دنیای اقتصاد- «سقوط قیمت جهانی فولاد»، «عرضه 5درصدی مخابرات و خروج نقدینگی 350میلیارد تومانی از بازار»، «نزدیک شدن ماه رمضان»، «فقر تحلیل و نبود نهادهای مشاوره» و غیره. اینها بخشی از اظهارنظرها در توضیح چرایی افت اخیر بازار است.
گفت‌وگوی خبرنگاران دنیای اقتصاد را با کارشناسان و فعالان بازار درخصوص افت چند هفته اخیر بازار در صفحه بورس (۹) بخوانید.

12کارشناس درخصوص وضعیت بورس تهران نظر می‌دهند
تفسیر گذشته، تعبیر آینده
گروه بورس- «سقوط قیمت جهانی فولاد»، «عرضه 5درصدی مخابرات و خروج نقدینگی 350میلیارد تومانی از بازار»، «نزدیک شدن ماه رمضان»، «فقر تحلیل و نبود نهادهای مشاوره»، «رشد دوباره بخش مسکن»، «جو تبلیغاتی بورسی‌ها در زمان‌های رشد شاخص»، «شاید پاییز مهربان بازار را مثبت کند» و...
اینها بخشی از اظهارنظرهایی است که کارشناسان و فعالان بازار در توضیح چرایی افت بازار و روند حرکتی وارونه شاخص مطرح کرده‌اند. وجه غالب کارشناسان معتقدند درصورتی که فاکتورهای بازار کارا در بورس تهران پیاده نشود و نهادهای تحلیلگر در این بازار ایجاد نشوند، موج تقاضاهای احساسی در بازه‌های مختلف زمانی شاخص بورس را با چالش‌های جدی مواجه خواهد کرد. در ادامه گفت‌وگوی خبرنگاران دنیای اقتصاد را با کارشناسان و فعالان بازار درخصوص افت چند هفته اخیر بازار با هم می‌خوانیم.
نقدینگی نامتناسب
عباسعلی حقانی نسب کارگزار بورس اوراق بهادار ورود نقدینگی نامتناسب با شرایط بازار را دلیل اصلی رکود بازار دانست و گفت: گاهی اوقات عنوان می‌‌شود که نقدینگی به بازار نیامده، اما واقعیت این است که نقدینگی وارد بازار شده، اما با عرضه سهام شرکت‌ها متناسب نیست. بازار ما به نقدینگی معادل ۴ برابر عرضه نیاز دارد در حالی که تنها دو برابر آن وارد شده است.
وی توضیح داد: دلیل نامتناسب بودن نقدینگی موجود در بازار، افزایش نیافتن P/E شرکت‌ها است، زیرا P/E شرکت‌ها باید با توجه به پتانسیل بازار افزایش پیدا می‌کرد.حقانی نسب ادامه داد: نقدینگی جدید در حوزه بلوک‌ها وارد شده و پس از عرضه بلوک 20 درصدی مس، بیشتر بلوک‌ها، خارج از بورس خریداری شده است.
همچنین فعال شدن فولاد مبارکه در بازار و خرید سهامی چون گل گهر، معادن و فلزات و ... نقدینگی جدید تلقی می‌شود، اما باید دانست اگر بازار به ۲۰ هزار میلیارد تومان نقدینگی نیاز دارد تا کنون تنها ۸ هزار میلیارد تومان وارد آن شده است.
مدیرعامل کارگزاری آگاه درباره تاثیر کاهش نرخ فولاد بر قیمت سهام آنها در بورس گفت: در یک مقطع قیمت سهام فولادی‌ها با افزایش نرخ‌ افزایش یافت، اما باید بیشتر از اینها بالا می‌رفت و اکنون نیز در سطحی کاهش یافته که به قیمت‌های اولیه برگردد و قیمت سنگ‌آهن، کمتر از هر تن 80 هزار تومان نخواهد شد.
