دکتر احمد یزدان پناه

بخش اول

تفاوت کارگزاران با بازارسازان

یک کارگزار یک واسطه مالی صاحب مجوز، برای خرید و فروش اوراق بهادار (سهام، حق تقدم، اوراق قرضه یا مشارکت، قراردادهای آتی و...) به نمایندگی از... سوی مشتریان خود است. کارگزاران در مقابل هماهنگی قراردادهای خرید و فروش در بورس‌ها حق‌العمل یا کمیسیون دریافت می‌کنند. از طرف دیگر، یک بازارساز یا بازارگردان واسطه‌ای است که تمایل آمادگی برای خرید و فروش اوراق بهادار با یک قیمت سودده را دارد.

یک کارگزار با برقراری رابطه معاملاتی بین خریداران و فروشندگان اوراق بهادار سود کسب می‌کنند.

کارگزاران از طرف سرمایه‌گذاران که به آنها وکالت داده‌اند، برمبنای حوزه فعالیتی و بر پایه تخصص‌ها و مهارت‌های خود به خرید اوراق بهادار برای آنها می‌پردازند. آنها مسوولند که در ازای کمیسیون مصوب بورس بر پایه جستجو برای بهترین قیمت برای آن اوراق بهادار به سرمایه‌گذاران خدمت رسانی نمایند. با توجه به مقررات حاکم بر کارگزاران و اخلاق حرفه‌ای و کانون‌های نظارت کننده بر آنها، کارگزاران موظف هستند در معاملات منافع سرمایه‌گذاران و مشتریان خویش را به بهترین وجه در نظر بگیرند. برخی کارگزاران برای آنکه سرمایه‌گذاران و مشتریان آنها چه سهامی را بخرند یا در کدام صندوق سرمایه‌گذاری مشترک سرمایه‌گذاری کنند و یا کدام ابزار مالی یا اوراق بهادار را خریداری نمایند، به آنها مشاوره می‌دهند. امروز به لطف سیستم خرید و فروش اینترنتی و سیستم‌های معامله پیشرفته، مشتریان اغلب مجبور نیستند تماس شخصی با کارگزاری خود بگیرند.

سود و منافع یک بازارساز از تلاش‌های او برای خرید به قیمت پایین و فروش به قیمت بالا به دست می‌آید. بازارسازان مظنه معاملات خود در بورس‌ها را به وسیله قیمت پیشنهادی خرید که کمی از قیمت تابلو و فهرست قیمت‌ها کمتر و از قیمت پیشنهادی فروش یا قیمت درخواستی کمی بیشتر است برای کسب یک حاشیه سود کم، انجام می‌دهند. بازارسازان برای بورس‌ها از ضروری‌ترین عناصرند، چرا که آنها همیشه برای ارائه خدمات خرید و فروش به سرمایه‌گذارانی که تمایل به پرداخت قیمت یک سهم خاص را دارند، آمادگی دارند. این امر به بزرگترین و مهمترین رسالت و وظیفه بورس‌ها که خلق نقد شوندگی معاملات دارایی‌های مالی است بیشترین کمک را می‌نماید و در نتیجه کارایی بورس‌ها را بالا می‌برد. بازارسازان در اصل مثل عمده‌فروشان در خرید و فروش اوراق بهادار عمل می‌کنند. قیمتی را که آنها برقرار می‌سازند، انعکاس نیروهای عرضه و تقاضای بازار است. یعنی وقتی تقاضا برای یک نوع از اوراق بهادار پایین است ولی عرضه آن بالا است، قیمت آن دارایی یا ابزار مالی پایین خواهد بود و برعکس. بازارسازان متعهد می‌شوند که اوراق بهادار را با قیمت و به اندازه و میزانی که خود مظنه داده‌اند، بخرند یا بفروشند. در این راستا اهمیت تفاوت بین قیمت پیشنهادی خرید و فروش (اسپرد) در بورس‌ها باید برای سرمایه‌گذاران و فعالان بورس‌ها بیش از پیش آشکار گردد.