دکتر موسی بزرگ‌اصل

روزها که در اوج برگزاری مجامع عمومی پشت‌سر گذاشته شد و صورت‌های مالی شرکت‌ها از تصویب مجامع عمومی گذشت اما، پرداختن به یکی از ارقام خاص و پایدار صورت‌های مالی یعنی تعدیلات سنواتی لازم به نظر می‌رسد. بر خلاف دیگر کشورها، این رقم در ایران به عنصر پایدار گردش حساب سود و زیان انباشته تبدیل شده است.

تعدیلات سنواتی متاسفانه واژه‌ای فنی است که ممکن است کمتر مورد توجه سهامداران قرار گیرد، در صورتی که بر حقوق سهامداران به خصوص در شرکت‌های بورسی موثر است. تعدیلات سنواتی می‌تواند باعث تضییع حقوق سهامداران و انتقال نابجای حقوق سهامداران شود. اگر بخواهیم تعدیلات سنواتی را برای غیرحسابداران بهتر بشکافیم، لازم است آن را ساده‌تر بیان کنیم.

در ایران غالبا تعدیلات سنواتی معادل وجود اشتباه در صورت‌های مالی سال‌های گذشته است. اگر چه تغییر در روش حسابداری هم می‌تواند باعث ایجاد تعدیلات سنواتی شود اما این نوع تغییر در ایران کمتر به چشم می‌خورد و تقریبا قریب به اتفاق تعدیلات سنواتی مربوط به اصلاح اشتباهات است.

بنابراین وجود تعدیلات سنواتی با زبان ساده یعنی اینکه در صورت‌های مالی سال‌های گذشته اشتباه بااهمیت وجود داشته است و اگر سهامداران بادقت بیشتری به صورت‌های مالی نگاه کنند، تعدیلات سنواتی حامل یک پیام منفی در مورد اعتبار صورت‌های مالی است و باید در مجامع عمومی توجه بیشتری به آن شود.

اینکه چرا به‌رغم گستردگی این پدیده به خصوص در شرکت‌های بورسی، راحت از کنار آن می‌گذریم، نیاز به موشکافی بیشتر دارد، اما نکته اساسی در مورد تعدیلات سنواتی احتمال تضییع حقوق سهامداران است.

تعدیلات سنواتی باعث اصلاح سود انباشته اول دوره و در نتیجه سود قابل تخصیص می‌شود. سود قابل تخصیص نیز عامل موثر بر سود سهام است. اگر یک سهامدار در سال ۱۳۸۶ سهام یک شرکت بورسی را بخرد که صورت‌های مالی آن حاوی رقم تعدیلات سنواتی منفی باشد و بعد از مجمع هم سهام خود را بفروشد، رقم تعدیلات سنواتی می‌تواند سود سهام قابل تخصیص به وی و قیمت سهام را تحت تاثیر قرار دهد. اگر این اشتباه در سال (یا سال‌های) قبل اصلاح و گزارش می‌شد، این سهامدار چنین ضرری را تحمل نمی‌کرد.

گستردگی ارقام تعدیلات سنواتی در شرکت‌های ایرانی، کاملا غیرعادی است و لازم است مدیران شرکت‌ها و حسابرسان و همین طور مقام ناظر بازار سرمایه به این موضوع توجه بیشتری کنند و برای بهبود وضعیت کنونی، چاره‌اندیشی کنند.