حاشیه امن فولادی‌ها
وی خاطر نشان کرد: مفروضات فولادی‌ها محافظه‌کارانه اعلام شده و در عمل بودجه‌ها، پایین‌تر از افزایش قیمت‌ها لحاظ شده است، بنابراین افزایش قیمت‌ها، حاشیه امنی برای بازار ایجاد کرده بود.حقانی نسب افزود: روند کاهش قیمت سهام شرکت‌های فولادی با قیمت‌های جهانی، همبستگی کاملی ندارند. اگر قیمت‌های جهانی دو برابر می‌شود، سود شرکت‌های فولادی باید 4 برابر شود و این در اثر افزایش فروش ناشی از افزایش قیمت با توجه به حاشیه سود 50 درصدی اتفاق می‌افتد.
این کارشناس ارشد بازار ادامه داد: قیمت سهم شرکت‌های فولادی در مقطع گذشته، دو برابر شده که این نشان می‌دهد به رغم افزایش دو برابری قیمت‌های جهانی، قیمت سهم آنها افزایش چندانی نداشته است.
وی پیشنهاد کرد: دولت و سازمان خصوصی‌سازی باید شرایطی فراهم کند تا همزمان با ورود شرکت‌ها، نقدینگی متناسب به بازار تزریق شود.
افق کوتاه مدت بازار
حقانی نسب ثابت ماندن و عدم تغییر دید سرمایه‌گذاران نسبت به بازار سرمایه را یکی دیگر از عوامل افت بازار و نیز یکی از مشکلات حاکم بر آن دانست و گفت: سیگنال‌های مثبت در بازار هنگامی ایجاد می‌شود که سرمایه‌گذاران با دید بلندمدت به بازار بنگرند، اما شرایط بازار ما به گونه‌ای تغییر یافته که نمی‌‌توان افق بلندمدت برای آن تعریف کرد.
وی افزود: به دلیل وجود ابهام در تغییرات نرخ‌ها نمی‌‌توان، متغیرها را ارزیابی کرد به عنوان مثال نرخ گاز اگر از ۱۷تومان به ۲۲۰ تومان برسد، وضعیت پتروشیمی فن‌آوران چگونه خواهد بود؟ در شرایطی که این شرکت بودجه خود را با ۷۰ تومان اعلام کرده، با گاز ۲۲۰ تومانی چه باید بکند؟
نامشخص بودن طرح تحول اقتصادی
این کارگزار ادامه داد: مجلس تا کنون نتوانسته است جزئیات طرح تحول اقتصادی را از دولت بگیرد، بنابراین معلوم نیست که تاثیر آن بر صنایع چه خواهد بود.از سوی دیگر شرکت‌ها نمی‌توانند تاثیر تحول اقتصادی بر وضعیت سودآوری خود را افشا کنند.
حقانی نسب افزود: طرح تحول اقتصادی در صنعت فولاد باعث افزایش هزینه‌ها می‌شود، اما در صنعت سیمان به دلیل آزادسازی نتیجه خوبی خواهد داشت، بنابراین با وجود ابهامات یاد شده نمی‌توان افق بلند مدت داشت.
شاخصی برای معدنی‌ها!
در ادامه «رضا بختیاری» یکی دیگر از کارشناسان بازار سرمایه اشکالات همیشگی بازار را عامل اصلی رکود بازار برشمرد و گفت: زمانی که وضعیت بازار را طوری تعریف می‌کنیم که بیش از 30 درصد نوسان آن را تنها چند سهم (عمدتا معدنی‌ها) پوشش می‌دهند، بنابراین باید انتظار نوسان‌های طوفانی را داشته باشیم.
وی افزود: از طرفی باید توجه داشت که بخش اعظم معاملات بازار هم حول سهام این چند شرکت می‌چرخد، پس وقتی قیمت‌های جهانی فولاد و صنایع وابسته آن کاهش پیدا می‌کنند، ارزش سهام این شرکت‌ها و به تبع آن شاخص افت می‌کند.
وی تصریح کرد: در کنار کاهش قیمت‌ جهانی شرکت‌های فولادی نباید از اثر روانی سهام فولاد مبارکه‌ای که صادرکنندگان و صندوق‌ ذخیره فرهنگیان در صف فروش قرار داده‌اند، نیز گذشت.
