کوروش مقدم

در خبرها آمده بود: «رییس سازمان بازرسی کل کشور اقدام شهرداری تهران را در شفاف‌سازی عملیات شهرداری به‌خصوص در ساماندهی مسائل مالی طی سال گذشته راهکاری باارزش برشمرد و گفت: این اقدام شهرداری تهران باعث قانونمندشدن و مشخص شدن وظایف مدیران عالی، میانی و پایینی و پرهیز از اعمال‌نظر سلیقه‌های شخصی می‌شود.»

در راستای سخنان این رییس‌ بزرگترین نهاد نظارتی کشور باید چند نکته را مورد بررسی قرارداد تا مشخص شود فرآیند رسیدن به شفاف‌سازی مالی شهرداری چگونه بوده است.زمانی که در سال ۸۲وزارت کشور موافقت خود را با تغییر مبنای نقدی مورد عمل به تعهدی به شهرداری تهران ابلاغ کرد، شاید کسی فکر نمی‌کرد اجرایی شدن آن حداقل یک دهه به عقب بیفتد، اجرایی کردن این شیوه از حسابداری نیازمند شجاعتی است که بتوان آن را به‌طور کامل اجرایی کرد. از همین رو با روی کار آمدن محمدباقر قالیباف به عنوان شهردار پایتخت دستور پیگیری تغییر حسابداری نقدی به حسابداری تعهدی را صادر کرد و در نهایت معاونت مالی و اداری شهرداری مامور اجرای آنچه در گذشته تحقق پیدا نکرده بود، شد.بر مبنای حسابداری نقدی درآمدها به محض وصول وجه نقد و هزینه به‌محض پرداخت وجوه، شناسایی و ثبت می‌شوند. یعنی انعکاس تنها معاملاتی که در برگیرنده دریافت و پرداخت وجه نقد است، بدون این‌که هیچ‌گونه تلاشی طی دوره برای ثبت صورت‌حساب‌ها با مبالغ پرداخت نشده مطالبات یا بدهی شرکت صورت گیرد.در مقابل این روش، حسابداری تعهدی قرار گرفته که مبنای تعهدی در حسابداری تعهدی درآمدها در سال انجام خدمات یا فروش کالا به حساب منظور خواهد شد. در این روش علاوه بر ثبت معاملاتی که ناشی از دریافت‌ها و پرداخت‌های نقدی است، سازمان همچنین مبالغی را که به سایرین بدهکار است یا طلب دارد را نیز ثبت می‌کند. در مبنای تعهدی درآمدها در حساب سال مالی که در آن خدمات انجام یا کالا فروخته شده، منظور می‌شود. به‌طور کلی حسابداری تعهدی بر اصل تحقق یا اصل شناخت درآمد مبتنی است که طبق درآمد باید به‌محض احراز اعم از این که نقدا وصول شده یا نشده باشد، ثبت و در صورت‌های مالی دوره‌ای که در آن تحقق یافته است منعکس شود.در چنین شرایطی اصول شناخت و اندازه‌گیری عناصر حسابداری در صورت‌های مالی تهیه شده براساس مبنای تعهدی نسبت به مبنای نقدی از کارایی و شفافیت بیشتری برخوردار است.

به‌هر حال اجرای دقیق و کامل حسابداری تعهدی می‌تواند شهرداری تهران را از بسیاری از اتهامات ادواری گذشته برای همیشه مبرا کند.