آرین پاک

اینکه گفته شود بحران مالی جهانی بر بورس بی‌تاثیر است، نمی‌تواند گفته دقیقی باشد. گرچه بحران فعلی که بر جهان حاکم شده است به طور مستقیم تاثیری بر بورس ایران ندارد به دلیل اینکه شرکت‌های ایرانی در خارج از کشور سرمایه‌گذاری نکردند و از این نظر مورد قبول است، اما باید تاثیرات غیرمستقیم آن را جویا شد. تنها زمانی می‌توان گفت که بحران تاثیری بر اقتصاد ایران ندارد که هیچ مبادلات اقتصادی بین ایران و جهان صورت نگیرد و قیمت کالاهای ایرانی منطبق با قیمت جهانی نباشد. این بحران از ۲ روزنه می‌تواند وارد بورس تهران شود؛ طریق اول از راه کاهش سود شرکت‌های بورسی است و طریق دوم از راه کاهش حجم پولی است که می‌تواند قیمت سهام را در قیمت خاصی نگه دارد. تاثیرپذیری بحران مالی بر سود شرکت‌ها در ۴ گروه صنعتی قابل مشاهده است. این چهار گروه عبارتند از:

۱ - شرکت‌هایی که صادرکننده مواد خام به دنیا هستند.این شرکت‌ها عبارتند از شرکت‌های پایین دستی نفت، پتروشیمی و شرکت‌های معدنی که بخشی از محصولات خود را صادر می‌کنند.

۲ - شرکت‌هایی که قیمت محصولات آنها در داخل کشور منطبق با قیمت‌های جهانی است یعنی اگر قیمت جهانی افزایش یا کاهش یابد به همان مقدار قیمت داخلی را تغییر می‌دهد مانند شرکت‌های فولادی، مس و روی و شرکت‌های پتروشیمی که در داخل کشور محصول خود را عرضه می‌کنند.

۳ - شرکت‌هایی که قیمت مصوب دارند اما مصرف‌کننده‌های مواد آنها به دلیل ارتباطی که با قیمت جهانی دارند روی کاهش قیمت مصوب پافشاری می‌کنند مثل شرکت‌های تولید‌کننده سنگ‌آهن. شرکت‌های فولادی مایلند به دلیل کاهش قیمت‌های جهانی و کاهش سودآوری آنها، قیمت مصوب سنگ‌آهن را کاهش دهند.

۴ - شرکت‌های سرمایه‌گذاری که بخشی از پرتفوی آنها شامل ۳ گروه بالا می‌شود، بالطبع سود آنها هم به نسبت سهامی که از این شرکت‌ها دارد کاهش می‌یابد.

قابل ذکر است که کاهش سود این شرکت‌ها در بعضی موارد بیش از شرکت‌های مشابه خارجی است چراکه در کشورهای خارجی هزینه انرژی با کاهش قیمت نفت پایین می‌آید و بخشی از کاهش درآمدها جبران می‌شود اما در شرکت‌های داخلی به دلیل اینکه هزینه انرژی ثابت است، هزینه انرژی کاهش نمی‌یابد و کاهش درآمدها از این طریق جبران نمی‌شود.

روزنه دومی که این قلعه مستحکم بورس تهران را که ارتباط آنچنانی با بورس‌های دنیا ندارد، آسیب‌پذیر می‌کند، حجم پولی است که وارد بورس می‌شود یا در چرخش نقدینگی بورس مورد استفاده قرار می‌گیرد. سرمایه‌های سه گروه زیر از این طریق بر بورس تاثیرگذار است:

۱ - گروه اول افرادی هستند که از خارج بورس تهران سرمایه وارد بورس می‌کنند. قطعا حجم پولی که از این طریق وارد می‌شود با توجه به کاهش قیمت نفت و کاهش بودجه کشور و باطبع کاهش درآمدهای مردم کمتر می‌شود.

۲ - گروه دوم افرادی هستند که همیشه در بازار حضور دارند اما برای خرید سهام نیازمند عرضه سهام دیگری هستند. قطعا با کاهش قیمت سهام تاثیرپذیر از قیمت‌های جهانی قدرت این گروه برای حفظ سهام دیگر کاهش می‌یابد زیرا توان و قدرت مالی خود را برای حفظ قیمت‌های سایر سهام از دست می‌دهند و به همین دلیل شرکت‌هایی که قیمت‌های جهانی تاثیری بر آنها ندارد و سود آنها کاهش نمی‌یابد با کاهش P/E روبه‌رو خواهند شد.

۳ - گروه سوم افراد ریسک گریز بورس هستند که با دیدن کاهش قیمت‌ها و شاخص‌ها و همچنین افزایش صف‌های فروش نگران می‌شوند و اقدام به عرضه سهام خود می‌کنند و به این دلیل حجم زیادی از سرمایه‌ها را از بورس خارج می‌کنند.