فقر نهادهای تحلیل‌گرا
وی نبود نهادهای تحلیل‌گر را از دیگر نقاط ضعف بازار برشمرد که نتیجه‌ای جز همیشه در صف خرید یا همیشه در صف فروش بودن را در پی ندارد و افزود: اثرات روانی، نقش زیادی را در معادلات بازار سرمایه ما بازی می‌کنند به طوری که وقتی قیمت یک سهم با افت روبه‌رو می‌شود، تمام معامله‌‌گران اعم از حقوقی و حقیقی به صف فروش این سهم ملحق می‌شوند، بدون این که تحلیلی داشته باشند.
حرکت مسکن شروع شده......
این کارشناس رشد قیمتی در بازارهای موازی از جمله مسکن را عامل دیگر افت بازار عنوان کرد و گفت: زمزمه‌هایی که از بازار آهن به گوش می‌رسد حاکی از رشد آرام قیمت در این بخش است که به دلیل جذابیت که این بخش برای مردم دارد، نقدینگی در حال هدایت از بورس به سمت مسکن است.وی تصریح کرد: به دلیل عدم مدیریتی که در بازار سرمایه روی سهام شرکت‌ها وجود دارد جو احساسی و عدم تحلیل رشد می‌کند.
مدیران بورس تبلیغ نکنند!
«بختیاری» ایجاد فضای تبلیغاتی برای تشویق سرمایه‌گذاران به خرید سهام در روز‌هایی که شاخص‌ها روی روند مثبتی حرکت می‌کند را نیز به نفع بازار ندانست و گفت: باید به این نکته توجه داشت که وقتی سهامداران جزء را تشویق به سرمایه‌گذاری در بازار می‌کنیم، باید پشتوانه‌ای هم برای این کار داشته باشیم. چرا که نبود نهادهای هدایت‌گر این سهامداران باعث می‌شوند که با اندک تغییری در فضای بازار این سهامداران راهی صف‌های خرید و فروش شوند.
این پاییز دوست داشتنی!
وی در خصوص پیش‌بینی خود از زمان برگشت دوباره بازار به سوی روند رشد نیز گفت: بدیهی است که این کاهش و افت مقطعی است و به نظر نمی‌رسد در سه ماهه آخر سال میلادی (اوایل مهر ماه) بازار از روند مقطعی خارج شود.
بازار خوشبین، بازار بدبین
رییس هیات‌مدیره کارگزاری مهر آفرین گفت: بورس ایران همواره دچار یک بدبینی و خوشبینی مفرط بوده است.شاهین چراغی با اشاره به اینکه عرضه مخابرات و کشتیرانی نیز به شرایط رکودی فعلی کمک کرده است، ادامه داد: خریداران در بازار کشور هم جهت با هم حرکت می‌کنند، این درحالی است که این مدل علمی نیست. وی یادآور شد: در بازار کم‌ عمق ما شرکت‌‌های سرمایه‌گذاری نیز با تفکر کوتاه مدت خرید و فروش می‌کنند.این شرکت‌ها با خرید روی قیمت منفی و فروش روی قیمت مثبت باعث تنش در بازار می‌شوند. چراغی تاکید کرد: شرکت‌‌های سرمایه‌گذاری، سهام «فولاد» و فولاد خوزستان را روی قیمت‌های 600 تا 800 تومان خریدند؛ در حالی که همان موقع کاهش قیمت جهانی وجود داشت. بنابراین آنها بدون مطالعه خرید کرده‌اند؛ چرا که ریزش‌ها چهار تا پنج ماه است که صورت گرفته است.
«چراغی» با اشاره به وضعیت کنونی سهام فولادی‌ها اظهار داشت: ریزش قیمت‌های جهانی و نیز ابهامی که درخصوص انرژی و سنگ‌آهن وجود دارد، شرایط فولاد را در بازار پیچیده‌تر کرده است.
