مرتضی علی اکبری *

آنچه از افزایش قیمت‌ها گذشت، کاهش زیان بود نه سود و یا ایجاد حباب. آنچه از صحبت‌های گفته شده در بازار سرمایه انعکاس یافت، باعث تخریب نابجای کل بازار سرمایه شد که حق بود در صورت توانایی برای جلوگیری از حباب که تنها شاید در مورد چند سهام صادق بود، راه‌حلی سنجیده‌تر اتخاذ می‌شد. مسوولان بازار باید بدانند هر صحبت یا نوع نگاه آنها به بازار خط فکری ایجاد می‌کند، بنابراین در ادامه آن خرابی حداقل یک روزه سیستم معاملات روند نزولی بازار را سرعت بخشید و سهامی که در روز خرابی سیستم (در چند دقیقه اول بازار) صف فروش آنان با تعداد مشخصی معامله جمع‌آوری شده بود، به دلیل ابطال معاملات در روز بعد سرمایه‌گذاران نه تنها اقدام به جمع‌آوری صف نکردند، بلکه صف‌های فروش‌ افزایش یافت. شاید فکر کنیم شاخص که به ۱۲ یا ۱۳هزار نزدیک می‌شود حباب ایجاد می‌شود در صورتی که اگر ظرف حدود ۵/۱سال گذشته، شرکت‌هایی که به بورس وارد شده‌اند (اصل۴۴) را از معاملات حذف کنیم، خواهیم دید رقم شاخص خیلی پایین‌تر از رقم اوج شاخص اخیر خواهد بود، ضمن اینکه سود شرکت‌های بورسی نسبت به بحران اقتصادی سال قبل غیر از تعداد محدودی، تغییر بااهمیتی نداشته است و هنوز خیلی از شرکت‌ها با P/E گذشته خود فاصله زیادی دارند.

در این شرایط حداقل باید فاصله آنان کاهش می‌یافت و ما باید توانایی جلوگیری از حباب قیمت‌های موردی را با اطلاع‌رسانی به موقع شامل مصاحبه با مدیران شرکت‌ها و سهامداران عمده ... داشته باشیم و با بررسی و استدلال با آنان مذاکره کرد تا خودشان متقاعد شوند که نباید سهام آنان افزایش بی‌مورد داشته باشد و عدم انجام آن موجب عدم اعتماد و خسارت در بازار سرمایه به خصوص برای افراد تازه‌وارد خواهد شد. تا وقتی که سهام مثل چک پول قابل تبدیل نباشد و حجم مبنا و درصد نوسان و صف فروش و خرید بدین شکل وجود داشته باشد و چند روزی نظاره‌گر صف خرید و چند روزی نظاره‌گر صف فروش باشیم، وضعیت بازار بهتر از این نخواهد شد. ما صندوق مشترک سرمایه‌گذاری ایجاد کرده‌ایم ولی سرمایه‌گذاران جدید را ترغیب نکرده‌ایم، به طور قطع سرمایه‌گذارانی که در بورس بوده و هستند مشتریان این صندوق‌ها نیستند. کسی که خودش می‌تواند خرید و فروش و تحلیل کند که نمی‌رود سرمایه و تصمیم‌گیری خود را به دیگری واگذار کند، فکر می‌کنم در این زمینه کار خاصی انجام نشده و نیاز به کار بسیار وجود دارد.

در حال حاضر مقررات دست و پاگیر معاملات آنقدر زیاد شده که هر شخصی به سادگی از پیچیدگی‌های آن سردر نمی‌آورد. باید روش انجام معاملات را آنقدر ساده کرد که یک شخص با حداقل اطلاعات بتواند در بازار معامله کند. اصولا توضیح دادن در مورد درصد نوسان، حجم مبنا و گروه معاملاتی و تغییر درصد حجم مبنا و حداقل کاهش و افزایش و باز بودن نرخ و حجم در روز اول بازگشایی و ... باعث پیچیدگی بازار سهام شده که هر کسی به سادگی مشتری بازار سرمایه نمی‌شود. ما هر وقت در شرایطی تصمیمی گرفته‌ایم آن را با تمام شرایط اقتصادی تعمیم داده‌ایم و برای تغییر آن بخشنامه دیگری به آن اضافه کرده‌ایم که همین امر باعث پیچیدگی بیشتر کارها شده در صورتی که با تغییر شرایط اقتصادی باید حذف می‌شد. اگر ما حجم مبنا و درصد نوسان را حذف یا اصلاح اساسی کنیم نیاز به مقررات اضافی نیست. به نظر می‌رسد در حال حاضر راننده اتوبوس در جاده خاکی در چاله‌ای افتاده که هر چه گاز می‌دهد چاله بزرگ‌تر می‌شود. باید خود را از حجم مبنا و درصد نوسان و گره معاملاتی و ... خلاص کرد و تدبیری نو در شرایط اقتصادی کنونی اتخاذ کرد. حتما می‌دانیم اشخاصی که سهام عدالت گرفته‌اند اگر وارد بورس شوند تعداد سرمایه‌گذاران بورس چندین میلیون افزایش می‌یابد، بنابراین آموزش گروهی آنان هم زمان با ارائه برگ سهام یا سود سهام فرصت بسیار خوبی است که با مقررات شفاف و بسیار ساده با نحوه خرید و فروش و مقررات آشنا شوند. باید در دبیرستان‌ها حضور یافت و مجانی به آنان آموزش داد در غیر این صورت ورود سهامداران جدید مثل رانندگی در شب بدون چراغ است و کسی جرات رانندگی ندارد. بیاییم با حذف و ساده کردن مقررات دست و پای خود و مردم را نبندیم و از متخصصان استفاده بهتری کنیم.

* مدیر مالی و اقتصادی شرکت سرمایه‌گذاری توسعه و صادرات