص لزوم برپایی این سمینار گفت: انجمن حسابداران خبره، معرفی و ترویج حسابداری مدیریت به جامعه اقتصادی، مدیریتی و حرفه‌ای کشور را به عنوان یک فرضیه ملی در دستور کار خود قرار داده است. بر این اساس، این سمینار با موضوع محوری «رویکردهای نوین در حسابداری مدیریت» برخی تحولات پدید آمده در حوزه حسابداری مدیریت را از طریق ارائه مقالات و برپایی نشست‌ها و کارگاه‌های آموزشی مطرح خواهد کرد.

دبیر علمی پنجمین سمینار حسابداری مدیریت اظهار کرد: امیدواریم طرح مقالات و موضوعات این سمینار، مشوق صاحب‌نظران در تعمیق بیشتر مباحث و عزم و اراده جدی مدیران شرکت‌ها در به‌کارگیری مفاهیم، ابزار و تکنیک‌های حسابداری مدیریت در بنگاه‌های اقتصادی شود.

بحران مدیریت در زادگاه روش‌های نوین مدیریت

رییس شورای عالی انجمن حسابداران نیز در این سمینار با اشاره به پیشینه حسابداری مدیریت گفت: پیدایش حسابداری مدیریت را می‌توان به تحولات قرن ۱۸ میلادی و گذار از برتری نقش کشاورزی در اقتصاد به سوی رونق و گسترش فزاینده نقش صنعت در قرن ۱۹ و پدیدار شدن مدیریت علمی در پرتو نیم‌قرن کوشش بنیان‌گذاران آن از جمله «فردریک تیلور» نسبت داد.

هوشنگ خستویی با تاکید بر اهمیت حسابداری مدیریت گفت: از سال ۲۰۰۸، اقتصاد جهان درگیر بحرانی فراگیر است که «بحران مالی» نام گرفته اما در حقیقت، «بحران مدیریت» است؛ زیرا بر اثر نقض قواعد و روش‌های سرمایه‌گذاری اقتصادی پدید آمد.

وی خاطرنشان کرد: سرچشمه این بحران، بازارهای مالی و اقتصادی کشورهایی بود که از آخرین دستاوردهای دانش و کاربرد مدیریت اقتصادی آگاه بوده و به آن دسترسی داشتند و زادگاه حسابداری مدیریت و روش‌های نوین آن بودند. خستویی با طرح این پرسش که با این وجود چرا چنین بحرانی در بستر چنین امکاناتی رخ داد، گفت: این بحران به این دلیل نیست که آنها از دانش و تجربه و امکانات مورد نیاز برنامه‌ریزی، اجرا و کنترل سرمایه‌گذاری‌ها بی‌بهره بوده‌اند، بلکه به دلیل نادیده گرفتن اصول، ضوابط و تجربه‌ای بوده که از آن بهره‌مند بوده‌اند. این حسابدار رسمی تاکید کرد: تحقق پیشرفت و توسعه و در همین راستا، به‌کار گرفتن روش‌ها، تکنیک‌ها و قواعد مربوط، در پرتو خواست و اراده بهبود خواهی امکان‌پذیر است وگرنه تکنیک‌ها به خودی خود هیچ کاره‌اند. وی در پایان گفت: آنچه فراتر از تکنیک‌ها، استانداردها و روش‌ها می‌تواند موسسات اقتصادی و سایر سازمان‌ها را به پیشرفت و توسعه رهنمون سازد، همان اراده و خواست همراه با مسوولیت و پاسخگویی در برابر بهره‌گیری از سرمایه‌ها و منابع طبیعی، مالی، اقتصادی، ‌انسانی و اجتماعی است.

کاهش بهره‌وری در نبود حسابداری مدیریت

رییس کمیته سمینارهای انجمن حسابداران خبره ایران در همایش یادشده گفت: بخش عمده هزینه تحمیل شده به مردم پس از حذف یارانه‌ها ناشی از پایین بودن بهره‌وری و به کار نگرفتن سیستم‌های حسابداری مدیریت است.

غلامرضا سلامی افزود: محاسبه بهای تمام شده کالاهایی مانند انرژی به دلیل آنکه در محیط ناکارآمد و غیررقابتی محاسبه شده، سبب تحمیل هزینه اضافی به مردم و دولت شده است. وی ادامه داد: با به کارگیری سیستم حسابداری مدیریت، می‌توان بهای تمام شده انرژی و دیگر کالاها را کاهش داد. این در حالی است که در محیط غیررقابتی موجود، استفاده از ابزارهای حسابداری مدیریت از کارآیی لازم برخوردار نخواهد بود. وی با اشاره به اینکه هم‌اینک صنایع بزرگ در انحصار دولت است، تصریح کرد: حاشیه سود بالا و رقابتی نبودن تولید سبب شده تا نه مدیریت کارآ جایگاه واقعی خود را بیابد و نه نیاز به حسابداری مدیریت مطلوب احساس شود. به گفته سلامی، در ایران عمده تصدیگری‌های فرهنگی، هنری و اجتماعی و همچنین بخش مهمی از تصدیگری‌های اقتصادی در دست دولت یا بخش عمومی است. وی اضافه کرد: از آنجایی که تصدیگری‌های اقتصادی بخش عمومی، بیشتر از نوعی انحصار طبیعی یا انحصار چندتایی سود می‌برد، به دلیل بالا بودن حاشیه سود و فقدان احساس نیاز به پاسخگویی، هیچ تمایلی برای استفاده از کاربردها و تکنیک‌های حسابداری مدیریت و مدیریت مبتنی بر رقابت در این بنگاه‌ها وجود ندارد و حتی در بسیاری از این بنگاه‌ها از سیستم‌های پیشرفته حسابداری بهای تمام شده نیز استفاده نمی‌شود. وی گفت: این نقص در مورد تصدیگری‌های فرهنگی، اجتماعی به مراتب شدیدتر است؛ زیرا در موسسات مجری این تصدیگری‌ها مانند مدارس، دانشگاه‌ها، بیمارستان‌های دولتی که اصولا از بودجه‌نویسی سنتی و حسابداری نقدی استفاده می‌شود هیچ شاخصی برای سنجش عملکرد، کارآیی و اثربخشی فعالیت این موسسات وجود ندارد. وی اظهار داشت: با استقرار نظام بودجه‌نویسی مبتنی بر عملکرد و حسابداری مدیریت در این موسسات می‌توان کارآیی و بهره‌وری این موسسات را افزایش داد و علاوه بر آن انگیزه لازم را برای مدیران این موسسات برای به کارگیری خلاقیت و نوآوری نیروی انسانی و استفاده بهینه از منابع و امکانات در اختیار، به وجود آورد.