عباس وفادار *

حسین شیرین **

به موجب مفاد ماده ۳ قانون مالیات بر ارزش افزوده، تفاوت بین ارزش کالاها و خدمات عرضه شده با ارزش کالاها و خدمات خریداری شده یا تحصیل شده به عنوان ارزش افزوده تعریف و مشمول مالیات بر ارزش افزوده قرار می‌گیرد. همچنین، بر اساس بند ۱۱ ماده ۱۲ قانون یادشده، عرضه خدمات بانکی و اعتباری موسسات اعتباری از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف است. حال این سوال مطرح می‌شود که آیا فعالیت‌های شرکت‌های لیزینگ در زمره خدمات اعتباری قرار می‌گیرد؛ بنابراین سود و کارمزد دریافتی توسط آنان از شمول مالیات بر ارزش افزوده معاف است یا خیر؟ به موجب بند ه ماده ۳۱ قانون پولی و بانکی کشور، موسسات اعتباری غیر بانکی موسساتی هستند که در عنوان خود از نام بانک استفاده نمی‌کنند، ولی به تشخیص بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، واسطه بین عرضه‌کنندگان و متقاضیان وجوه و اعتبار هستند و عملیات آن‌ها در حجم و نحوه توزیع اعتبارات موثر است. همچنین به موجب بند الف تبصره ۲ ماده ۲ قانون تنظیم بازار غیر‌متشکل پولی مصوب ۲۲ دی ماه ۱۳۸۳، اجازه صدور مجوز برای موسساتی که شرایط ارتقا به سایر موسسات مالی، اعتباری غیر‌بانکی یا بانکی را داشته باشند، به بانک مرکزی داده شده است. همچنین به موجب دستورالعمل اجرایی تاسیس نحوه فعالیت و نظارت بر شرکت‌های لیزینگ مصوب ۹ و ۱۶/۴/۱۳۸۶ شورای پول و اعتبار، فعالیت شرکت‌های لیزینگ از مصادیق فعالیت در بازار غیر‌متشکل پولی دانسته شده و به موجب آن به بانک مرکزی اجازه داده شده تا به شرکت‌هایی که در زمینه لیزینگ فعالیت دارند، مجوز تاسیس و فعالیت اعطا کند. به استناد ماده ۲ این دستورالعمل و تبصره آن، شرکت‌های موضوع این دستورالعمل، شرکت‌هایی هستند که فعالیت خود را خرید اموال مورد درخواست مشتریان از تولید‌کنندگان یا فروشندگان و واگذاری آن‌ها به مشتریان از طریق اجاره یا فروش قسطی قرار داده‌اند و تولید‌کنندگان و فروشندگانی که محصولات تولیدی یا کالای خود را بدون واسطه به صورت قسطی یا اجاره واگذار می‌کنند، مشمول مقررات دستور‌العمل نمی‌شوند.

با توجه به مراتب فوق، شرکت‌های لیزینگ، نوعی موسسه مالی، اعتباری غیر‌بانکی هستند که از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مجوز فعالیت دریافت می‌کنند و در چارچوب قانون پولی و بانکی کشور، قانون تنظیم بازار غیر‌متشکل پولی، آیین‌نامه‌ها، دستورالعمل‌ها و بخشنامه‌های بانک مرکزی فعالیت می‌کنند و در همین راستا، بانک مرکزی نیز برای شرکت‌های لیزینگ، مجوز فعالیت صادر می‌کند. بر این اساس، خدمات ارایه شده توسط شرکت‌های لیزینگ نیز نوعی خدمت اعتباری است؛ بنابراین به استناد بند ۱۱ ماده ۱۲ قانون مالیات بر ارزش افزوده، از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف هستند. اما متاسفانه در حال حاضر، روال حاکم بر ادارات امور مالیاتی این است که شرکت‌های لیزینگ اقدام به محاسبه و دریافت مالیات بر ارزش افزوده از ماخذ سود و کارمزد تسهیلات اعطایی به مشتریان کرده و آن را به سازمان امور مالیاتی پرداخت کنند که قطعا مغایر با قوانین و مقررات پیش گفته است و منجر به تضییع حقوق اشخاص استفاده‌کننده از خدمات اعتباری شرکت‌های لیزینگ شده است.

امید است سازمان امور مالیاتی به لحاظ رعایت قوانین و جلوگیری از تضییع حقوق اشخاص استفاده‌کننده از تسهیلات اعتباری شرکت‌های لیزینگ، معافیت عرضه خدمات اعتباری توسط شرکت‌های لیزینگ از مالیات بر ارزش افزوده را به ادارات امور مالیاتی تصریح کند تا از اجرای رویه خلاف قانون کنونی در اخذ مالیات بر ارزش افزوده از خدمات اعتباری (سود و کارمزد دریافتی توسط) شرکت‌های لیزینگ جلوگیری شود.

*حسابدار رسمی، کارشناس رسمی دادگستری و مدرس دانشگاه

** کارشناس رسمی دادگستری وسرپرست ارشد حسابرسی

در موسسه حسابرسی آزمون پرداز