به سر آمدن ماه عسل فولادی‌ها
وی با اشاره به رشد ۴برابری سهامی که با قیمت ۳۰۰ تومان وارد بورس شده است، در یک دوره یک ساله، خاطرنشان کرد: آیا واقعا ارزش شرکت‌‌های فولادساز دنیا همین‌قدر بالا آمده است؟ این در حالی است که در ایران هنوز یک کار علمی صورت نگرفته است تا رشد اخیر شرکت‌های فولادی در کشور از این طریق پی‌گیری شود.چراغی ادامه داد: اگرچه قیمت‌های جهانی به ریزش قیمت‌ها کمک کرده است ولی کارشناسان ما خیلی به این قیمت‌‌های جهانی توجه نمی‌کنند و وقتی خوشبین هستند، دیگر سیگنال‌های منفی را مدنظر قرار نمی‌دهند.
وی با بیان اینکه در هر حال صنعت فولاد به کار خود ادامه می‌دهد، خاطرنشان کرد: زمان ماه عسل فولادسازان در دو سال گذشته بود که گذشت اما فولاد همیشه دارای منحنی سینوسی بوده است که دوباره به رشد خواهد رسید.
یک شاخص فولادی!
از نظر عباس دهقان، کارشناس بازار سرمایه، بورس تهران در مقاطع زمانی تحت تاثیر نمادهای مختلف قرار می‌گیرد و نوسان پیدا می‌کند که در حال حاضر سنگ‌آهنی‌ها و فولادی‌ها گروه‌های پیش رو بازار هستند و بازار توجه خاصی به این نمادها دارد و البته سود خوبی نیز از این سهام‌ها کسب شده است. اما در حال حاضر به دلیل افت قیمت جهانی فولاد و بلاتکلیفی در تعیین قیمت سنگ‌آهنی‌ها، بازار نیز افت پیدا کرده است و در واقع این دو گروه تاثیر بسزایی در افت بازار داشته است. وی در ادامه افزود: در آنجا که بازار ما بیشتر از کشورهای دیگر تحت تاثیر نماد فولاد قرار دارد، این افت جهانی در شاخص بورس تاثیر زیادی بر جای گذاشته و افت آن باعث افت کل نمادها و در نهایت افت بازار است.
این «اخابر» دردسرساز!
به عقیده این کارشناس یکی دیگر از دلایل افت بازار عرضه سهام مخابرات است.
برای اینکه عمده فعالان بازار برای تهیه سهام «اخابر» قسمتی از سهام شرکت‌های دیگر را فروختند و درنهایت ۳۵۰میلیارد تومان پول از بازار خارج شده است.«دهقان» در ادامه بازگشایی سریع‌تر نمادها را ضروری دانست و از شرکت‌ها درخواست کرد تا با همکاری و عرضه گزارش شفاف به بورس، موجبات بازگشایی سریع نمادهایشان را فراهم کنند.وی تصریح کرد: توقف طولانی نمادها نه به نفع بازار و نه به نفع شرکت‌ها است.
روزنه امید؛ شاید اول پاییز
این کارشناس معتقد است: فعلا بازار در دور باطلی افتاده است و بعضی از سهام خوب مورد استقبال مردم واقع نشده است. به نظر وی این وضعیت تا آخر تابستان کماکان ادامه خواهد داشت.
روند کاهشی شاخص قابل پیش‌بینی بود
در همین حال یک کارگزار بورس گفت: توقیف رشد شاخص و حتی کاهش آن امری بدیهی و قابل پیش‌بینی بود.
اکبر زرگانی‌نژاد، مدیر کارگزاری امین سهم، رشد شاخص طی ماه‌های گذشته را مرهون عوامل متعددی دانست که مهم‌ترین آنها رشد سهام مشمول اصل 44 بود.وی با اشاره به طرح اصلاحات اقتصادی که در برنامه کار دولت مطرح است، افزود: از آنجا که بازار گستره تاثیرگذاری این اصلاحات را نمی‌داند، عکس‌العمل‌هایی بیش از حد نشان داده و رفع رکود فعلی حاکم بر بازار مستلزم شفاف‌سازی خواهد بود.
