سنا - هیات‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار در جلسه اخیر خود دستورالعمل تاسیس و فعالیت سبدگردان را تصویب و ابلاغ کرد. به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی بازار سرمایه، این دستورالعمل در اجرای بند (۲) ماده (۷) قانون بازار اوراق بهادار مصوب آذر ماه ۱۳۸۴ و به منظور تعیین چگونگی تاسیس و فعالیت سبدگردان موضوع بند (۱۷) ماده (۱) قانون یادشده به تصویب هیات‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار رسید.

در این دستورالعمل در تعریف سبدگردانی آمده است:‌ تصمیم به خرید، فروش یا نگهداری اوراق بهادار به‌نام سرمایه‌گذار معین توسط سبدگردان در قالب قراردادی مشخص، به منظور کسب انتفاع برای سرمایه‌گذار است.

در عین حال منظور از سبد اختصاصی در این دستورالعمل، مجموع دارایی‌های موضوع سبدگردانی (اعم از وجه نقد، اوراق بهادار و مطالبات) است که به مشتری معینی تعلق دارد.

امین نیز به شخص حقوقی اطلاق می‌شود که با معرفی سبدگردان و تایید سازمان، برای هر سبدگردان تعیین شده و وظایف و مسوولیت‌های مربوطه را در این دستورالعمل می‌پذیرد.

اشخاص مکلف به دریافت مجوز تاسیس یا فعالیت

تاسیس هر نوع شخص حقوقی که در نام خود از یک یا هر دو کلمه‌ «سبدگردانی» و «سبدگردان» استفاده کند یا تغییر نام یک شخص حقوقی تاسیس شده به نامی که در آن از یک یا دو کلمه مذکور استفاده شود، منوط به دریافت مجوز تاسیس از سازمان است و آن شخص حقوقی باید ضمن احراز شرایط مذکور در این دستورالعمل، تقاضای ثبت خود را به عنوان سبدگردان موضوع بند ۱۷ ماده ۱ قانون بازار اوراق بهادار، به سازمان ارائه دهد.

همچنین تصدی به فعالیت سبدگردانی (که در بند ۴ ماده‌ یک این دستورالعمل تعریف شده است) به موجب بند ۱ ماده ۴۹ قانون بازار اوراق بهادار، مستلزم اخذ مجوز فعالیت از سازمان است و سازمان اشخاصی را که بدون دریافت مجوز لازم، مبادرت به این فعالیت نمایند، به موجب ماده ۵۲ قانون بازار اوراق بهادار تحت پیگرد قانونی قرار می‌دهد.

شرایط اعطای مجوز تاسیس

برای دریافت مجوز تاسیس شرکت سبدگردان یا تبدیل شرکت موجود به شرکت سبدگردان، ‌متقاضی باید حسب مورد مدارک و اطلاعات لازم را به منظور بررسی به سازمان تسلیم کند.

همچنین، ‌ظرف مدت ۳۰ روز کاری پس از تکمیل مدارک و اطلاعات موضوع ماده ۳، تقاضای تاسیس شرکت سبدگردان یا تبدیل شرکت موجود به شرکت سبدگردان، توسط مدیریت مربوطه در سازمان رسیدگی شده و در صورت احراز شرایط لازم حسب مورد به تشخیص سازمان، مجوز تاسیس شرکت سبدگردان یا تبدیل شرکت موجود به شرکت سبدگردان توسط سازمان، صادر و به متقاضی تسلیم می‌شود.

بر اساس این دستورالعمل،‌ پس از ابلاغ مجوز تاسیس سبدگردان یا مجوز تبدیل شرکت موجود به شرکت سبدگردان، متقاضی شش ماه مهلت خواهد داشت تا شرکت سبدگردان را به صورت یک شرکت سهامی خاص مطابق با شرایط اعلام شده، تاسیس یا شرکت موجود را مطابق شرایط اعلام شده به یک شرکت سبدگردان سهامی خاص تبدیل نماید و موارد لازم را در مرجع ثبت شرکت‌ها، ثبت و مدارک مربوطه را به سازمان تسلیم کند، در غیر این‌صورت مجوز تاسیس یا مجوز تبدیل صادره از درجه‌ اعتبار ساقط خواهد شد.

