علی‌اصغر شهبازی*

در اوایل سال جاری (۰۳/۰۲/۱۳۹۰) بنا به سفارش یکی از همکاران به این صرافت افتادم که در صندوق سرمایه‌گذاری x با توجه به اندک بضاعت مالی خود سرمایه‌گذاری کنم. در تاریخ یادشده مبلغ ۵۱ میلیون ریال به حساب معرفی شده صندوق واریز کرده و مراتب را به اطلاع کاربر صندوق رساندم. به منظور تشریفات مربوطه و اخذ گواهی سرمایه‌گذاری باید به اداره مرکزی صندوق مراجعه می‌کردم اداره مرکزی صندوق در ساختمانی مجلل در بالای شهر واقع شده بود ارزش روز ساختمان مورد نظر بیش از میلیاردها تومان به نظر می‌رسید. البته معلوم نبود که صندوق مورد نظر مستاجر است یا موجر به هر حال، هزینه سرمایه‌گذاری دارایی‌های غیر‌جاری و یا هزینه اجاره ماهیانه قابل تامل است. اتاق‌های مبلمان شده با کادر مالی و اداری و پذیرش و کاربران و سیستم‌های مجهز کامپیوتری حکایت از درآمد مناسب و عملکرد خوب صندوق می‌کرد. اینجانب کنجکاو شدم از وضعیت مالی صندوق سوالاتی پرسیدم، از حسابرس مستقل صندوق، از مدیریت شرکت و بقیه، اما کسی پاسخگو نبود و یا در حیطه وظایفشان نبود ! روزها گذشت به امید اینکه وضع صندوق بهتر شود. آمار و اطلاعات مندرج در روزنامه دنیای‌اقتصاد و سایت اینترنتی حاکی از افت قیمت سهام صندوق مشترک سرمایه‌گذاری داشت. در آن زمان قیمت هر واحد سرمایه‌گذاری سهام خریداری شده برای اینجانب اندکی بیش از یک میلیون ریال، صورتحساب شده بود، به استثنای کارمزد مربوطه، ناگزیر اینجانب در تاریخ ۱۲/۰۹/۱۳۹۰ به محل صندوق مراجعه کردم تا از نزدیک از وضعیت سرمایه‌گذاری مطلع شوم. در موقع مراجعه و هدایت اینجانب به بخش پذیرش با ناباوری کاربر مربوطه اظهار داشت که قیمت هر واحد سرمایه‌گذاری شما به تاریخ روز قبل که معامله شده است، ۸۷ هزار تومان است، یعنی کاهش مبلغ ۱۳ هزار تومان طی مدت هفت ماه و نرخ ۱۳ درصد برای دوره یادشده، بنابراین چنانچه این رویه ادامه می‌یافت نرخ کاهش سرمایه‌گذاری بالغ بر ۳۰/۲۳ در سال می‌شد. اکنون سوالات مشروحه زیر قابل بررسی است:

۱- چه کسی یا کسانی باید پاسخگوی این ضرر و زیان باشد؟

۲- نقش متولیان صندوق در این بازی چیست؟

۳- نقش و وظیفه سازمان بورس اوراق بهادار چگونه است؟

۴- چه میزان از زیان سرمایه‌گذاران به متولیان و یا موسسین صندوق تحمیل می‌شود؟

۵- چه راهکارهایی برای جلوگیری از زیان و ضرر توسط مسوولان اتخاذ می‌شود؟

۶- آیا دارای دانش کافی در این زمینه هستند؟

۷- آیا فقط آورده نقدی موسسین طبق قانون نقش تعیین‌کننده در تاسیس صندوق‌ها دارد؟

۸- امور جاری و هزینه‌های جاری این قبیل صندوق‌ها چگونه و از کجا تامین می‌شود؟

۹- این زنگ خطرها باید توسط چه کسانی و چه موقع به صدا درآید؟

۱۰- چه کسانی وظیفه هدایت و آشنا کردن سرمایه‌گذاران را در صندوق به عهده دارند؟

۱۱- آیا پرتفولیوی صندوق در اختیار سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرد؟

و ده‌ها سوال دیگر............

پیشنهادها:

الف: به نظر اینجانب اصلح است صندوق‌های سرمایه‌گذاری سرمایه اولیه سرمایه‌گذاران را نزد شرکت‌های سهامی بیمه جبران خسارت (کاهش سرمایه) بیمه کنند.

ب: در رابطه با بند «الف» ضروری است آیین‌نامه یا دستور مدون تهیه شود.

پ: سازمان‌های نظارتی هر چند وقت یک بار (لااقل هر سه ماه) عملکرد واقعی صندوق را برای افراد ذی‌نفع، ذیربط یا سایر استفاده‌کنندگان افشا کنند.

ت: مدیران صندوق‌ها از طریق مقتضی میزان سرمایه‌گذاری در شرکت‌های سرمایه پذیر (سبد سهام شرکت) را با ذکر نام شرکت، موضوع فعالیت شرکت، میزان سرمایه‌گذاری، نرخ بازدهی سود سهام و... اعلام کنند.

ث: حسابرسی میان‌دوره‌ای (بررسی اجمالی صورت‌های مالی میان دوره ای) را در رئوس برنامه‌های خود قرار دهند.

ج: سایر راهکارهای مناسب به منظور حفظ و استیفای حقوق سرمایه‌گذاران.

با توجه به مراتب بالا مقصد و مقصود زیان متعلقه اینجانب به مبلغ ناچیز (پنجاه میلیون ریال) نیست، بلکه چنانچه از کنار این قبیل قضایا به آسانی بگذریم چه کسی پاسخگوی زیان‌های جبران‌نا‌پذیر سرمایه‌گذاران عمده‌ای است که مایملک و دارایی‌های خود را در این قبیل صندوق‌ها به امید تامین قسمتی از هزینه‌ها و مخارج روزمره زندگی سرمایه‌گذاری کرده‌اند. بدیهی است نتیجه این بی‌توجهی‌ها بدبینی اشخاص نسبت به نقش بازار سرمایه، انحراف پول و سرمایه به راه‌های غیراصولی، ایجاد پولشویی و شعله‌ور کردن آتش تورم در جامعه، ایجاد یأس و نا‌امیدی و نا‌خشنودی افراد نسبت به هرگونه سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار خواهد بود.

*کارشناس ارشد حسابداری (حسابدار رسمی)

مدرس دانشگاه