سید حسن مرتضوی کیاسری

بخش چهارم

یکی از اثر بخش‌ترین ابزارها در به کارگیری تئوری بازی، آموزش پیوسته است. این مثال قدیمی که «دزد‌ها همیشه یک گام جلوتر از پاسبان‌ها هستند» به روشنی گویای اهمیت آموزش، برای همه کسانی است که با جلوگیری، کشف یا برخورد با سوء جریان‌ها سر کار دارند. به کار گیری روش‌های متقلبانه، نیازمند دو ویژگی اصلی است تا قابلیت بالاتری برای اجرا و استتار پیدا کند. نخستین ویژگی، ابتکار عمل است که در این مورد استقرار سیستم کنترل داخلی مناسب و اثر بخش، موجب سلب فرصت‌های تقلب می‌شود. نقش حسابرس در این باره محدود است و تنها به کمک او در رفع کاستی‌های کنترل‌های داخلی می‌توان اشاره کرد. ویژگی دوم به کار گیری روش‌های نو و ناشناخته است که در این مورد نقش آموزش بسیار خود نمایی می‌کند. به نظر می‌رسد انگیزه‌های شخصی به کار گیرندگان روش‌های متقلبانه، در کشف، ابداع و استفاده از روش‌های تازه، بسیار بیشتر از حسابرسان باشد. از طرفی ارتقای دانش حسابداری در شرکت‌ها و استفاده از نرم‌افزارهای پیش رفته، احتمال انحراف‌های ناشی از اشتباه را بسیار کم کرده است؛ بنابراین انتظار افکار عمومی از حسابرس، کشف و گزارش تقلب و سوء جریان‌ها، فراتر از الزام‌های استاندارد‌های حسابرسی است. بنابراین لازم است برای آموزش و یادگیری روش‌های جدید انجام و کشف تقلب، انگیزه‌های لازم برای حسابرسان فراهم شود. این کارکرد در دو سطح عمومی حرفه و سطح موسسه‌ها قابل طرح است. در سطح موسسه‌ها می‌توان به این اقدام‌ها اشاره کرد: برگزاری کلاس‌های آموزش و به‌کار‌گیری استادان با تجربه در این زمینه از بیرون از موسسه/ آموزش‌های ویژه صنعت مورد رسیدگی برای تیم‌های مربوطه/ تخصیص مبلغی از بودجه سالانه برای آموزش/ ترکیب مناسب تیم‌های حسابرسی برای کارآیی آموزش حین کار/ ارزیابی مستمر پرسنل/ ایجاد نظام چرخشی بین تیم‌های حسابرسی و... در سطح عمومی حرفه هم این راهکارها را می‌توان یادآوری کرد: گسترش ارتباط با محافل علمی جهانی و انتقال دانش به کشور/ برگزاری جلسه‌های هم اندیشی/هماهنگی موسسه‌ها برای جابه‌جایی و استفاده موقت از نیروهای همدیگر برای انتقال تجربه و دانش بین موسسه‌ها و ایجاد جو هم‌افزایی/ همت بزرگان حرفه در انتقال تجربه‌های ‌گران‌بها از طریق مقاله و سایر ابزار و ایجاد تجربه مجازی برای حسابرسان/ پیگیری برای اخذ بودجه‌های پژوهشی در این باره و... در این جا باید اشاره شود که موارد یاد شده جدای از آموزش مبانی و اصول تئوری بازی است و در این باره نیز پژوهش و آموزش لازم، همگام با یافته‌های روز دنیا از بایسته‌های حرفه است. در ایران، هنوز آموزش و تخصص ویژه در زمینه تقلب رایج نشده است؛ ولی بسیاری از موسسه‌های خارج، برای آموزش و سایر خدمات مربوط به تقلب، از دارندگان گواهی نامه CFE بهره می‌برند که کارشناسان و بازرسان ویژه و رسمی تقلب هستند