‌کرشمه ترابیان *

رشد و توسعه اقتصادی یک کشور مرهون توان تولیدی آن کشور است و یکی از مهم‌ترین عوامل تولید سرمایه است. ازجمله مهم‌ترین مشکلات اقتصادی ایران در سال‌های اخیر، مشکل ناشی از کمبود سرمایه‌گذاری‌های مولد در کشور بوده است. طبق آخرین آمار منتشره از بانک مرکزی، میزان نقدینگی در دست مردم در پایان سال ۸۶ بالغ بر ۱۵۰‌هزار میلیارد تومان است که در صورت عدم استفاده صحیح و بهینه، مهمترین عامل تورم در کشور محسوب می‌‌شود. یکی از راه‌های کنترل حجم نقدینگی، هدایت و جمع آوری آن از طریق فرایند بازار سرمایه است. البته افزایش حجم و توسعه بازار، شفافیت اطلاعات، وجود ابزارهای مالی با ریسک کمتر و خلاصه امنیت سرمایه‌گذاری به همراه بازدهی مناسب در میزان جمع آوری نقدینگی در دست مردم و تجهیز آن به سمت بنگاه‌های اقتصادی کشور تاثیر به‌سزایی دارد.

در کشورهای پیشرفته صنعتی بورس اوراق بهادار با قدمتی ۴۰۰ ساله، مطمئن‌ترین و ارزان‌ترین جایگاه مالی سرمایه‌گذاری بلندمدت تلقی می‌شود، مثلا درکشور آلمان بیش از ۵۰درصد مردم به نوعی سهامدارند که‌این نرخ در بورس ۴۰ ساله‌ایران بنا به دلایل متعددی که یکی از آنها به آموزش مربوط می‌شود، به پنج‌درصد تقلیل یافته است. اطلاعات از با ارزش‌ترین دارایی‌های بازار سرمایه به شمار می‌آید، وجود اطلاعات کافی در بازار و انعکاس سریع و به موقع آن بر قیمت اوراق بهادار به معنای کارآیی بازار است و اهداف اقتصادی مورد انتظار از بازار سرمایه عمدتا در شرایط کارآیی بازار تحقق می‌یابد.

مهمترین فاکتورها در تئوری اطلاعات مفید و دقیق بودن، به موقع بودن، قابلیت استناد و نهایتا قابلیت استنباط داشتن است. با توجه به موضوع این همایش بحث نهایی در مورد بهره‌گیری از اطلاعات، به قابلیت استنباط آن توسط استفاده‌کنندگان بر می‌گردد و به طور مسلم به فرض اینکه تمامی‌اطلاعات و گزارش‌های مالی قابلیت استنباط داشته باشند، افراد و سهامداران به واسطه تفاوت در میزان آگاهی و دانش مالی برداشت و انتفاع یکسانی از آن نخواهند داشت و در واقع یکی از معضلات بازار سرمایه عدم مهارت و دانش مالی سرمایه‌گذاران است، انتخاب ناآگاهانه واکنش‌های احساسی و افراطی و شتاب‌زده بخشی از سهامداران غیرحرفه‌ای بازار را با نوسانات متعددی مواجه کرده و آن را به سمت بی‌ثباتی پیش می‌برد.

در حال حاضر تخصیص سهام شرکت‌های دولتی به کارکنان دولت در قالب پاداش، ورود سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای بدون آموزش کافی به بازار موجب می‌شود، فرصتی را که می‌توان از آن جهت ارتقا بازار سرمایه از منظر جذب سهامداران و افزایش حجم تقاضا در بازار صرف کرد، تبدیل به تهدید و ضرر و زیان جبران‌ناپذیری شود. نبود آموزش لازم و حضور افراد غیرحرفه‌ای در بازار سرمایه در اثر تحریک و فضاسازی‌های کاذب و پیروی کور کورانه از شایعات بازار در مقاطعی موجب می‌شود سهامداران غیرحرفه‌ای با بیشترین آسیب بازار سرمایه را رها کرده و فرهنگ سهامداری نه تنها نهادینه نشود؛ بلکه عوارض آن که بی‌اعتمادی گسترده و عدم استقبال عمومی ‌به بازار سرمایه است، فراگیر شود. فرهنگ‌سازی به مفهوم آشنا ساختن عموم مردم با مفاهیم ابتدایی و پایه بازار سرمایه و تشویق آنان به حضور آگاهانه در این بازار، فرآیندی بلندمدت را پیش رو دارد و نیازمند تدوین و اجرای طرح‌هایی با گستره زمانی طولانی است و در این راستا استفاده از تجارب کشورهای موفق در بازار سرمایه به عنوان ضرورتی انکار ناپذیر برای بورس‌های در حال توسعه قلمداد می‌شود.

* مدیر تالار منطقه‌ای فارس