وی در حالی که رشد قیمت شرکت‌های بزرگ فولادی و مس را تاثیرگذار در رشد شاخص طی چند ماه اخیر دانست، تصریح کرد: در حال حاضر بحث قیمت انرژی و اثری که در قیمت تمام شده محصولات شرکت‌ها به ویژه شرکت‌های فولادی دارد و همچنین افزایش قیمت سنگ‌آهن بازار را متاثر کرده است.به گفته وی در حال حاضر سرمایه‌گذاران با ابهام مواجه هستند و رکود بازار تا روشن شدن وضعیت فعلی و جزئیات بحث‌های اصلاح اقتصادی ادامه خواهد داشت.
زرگانی‌نژاد در پایان با تاکید بر اینکه بازار به شرایط عادی بازخواهد گشت، گفت: زمان توقف در شرایط فعلی مشخص نیست و باید منتظر ماند.
بازگشت دوباره قیمت‌ها
مدیر عامل کارگزاری حافظ پیش‌بینی کرد که هفته آینده قیمت‌های سهام دوباره باز خواهد گشت.«رهبر» با اشاره به اینکه در حال حاضر بازار سهام دچار رکود نیست، گفت: رکود زمانی است که حجم معاملات پایین آمده و شاخص هم افت کند، در حالی که شاخص طی این ماه نسبت به ماه گذشته تنها 3درصد کاهش داشته که رقم چشمگیری نیست.وی افزود: در 5ماه ابتدای امسال شاخص سود نقدی 43درصد رشد، شاخص صنعت 27درصد رشد و شاخص کل 29درصد رشد را نسبت به دوره مشابه سال قبل نشان داده‌اند.
وی با تاکید بر اینکه کاهش شاخص طی روزهای اخیر تنها به میزان ۴ درصد بوده، اظهار داشت: بخشی از این کاهش به تبعیت از برگزاری مجامع شرکت‌ها و تقسیم سود ایجاد شده است که این امر حتی می‌توانست بیش از این شاخص را کاهش دهد و امری طبیعی است. وی تصریح کرد: طی ماه‌های گذشته مجموعه گروه معدنی و فلزی‌ها روی شاخص تاثیر بیشتری داشتند و به نظر می‌رسد که باز هم در هفته آینده موجب افزایش شاخص شوند.وی همچنین سهام غدیر و سیمانی‌ها را نیز بر رشد شاخص بسیار اثرگذار دانست.رهبر کاهش قیمت نفت و پایین آمدن قیمت فلزات اساسی را از جمله دلایل کاهش شاخص دانست.وی همچنین از سویی با اشاره به چین به عنوان یک عضو فعال در رابطه با محصولات معدنی و فلزی تصریح کرد: این کشور بسیاری از کارخانجات خود را به دلیل جلوگیری از آلودگی هوا در زمان برگزاری مسابقه‌های المپیک تعطیل کرده که خود بر تولیدات ما نیز اثر گذاشته است و دلیلی بر پایین آمدن معاملات بوده است.
مدیر کارگزاری حافظ در ادامه با اشاره به افرادی که بدون منطق در صف‌های خرید و فروش شرکت می‌کنند، گفت: در شرایطی که این افراد در صف‌های فروش می‌روند، به رکود بازار دامن می‌زنند.رهبر همچنین بخش دیگری از رکود فعلی بازار را مربوط به تصور برخی مبنی بر فرا رسیدن ماه رمضان و کاهش حجم مبادلات دانست.وی همچنین با اشاره به انتظارات برخی سهامداران اضافه کرد: برخی سهامداران منتظر هستند تا قیمت‌ها به کف برسد تا وارد بازار شوند و در این صورت بازار دوباره حرکت خواهد کرد.وی در پایان تصریح کرد: براساس تحلیل‌های تکنیکال و فاندامنتال بازار در شرایط فعلی باقی نخواهد ماند و به‌زودی حتی طی هفته آینده شرایط عادی را تجربه خواهیم کرد.

قیمت‌های غیرواقعی ماه آگوست!
