گروه بورس - شورای عالی بورس به منظور حمایت از حقوق سرمایه‌گذاران و با هدف ساماندهی، حفظ و توسعه بازار شفاف، منصفانه و کارآی اوراق بهادار آیین‌نامه شرایط عرضه سهام شرکت‌های مشمول واگذاری در بورس یا بازار خارج از بورس (OTC) را تصویب کرد. به نوشته خبرنگار ما، براساس این آیین‌نامه ۱۰ ماده‌ای در صورتی که شرکت مشمول واگذاری برای تامین مواد اولیه یا عوامل تولید، مشمول ضوابط خاصی باشد یا نرخ تامین عوامل تولید تحت شرایط خاصی تعیین شود، ضروری است قبل از واگذاری تداوم یا عدم تداوم و تغییرات احتمالی شرایط را افشا کند.

در حقیقت براساس این بند دولت و شرکت‌ها موظف می‌شوند هر گونه امتیاز، تسهیلات حمایتی، یارانه‌ها و معافیت‌های موجود در تامین مواد اولیه، فروش محصول نهایی و واگذاری کار یا پیمان را پیش از عرضه افشا کنند و تداوم آن را به اطلاع فعالان بازار سرمایه برسانند. در این حالت سرمایه‌گذاران می‌توانند با برآورد شرایط واقعی شرکت پس از سلب امتیازات یا محدودیت‌های موجود، اقدام به ارزش‌گذاری دقیق‌تر سهام شرکت مزبور کنند. همچنین براساس تبصره موجود در آیین‌نامه، در صورت تغییر شرایط خاص حاکم بر شرکت، صورت‌های مالی تجدید ارائه شده دو سال مالی قبل باید با فرض وقوع شرایط جدید تهیه و به همراه گزارش حسابرس و بازرسی قبل از واگذاری منتشر شود.

از سوی دیگر به منظور ایجاد هماهنگی بیشتر در واگذاری سهام مقرر شد، فردی به نمایندگی از سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان ناظر و بدون حق رای در هیات عالی واگذاری حضور یابد که این موضوع می‌‌تواند به اشراف شخص مزبور بر شرایط حاکم بر بورس، عرضه سهام را در وضعیت مناسب‌تری شکل دهد. همچنین براساس ماده ۸ این آیین‌نامه، انتقال دارایی شرکت‌های مشمول واگذاری، اعم از مشهود، نامشهود و پروانه فعالیت و بهره‌برداری پس از تصویب واگذاری شرکت، به شرکت مادر تخصصی یا وزارتخانه و شرکت‌ها ممنوع است.

این ماده که حسب مورد شامل واگذاری‌های قبلی سهام دولتی می‌شود و از تاریخ تصویب لازم‌الاجرا است، به فعالان بازار سرمایه این امکان را می‌دهد تا در شرایط شفاف‌تری نسبت به ارزیابی و ارزش‌گذاری سهام قابل واگذاری اقدام کنند. همچنین دولت نیز از این پس مکلف می‌شود امتیازات یا محدودیت‌های حاکم بر شرکت‌‌ها را به طور کامل افشا کند و در نتیجه امکان بروز حوادثی شبیه آنچه در سال‌جاری به کرات رخ داده است، وجود نخواهد داشت. همچنین از این پس عرضه بلوک سهام شرکت‌های دولتی حاضر در بورس از جمله ملی صنایع مس، فولاد مبارکه، مپنا و ... نیز شامل این آیین‌نامه خواهد شد.

دکتر «علی صالح‌آبادی» اظهار داشت: شورای‌عالی بورس و اوراق بهادار به استناد ماده ۲ و بندهای ۲ و ۳ ماده ۴ قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۳۸۴، آیین‌نامه شرایط عرضه سهام شرکت‌های مشمول واگذاری در بورس یا بازار خارج از بورس را تصویب کرد.

وی با بیان اینکه آیین‌نامه مذکور به زودی برای تصویب نهایی به هیات محترم دولت تقدیم می‌گردد، افزود: بی‌شک تصویب این آیین‌نامه گامی اساسی و بلند در جهت تنظیم نحوه واگذاری سهام شرکت‌های مشمول اصل ۴۴ و حمایت از حقوق سهامداران محسوب می‌شود.

متن کامل آیین‌نامه شرایط عرضه سهام شرکت‌های مشمول واگذاری در بورس یا بازار خارج از بورس به شرح زیر است:

ماده ۱- به‌منظور حمایت از حقوق سرمایه‌گذاران و با هدف سامان‌دهی، حفظ و توسعه بازار شفاف، منصفانه و کارای اوراق بهادار، واگذاری شرکت‌ها و سهام متعلق به دولت از طریق بورس اوراق بهادار یا بازار خارج از بورس قبل از واگذاری، در زمان واگذاری و پس از آن، در چارچوب مقررات این آیین‌نامه و سایر مقررات بورس خواهد بود.