حداکثر ۲۰ روز کاری پس از تاسیس شرکت سبدگردان و ثبت آن نزد مرجع ثبت شرکت‌ها یا انجام تغییرات لازم در شرکت موجود برای تبدیل به شرکت سبدگردان و ثبت تغییرات نزد مرجع ثبت شرکت‌ها، شرکت باید مدارک لازم را به سازمان ارائه نماید تا در صورتی که شرایط مندرج در مجوز تاسیس یا مجوز تبدیل، رعایت شده باشد، به عنوان سبدگردان موضوع بند ۱۷ماده ۱ قانون، نزد سازمان به ثبت برسد و برای دریافت مجوز فعالیت اقدام کند.

شرایط صدور مجوز فعالیت سبدگردانی

تاسیس شرکت سبدگردان یا تبدیل شرکت موجود به شرکت سبدگردان براساس مجوز سازمان و همچنین ثبت شرکت تحت عنوان شرکت سبدگردان مطابق مواد ۵ و ۶ این دستورالعمل نزد سازمان، به عنوان مجوز فعالیت در زمینه سبدگردانی محسوب نمی‌شود و شروع به فعالیت سبدگردانی منوط به دریافت مجوز جداگانه تحت عنوان مجوز فعالیت سبدگردانی از سازمان است. اشخاص حقوقی با احراز شرایط لازم می‌توانند با تکمیل فرم مربوطه (پیوست شماره ۳) تقاضای دریافت مجوز فعالیت سبدگردانی نمایند.

بر اساس این دستورالعمل،‌ سبدگردان، قبل از سبدگردانی اختصاصی، موظف‌است ابتدا اطلاعات کافی در مورد مشتری را در قالب فرم‌های از پیش طراحی شده، کسب و تحلیل نماید تا مطابق تشریفات ماده ۱۳ و تبصره‌ یک آن، اهداف، اصول و محدودیت‌های لازم‌الرعایه استخراج و به تایید مشتری برسد. سبدگردانی سبد اختصاصی، بدون دریافت و تحلیل نظام‌مند اطلاعات مشتری، توسط سبدگردان و همچنین خرید، فروش یا نگهداری اوراق بهاداری به‌نام مشتری که در تخصص سبدگردان نبوده و در تارنمای سبدگردان به عنوان اوراق بهاداری که وی در خصوص آنها سبدگردانی می‌کند، اعلام نشده‌اند، تخلف محسوب می‌شود.

در عین حال،‌ در شرایط وجود تضاد منافع بین سبدگردان و مشتری وی، اولویت با منافع مشتری خواهد بود.

همچنین‌ در محاسبه کارمزد سبدگردانی، سبدگردان موظف است از بین روش‌هایی که توسط سازمان تعیین و ابلاغ می‌شود، انتخاب و سقف کارمزدهای مصوب هیات‌مدیره‌ سازمان را رعایت کند. در صورتی که سبدگردان روش دیگری را مدنظر داشته باشد، باید قبل از اجرا و درج در قراردادهای سبدگردانی، تایید سازمان را دریافت کند. هر گاه روش محاسبه کارمزد و سقف آن در مورد خدماتی که سبدگردان مجاز به ارائه‌ آنها است، توسط سازمان تعیین نشده باشد، روش محاسبه و سقف کارمزد تابع توافق سبدگردان با مشتری خواهد بود.

در صورت نیاز به دریافت کد معاملاتی برای سبداختصاصی، سبدگردان موظف است ظرف ۳ روز کاری پس از انعقاد و اجرایی‌شدن قرارداد سبدگردانی، فرم تقاضای اختصاص کد سبدگردانی را تکمیل کرده و به همراه یک نسخه از قرارداد، به شرکت سپرده‌گذاری مربوطه ارائه دهد.

در صورتی که آورده‌ مشتری، شامل اوراق بهادار باشد، مشخصات این اوراق بهادار در تقاضای اختصاص کد سبدگردانی قید می‌شود. شرکت سپرده‌گذاری، ظرف سه روز کاری پس از تکمیل مدارک و اطلاعات و به شرط احراز شرایط زیر، کد سبدگردانی را اختصاص می‌دهد.

سبدگردان باید برای هر قرارداد سبدگردانی حساب بانکی جداگانه افتتاح کند و در صورتی که این امر عملا مشکل باشد، افتتاح یک حساب بانکی برای مجموعه‌ای از قراردادهای سبدگردانی بلامانع است؛ مشروط به اینکه موضوع با ذکر دلایل به تایید سازمان برسد.

حساب‌های بانکی موصوف که به‌عنوان حساب‌های بانکی مخصوص سبدگردانی شناخته می‌شوند، با تایید امین افتتاح شده و مشخصات آنها نزد امین ثبت می‌شود.