در همین رابطه یک کارشناس دیگر بازار سرمایه با اشاره به اینکه در ماه آگوست قیمت‌ها واقعی نیستند، گفت: تجربه سال‌های گذشته همواره این نتیجه را در بازارهای جهانی داشته است که در این ماه نباید به قیمت‌های بازار توجه کرد. مضافا اینکه امسال رخوت المپیک نیز در این ماه مزید بر علت شد. وی با اشاره به اینکه نوسان قیمت‌ها در شرکت‌های تولیدی ما زیاد است، گفت: در ایران چون شرکت‌ها خرید خود را سالانه انجام نمی‌دهند، بنابراین به شدت تحت‌تاثیر این قیمت‌ها قرار می‌گیرند.این کارشناس یادآور شد: همه اینها در شرایطی است که بازار ما به سرعت قیمت‌های گذشته را فراموش می‌کند؛ بنابراین نمی‌داند که قیمت‌ها بیشتر از یک حدی بالاتر نخواهند رفت و این رشدها مقطعی است.وی خاطرنشان کرد: سرمایه‌گذاری‌ها و سهامداران حرفه‌ای در این بحران‌ها سیستمی را برای خود طراحی نکرده‌اند.در این بحران‌ها باید سیستم حسابداری کالا را از روش میانگین به اولین صادره از آخرین وارده بروند؛ چراکه اگر میانگین باشد سود کاذب نشان خواهند داد؛ صورت‌های مالی شفاف نخواهد بود. این در حالی است که حتی بورس هم به این مساله توجه نکرده است.
وی با بیان اینکه فرهنگ سرمایه‌گذاری در بورس ایران به سود کردن در عرضه‌های اولیه تبدیل شده است، تاکید کرد: نهادهای مالی فعال در بازار نیز از همین عامل پیروی می‌کنند. برای مثال شرکت‌های بیمه حق سفته‌بازی در بورس را ندارند. چراکه طبق آیین‌نامه ماده 42 این شرکت‌ها باید برای پوشش ریسک خود اقدام سرمایه‌گذاری کنند. اما این شرکت‌ها با سفته‌بازی و خریدوفروش کوتاه‌مدت دو ریسک را برای مشتریان خود دارند.
این کارشناس با اشاره به عملکرد اینگونه شرکت‌های بیمه، صندوق‌های مشاع و شرکت‌های سرمایه‌گذاری گفت: این عده ۷۰درصد بازار ما هستند و از این ۳۰درصد باقیمانده عده‌ای خریدوفروش نمی‌کنند و عده‌ای با خالی کردن شرکت‌ها آنها را به تابلوی چهارم می‌برند تا سهام سهامداران جز را زیر قیمت خریداری کنند.
تاثیر روانی ماهی به نام رمضان!
در همین حال «محمد مهدی ناسوتی فرد» کارشناس کارگزاری اندیشه برتر، نزدیک شدن ماه مبارک رمضان را از دلایل افت بازار عنوان کرد و گفت: به طور سنتی هر سال با نزدیکی به این ماه بازار کاهش محسوسی دارد و اثر روانی این امر در بازار دیده می‌شود که البته در دهه سوم این ماه کم کم تقاضاها برای خرید سهام زیاد می‌شود.
خروج نقدینگی با عرضه 5درصد مخابرات
وی عرضه‌های خرد طی ماه‌های اخیر و به خصوص عرضه ۵درصدی سهام شرکت مخابرات را که نزدیک به ۳۵۰میلیارد تومان نقدینگی از بازار خارج کرد، عامل دیگر برشمرد و گفت: کاهش قیمت جهانی محصولات فولادی اثر بعدی را روی شاخص بورس تهران گذاشته است، چرا که بخش اعظم رشد این شاخص روی سهام شرکت‌های فولادی و سنگ‌آهنی متمرکز بوده است. وی اضافه کرد: محدودیت سه درصدی قیمت سهام که طی چند ماه اخیر در بازار برقرار شده هم شرایطی فراهم کرده که قیمت‌ها رشد سریع‌تری نسبت به گذشته باشند.
وضعیت بورس خوب است
سعید علیشاهی، یکی از کارگزاران فعال بورس در خصوص شرایط کلی بازار سهام اظهار داشت: از نظر مالی - اقتصادی، بورس تهران از وضعیت خوبی برخوردار است.
وی به سهامداران تازه‌وارد به بورس توصیه کرد که قبل از ورود به بازار و اقدام به خرید و فروش، اطلاعات اولیه خود را تکمیل کنند و با دید بلندمدت در بورس سرمایه‌گذاری کنند.
