آنها و ما

غلامحسین دوانی*

آنها، «مدیران شرکت‌ها»، مسوولیت تهیه و ارائه صورت‌های مالی و برقراری سیستم کنترل‌های داخلی مناسب و حسابرسی داخلی را به‌منظور کشف سوء‌استفاده و تقلب بر عهده دارند.

ما، «حسابرسان» مسوولیت اظهارنظر نسبت به صورت‌های مالی شرکت‌ها براساس حسابرسی انجام شده و نیز گزارش موارد عدم رعایت الزامات قانونی مقرر در اصلاحیه قانون تجارت مصوب ۱۳۴۷، مفاد اساسنامه شرکت‌ها و همچنین سایر قوانین و مقررات ناظر بر فعالیت شرکت‌ها را داریم.

آنها، «مدیران شرکت‌ها»، مسوولیت تهیه و ارائه صورت‌های مالی و برقراری سیستم کنترل‌های داخلی مناسب و حسابرسی داخلی را به منظور کشف سوء‌استفاده و تقلب بر عهده دارند.

ما، «حسابرسان»، وظیفه ارزیابی سیستم‌های کنترل‌های داخلی بمنظور استفاده در حسابرسی مستقل را بر عهده داریم.

آنها «مدیران شرکت‌ها» مسوولیت سیستم کنترل داخلی در سازمان را بر عهده دارند، بنابراین باید از خدمات حسابرسی داخلی در این رابطه استفاده کنند تا کارآیی و کارآمدی سیستم‌های کنترل داخلی را ارزیابی کنند.

ما، «حسابرسان»، وظیفه ارزیابی سیستم‌های کنترل‌های داخلی به‌منظور استفاده در حسابرسی مستقل را بر عهده داریم.

آنها «مدیران شرکت‌ها» باید در گزارش سالانه شرکت، اثربخشی سیستم کنترل‌های داخلی خود را بیان و تایید کنند.

ما «حسابرسان» عهده‌دار بررسی اثربخشی کنترل‌های داخلی شرکت در مورد تقلب و تخلفات داخلی هستیم.

آنها «مدیران شرکت‌ها» یا کارکنان آنها با توسل به اقدامات عمدی به ‌ارائه صورت‌های مالی نادرست و گزارشگری متقلبانه می‌پردازند.

ما «حسابرسان» ممکن است با بی‌توجهی یا برنامه‌ریزی نادرست نتوانیم تقلبات آنها را کشف کنیم یا در کشف تقلب کوتاهی یا تقلب را نادیده شماریم اما فعل تقلب را آنها یا کارکنان آنها انجام می‌دهند. یعنی به هر حال تقلب را مدیران یا کارکنان شرکت انجام می‌دهند.

آنها «مدیران شرکت‌ها» مسوولیت برقراری سیستم کنترل داخلی را برای کنترل فعالیت‌های کارمندان و به‌منظور اجتناب از خطا، اشتباه یا تشخیص تخلفات (مثلا تقلب) در اسناد حسابداری و دیگر اسناد و مدارک، را بر عهده دارند.

ما «حسابرسان» باید حسابرسی را همراه با تردید حرفه‌ای- به‌نحوی برنامه‌ریزی کنیم که انتظار معقولی از کشف موارد تقلب در صورت‌های مالی وجود داشته باشد. اما به هر ترتیب از «حسابرسان» نمی‌توان انتظار داشت که همه اشتباهات، تقلبات و عملیات سوء را کشف کنند.

آنها «مدیران» وظیفه دارند در جهت پیشگیری از تقلب، کنترل‌های مناسب و محیط کاری که در آن برای درستکاری کارکنان و روابط عادلانه میان آنها ارزش قائل شود، برقرار کنند.

ما «حسابرسان» وظیفه داریم حسابرسی را چنان

برنامه‌ریزی و اجرا کنیم که از نبود تحریفی با اهمیت در صورت‌های مالی، اطمینانی معقول به دست آوریم.

آنها «مدیران» باید حسابرسی داخلی را در داخل واحد مورد مدیریت خود به وجود آورند تا این واحد ارزیابی واحدهای شرکت و وظایف محوله آنان را انجام و به مدیریت گزارش کند.

ما «حسابرسان» نحوه ارزیابی حسابرسی داخلی و کیفیت اجرای کار آنان را ارزیابی تا نتایج این حسابرسی را در صورت اطمینان از استقلال حسابرسان داخلی و قابلیت گزارش‌های آنان، در گزارش حسابرسی مستقل استفاده کنیم.

نتیجه:

در حالی که مردم، سیاستمداران، دادگاه‌ها، رسانه‌ای جمعی، نشریات مالی و بسیاری دیگر، از حسابرسان انتظار کشف و گزارش‌ کردن تقلبات را دارند، حرفه حسابرسی به‌ طور عمومی‌، مسوولیت‌های خود را در زمینه تقلب کاهش داده و بر این‌ نکته تاکید دارد که کشف تقلبات از مسوولیت‌های مدیران است و حسابرسی برای این نقش برنامه‌ریزی نشده و غیرقابل‌اتکا است.

*عضو انجمن حسابرسان خبره آمریکا