کلیه دریافت‌های مربوط به سبد اختصاصی مشتری شامل وجوه اولیه موضوع سبدگردانی، وجوه حاصل از دریافت سودهای نقدی اوراق بهادار و سپرده‌های بانکی سبداختصاصی و فروش اوراق بهادار سبد اختصاصی، باید منحصرا به حساب بانکی موضوع این ماده مرتبط با قرارداد سبدگردانی مربوطه، واریز و کلیه‌ پرداخت‌های مربوط به سبد اختصاصی شامل وجوه پرداختی به مشتری، وجوه پرداختی بابت خرید اوراق بهادار سبداختصاصی و پرداخت هزینه‌های مربوط به سبدگردانی، منحصرا از این حساب بانکی انجام می‌شود.

نحوه ثبت و نگهداری حساب‌ها، مدارک و اطلاعات

سبدگردان باید کلیه اطلاعات مربوط به مشتری و معاملاتی که سبدگردان به‌نام وی انجام می‌دهد (شامل اطلاعات موضوع بند د پیوست چهار این دستورالعمل) را در نرم‌افزار سبدگردانی درج نماید. تغییر اطلاعاتی که در روزهای قبل در بانک اطلاعاتی این نرم‌افزار ثبت شده‌اند، صرفا با درخواست سبدگردان و ذکر دلایل و تایید امین امکان‌پذیر است.

سبدگردان باید شرح تغییراتی را که با تایید امین در اطلاعات ثبت شده در نرم‌افزار اعمال می‌کند با ذکر دلایل بلافاصله به سازمان ارسال و یک نسخه از آن را بایگانی کند. نرم‌افزار سبدگردانی باید مورد تایید سازمان باشد.

سبدگردان موظف است طبق استانداردهای حسابداری ملی و دستورالعمل‌های اجرایی که سازمان ابلاغ می‌کند، وقایع مالی خود را ثبت و صورت‌های مالی خود را تنظیم نماید و در دفاتر مالی خود برای هر مشتری حساب جداگانه‌ای نگهداری و کلیه مبادلات مالی فی‌مابین خود و مشتری را در حساب مشتری ثبت کند.

در ضمن سبدگردان باید دارایی‌ها، بدهی‌ها، درآمدها و هزینه‌های هر سبد اختصاصی تحت مدیریت خود را به طور جداگانه از دارایی‌ها، بدهی‌ها، درآمدها و هزینه‌های خود به تفکیک هر مشتری ثبت و نگهداری نماید. دارایی‌ها، بدهی‌ها، درآمدها و هزینه‌های سبداختصاصی تحت مدیریت سبدگردان نباید در صورت‌های مالی سبدگردان به عنوان دارایی‌ها، بدهی‌ها، درآمدها و هزینه‌های سبدگردان منعکس شود، بلکه باید ناخالص دارایی‌های تحت مدیریت سبدگردان در یادداشت‌های همراه صورت‌های مالی سبدگردان، تحت عنوان دارایی‌های تحت مدیریت افشا شود.

سبدگردان موظف است اسناد و مدارک مربوط به فعالیت خود از جمله اسناد و مدارک لازم را حداقل به مدت پنج سال نگهداری کند.

اختیارات سازمان در نظارت و بازرسی و اخذ گزارش‌ها و مدارک و مستندات

سازمان بورس می‌تواند به صورت ادواری یا در مواقع لزوم، مدارک و هرگونه مستندات سبدگردان و هر گونه اماکن متعلق به سبدگردان یا تحت اختیار یا کنترل وی را با اهداف لازم مورد بازرسی قرار دهد یا ارائه‌ اطلاعات، مدارک و گزارش‌هایی را از سبدگردان درخواست کند.

در صورت درخواست سازمان برای تهیه گزارش ویژه‌ حسابرسی از شرکت سبدگردان مطابق ماده ۲۹ قانون بازار اوراق بهادار، سبدگردان باید علاوه بر ارائه‌ اطلاعات، اسناد و مدارک لازم برای تهیه این گزارش، هزینه‌های تهیه‌ گزارش مذکور را مطابق آنچه سازمان تعیین می‌کند، بپردازد.

متن کامل دستورالعمل تاسیس و فعالیت سبدگردان و نمونه قراردادهای آن در پایگاه اطلاع‌رسانی بازار سرمایه آمده است.