عدم‌استفاده از تحلیل با دید بلندمدت
از سوی دیگر شهرام شهمیری، از دیگر کارگزاران باسابقه بورس تهران در این باره تصریح کرد: به عقیده من سهامداران در حال حاضر از تحلیل‌های کارشناسی با دید درازمدت استفاده نمی‌کنند و همین امر باعث می‌شود که به کوچک‌ترین تغییری در بازار، واکنش نشان می‌دهند.وی خاطرنشان کرد: به طور مثال با تغییر قیمت جهانی فولاد، با این استنباط که بلافاصله در EPS شرکت‌های فولادی این تغییر موثر است، به‌محض افت جهانی، اغلب سهامداران فروشنده می‌شوند.
واکنش سریع
وی افزود: این در حالی است که با این سرعت تغییر قیمت جهانی فولاد نمی‌تواند در EPS سهم موثر باشد و در طول زمان یا دوره‌های مورد گزارش از سوی این شرکت‌ها می‌توان چنین قضاوتی را در نظر داشت.
نامعلوم بودن سیاست‌های کلی
شهمیری عامل تغییرات در شاخص کل را نامعلوم بودن برخی از سیاست‌های دولت خواند و گفت: مشخص نبودن قیمت سیمان، گاز و ... همگی در بازار سرمایه تاثیر بسزایی دارد. این موضوع باعث می‌شود تا به دلیل عدم‌شفافیت، ریسک سرمایه‌گذاری افزایش یابد و با کوچک‌ترین تغییری بازار عکس‌العمل نشان دهد.
تعریفی از شرایط حال
وی وضعیت بازار را چنین تعریف کرد که سرمایه در حال آمد و رفت است و زمانی می‌توانید ثبات در بازار را انتظار داشته باشیم که جریان ورودی سرمایه با جریان خروجی سرمایه یکسان باشد.
مخابرات چه می‌کند؟
این کارگزار در پاسخ به خبرنگار ما که آیا عرضه سهام مخابرات در بازار وضعیت بر آن بی‌تاثیر نبوده است، عنوان کرد: باید نخست به این پرسش پاسخ می‌دادیم که آیا نقدینگی موجود در بازار کشش کافی را برای جذب مخابرات داشته است یا خیر؟در عرصه‌های اولیه متاسفانه، نوسان‌گیرها به میزان زیادی دخالت دارند و در نتیجه وضعیت سهم را در بازار دچار تلاطم می‌کنند.
سکون مخابرات
وی یادآور شد: این در حالی است که پس از یک هفته تا به اکنون عرضه عمده‌ای روی سهم مخابرات صورت نگرفته است و حتی به حد حجم مبنا معامله نشده است.
بازار در تصاحب «فولاد» و «مخابرات»
وی گفت: به طور کلی بازار درگیر دو سهم بزرگ مخابرات و فولاد است. چه افرادی که سهامدار فولادی‌ها هستند و قصد فروش دارند و چه آنهایی که سهامدار مخابرات هستند و نمی‌خواهند سهم‌شان را بفروشند، تصمیم هر دو گروه روی معاملات بورس و در نتیجه روی شاخص اثر گذاشته است.
بورس با استحکام بالا
این کارگزار معتقد است که در چنین شرایطی بورس ما، بورس محکمی است که قادر بوده چنین واکنش‌هایی را تحمل کند و تا حدی خود را حفظ کند.
جو روانی شروع ماه رمضان
در ادامه «مرجان ژف»، مدیر سرمایه‌گذاری شرکت آریا سهم یکی از دلایل افت بازار را فرارسیدن ماه مبارک رمضان می‌داند.وی معتقد است: هر ساله با نزدیک شدن این ماه، در بازار رکودی ایجاد می‌شود و بعد از این ماه دوباره به وضعیت عادی برخواهد گشت.