ماده ۲- در صورتی که شرکت مشمول واگذاری برای اجرای موضوع فعالیت یا برای تامین عوامل تولید از جمله مواد اولیه یا فروش کالا یا خدمات و یا محل و ترکیب آنها مشمول ضوابط خاصی از سوی وزارتخانه‌ها، شرکت‌ها، دستگاه‌های دولتی یا وابسته به دولت یا شرکت‌های مادر تخصصی باشد یا نرخ تامین عوامل تولید شامل مواد اولیه یا فروش کالا یا خدمات آن توسط اشخاص مذکور تعیین شود، ضروری است قبل از واگذاری کلیه اطلاعات مربوط به تداوم یا عدم تداوم و همچنین تغییرات احتمالی این الزامات یا سایر شرایط براساس ضوابط سازمان بورس و اوراق بهادار افشا شود. موارد زیر از جمله مصادیق اطلاعات موضوع این ماده هستند:

الف) در صورتی‌که تامین یا هر یک از شرایط تامین مواد اولیه یا فروش کالا و خدمات موضوع صدر این ماده یا شرایط آن کماکان توسط اشخاص صدر ماده تعیین شود، دستگاه اجرایی ذی‌ربط موظف است نحوه تداوم و فرمول قیمت‌گذاری (براساس انعقاد قرارداد یا تضمین آن توسط دولت) را اعلام و افشا کند. شرکت هم باید اطلاعات خود را برمبنای این ضوابط تهیه کند.

ب) در صورتی که شرکت‌، قبل از واگذاری مشمول امتیازات و تسهیلات حمایتی دولت از قبیل واگذاری کار و پیمان و برخوردار از بخشودگی‌ها، معافیت‌ها، یارانه‌ها و تخفیفاتی باشد، تداوم، سلب، محدود یا مشروط کردن آنها پس از واگذاری شرکت مشمول واگذاری یا هر نوع تغییری که به نحوی حقوق مکتسبه سهامداران را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد، باید توسط دستگاه ذی‌ربط افشا شود.

تبصره - در صورت تغییر در شرایط مذکور در بندهای «الف» و «ب» این ماده ضروری است، صورت‌های مالی تجدید ارائه شده دو سال‌مالی قبل با فرض وقوع شرایط جدید تهیه و به همراه گزارش حسابرس و بازرس قبل از واگذاری منتشر شود. همچنین صورت‌های مالی پیش‌بینی شده نیز بر همین اساس تهیه و افشا شود.

ماده ۳- به‌منظور مشارکت در تعیین میزان سهام قابل واگذاری شرکت مشمول واگذاری در بورس، فردی به نمایندگی از سازمان بورس و اوراق بهادار به‌عنوان ناظر و بدون حق رای در هیات عالی واگذاری حضور خواهد یافت.

ماده ۴- در عرضه‌های اولیه سهام شرکت‌های مشمول واگذاری در بورس یا بازار خارج از بورس باید در مرحله اول حداقل ۵‌درصد به‌صورت خرد عرضه شده و ظرف مدت ۶ ماه پس از آن با هماهنگی نهاد مجری (بورس یا بازار خارج از بورس) حداقل ۲۰‌درصد سهام شرکت عرضه شود.

ماده ۵- عرضه اوراق بهادار در بورس یا بازار خارج از بورس با تعهد خرید سهام عرضه شده در عرضه اولیه ترجیحا از سوی شرکت‌های تامین سرمایه صورت می‌پذیرد.

ماده ۶- تکلیف حقوق و مطالبات شرکت مشمول واگذاری از دولت یا شرکت‌های دولتی و تعهدات و بدهی‌های احتمالی آن به دولت یا شرکت‌های دولتی و برنامه تسویه آن قبل از واگذاری صریحا و به‌طور شفاف توسط مرجع ذی‌ربط به بازار اعلام شود.

ماده ۷- دستگاه‌های دولتی یا وابسته به دولت موظفند با عنایت به اهداف ملحوظ در سیاست‌های کلی اصل ۴۴ مبنی بر واگذاری فعالیت‌های تصدی‌گری اقتصاد کشور به بخش غیردولتی، تمامی تصمیمات خود را با هدف توسعه، ارتقا و توانمندسازی بخش غیردولتی و شرکت‌های واگذار شده یا مشمول واگذاری اتخاذ کنند.

ماده ۸- انتقال دارایی‌های شرکت مشمول واگذاری، اعم از دارایی‌های مشهود، نامشهود و پروانه‌های فعالیت و بهره‌برداری، پس از تصویب واگذاری شرکت، به شرکت مادر تخصصی یا وزارتخانه‌ها و شرکت‌های وابسته ممنوع است.

ماده ۹- الزامات این آیین‌نامه حسب مورد شامل واگذاری‌های قبلی سهام دولتی نیز می‌شود و شرکت‌های مشمول واگذاری باید ظرف مدت ۳‌ماه پس از تصویب این آیین‌نامه خود را با شرایط آیین‌نامه منطبق نمایند.