جمع کردن صف‌ها توسط حقوقی ‌ها
وی همانند دیگر کارشناسان بازار سرمایه، افت قیمت جهانی فولاد را دیگر عامل افت بازار می‌داند و معتقد است: کسانی که باید صف‌های فروش فولاد را جمع‌آوری کنند، هنوز به اجماع و همفکری نرسیده‌‌اندو این عامل باعث شده گردش پول در بازار ایجاد نشود و نقدینگی ثابت بماند.وی افزود: چون قیمت‌های جهانی فولاد به این سرعت حرکت خاصی نخواهند داشت، وضعیت فولاد تا 2، 3 ماه دیگر به حالت مثبت تبدیل نمی‌شود.
تعادل قیمت‌ها و استراحت سهام
از نظر مدیر سرمایه‌گذاری آریا سهم، در هر نوبتی بعضی از سهام رونق پیدا می‌کنند و بعد از دوره‌ای به استراحت می‌پردازند تا تعادل قیمت ایجاد شود و سهام تازه نفس وارد بازار شود و در واقع شروعی جدید برای آنها باشد.
وی افزود: در حال حاضر این زمان تعادل و استراحت فرا رسیده است.
ابهام در یارانه‌ها
مدیر سرمایه‌گذاری آریا سهم، مشخص نبودن سیاست‌‌های دولت در اعمال یارانه‌های نقدی را دیگر عامل افت بازار دانست. وی ادامه داد: به دلیل ایجاد فضای مبهم، سرمایه‌گذاری بلند مدت ایجاد نمی‌شود و افراد منتظرند تا سیاست‌های دولت مشخص شود تا اقدام به فعالیت کنند.
حوضی برای «نهنگ» و «تایتانیک»
«بهروز شهدایی» عضو انجمن حسابداران خبره با اشاره به ظرفیت محدود بازار سرمایه ایران گفت: وضعیت بازار ما مانند حوضی است که نهنگ (فولاد) و تایتانیک (مخابرات) وارد آن می‌شود و نتایج حاضر را به بار می‌آورد.
وی افزود: مقایسه حجم بازار سرمایه در سال 82 و 87 و نیز مقایسه میانگین معاملات در سال‌های یاد شده نشان می‌دهد اگر چه حجم بازار در سال 87 چند برابر شده، اما میانگین معاملات تغییر چندانی نکرده است.عضو هیات‌مدیره کانون سهامداران حقیقی سپس گفت: همواره افت یا رکود بازار به عوامل بیرونی نسبت داده می‌شود، اما واقعیت این است که این عوامل بهانه‌هایی بیش نیست و همه مسائل به عرضه و تقاضا برمی‌گردد. هنگامی که عرضه سنگین باشد و تقاضا رشد نکند، تعادل بازار به هم می‌خورد.شهدایی افزود: اگر سرمایه در گردش بازار به جای 20 میلیارد ریال، 200 میلیارد شود، بازار سیال بودن خود را حفظ می‌کند.
تغییر منفی ماهیت سرمایه‌گذاری
این حسابدار خبره سپس گفت: در گذشته شرایطی وجود داشت که یک شرکت در 5 سال 500 درصد بازدهی می‌داد، اما امروز صف‌های طویل خرید برای 20 درصد بازدهی تشکیل می‌شود، به عبارت دیگر بازاری که به سمت سرمایه‌گذاری می‌رفت، الان به سمت سفته‌بازی تغییر جهت داده است.شهدایی افزود: زمانی سرمایه‌‌گذاری بلندمدت، معرف شخصیت سرمایه‌گذار بود، اما امروز این نوع سرمایه‌گذاری، نابه‌هنجار تلقی می‌شود و منطق سرمایه‌گذاری تغییر کرده است.
تبدیل صف‌های خرید به فروش
این کارشناس ادامه داد: بازار ما شاهد است که در یک روز صف 50‌میلیونی برای خرید یک سهم تشکیل می‌شود و فردای آن روز این صف به صف فروش 80‌میلیونی مبدل شده است و این دلیلی ندارد مگر نگاه کوتاه مدت به بازار.
الان گره‌های معاملاتی باز شده، اما صف‌ها همچنان باقی است.وی در پایان گفت: مشکلات ساختاری بازار مدت ۵‌سال است که عنوان می‌شود، اما هر دفعه که بازار قفل می‌شود به فکر راه‌حل می‌افتند.