گام‌های سنگین بورس در بحبوحه تحولات

گروه بورس- شروین شهریاری: بازار سهام در هفته جاری تحت تاثیر رویدادهای مهمی در سطح اقتصاد جهانی و داخلی قرار گرفت اما به هیچ یک از آنها واکنش مشخصی نشان نداد. در ابتدای هفته، خبر توافق بزرگ سران اروپا بر سر بحران بدهی‌ها که در کل بازارهای سهام دنیا شور و هیجان مثبت پدید آورد، نتوانست از رخوت بورس تهران بکاهد و در ادامه رای اعتماد مجدد مجلس شورای اسلامی به وزیر اقتصاد هم تاثیر نامحسوس و مبهمی بر شرایط کلی بازار سرمایه در روز گذشته داشت. بدین ترتیب هر چند شاخص کل توانست با رشد ۳/۰ درصدی از سد ۲۶۰۰۰ واحد عبور کند، اما فضای کلی بازار هنوز در آرامش و رکود مزمن پاییزی قرار دارد. بسیاری از کارشناسان معتقدند سطوح فعلی قیمت‌های سهام به لحاظ ارزندگی از توجیه مناسب جهت سرمایه‌گذاری برخوردار شده اند اما عوامل کلان و رفتار تاریخی بورس تهران (که به طور عمومی در فصل پاییز تمایلی به رونق ندارد)، در شرایط کنونی مانع از استقبال خریداران و رشد قیمت سهام متناسب با پتانسیل سودآوری شرکت‌ها شده است؛ هر چند رویه کنونی در صورت ثبات شرایط می‌تواند زمینه بهبود پایدارتر بازار در میان مدت را فراهم آورد.

بازگشت به دوران توقف نمادها

بازار سهام این روزها نه تنها از رکود قیمت‌ها رنج می‌برد بلکه افت محسوس حجم روزانه دادوستدها به سطح ۳۰۰ میلیارد ریال نیز یادآور روزهای افول بورس تهران در سالهای قبل است. در این وضعیت که نیاز به تقویت نقدشوندگی بازار بیش از پیش احساس می‌شود، توقف نمادهای سنگ‌آهنی، مالکان عمده آنها و نمادهایی مانند گروه بهمن، صندوق بازنشستگی و فولاد خوزستان امکان داد‌وستد بر روی تقریبا یک پنجم از ارزش کل بازار بورس را در تعلیق فرو برده است. در این راستا، مذاکرات مربوط به تعامل سنگ‌آهنی‌ها با وزارتخانه همچنان منتظر نتایج نهایی است. توافقات اولیه در این خصوص از دریافت مجوز افزایش نرخ ۱۷ هزار تومانی فروش هر تن سنگ‌آهن و پس از آن پرداخت ۲۹ هزار تومان در هر تن به ایمیدرو بابت حق پروانه حکایت دارد. این تصمیم هر چند ظاهرا مورد توافق طرفین در سطح مدیران می‌باشد اما با اعتراض برخی سهامداران و دخالت سازمان بورس مواجه است. دلیل اصلی اعتراضات نیز به آثار این تصمیم بر سودآوری شرکت‌های سنگ‌آهنی و فولادی باز می‌گردد که با توجه به نسبت قیمت بر درآمد سهام این شرکت‌ها (که حداقل دو واحد بالاتر از میانگین بازار است) می‌تواند منجر به تصحیح چشم انداز سرمایه‌گذاران شود. صندوق بازنشستگی و گروه بهمن هم به ترتیب به دلیل تعدیلات منفی و مثبت ناشی از تغییر درآمد فروش سرمایه‌گذاری‌ها مدتی است که متوقف مانده اند. به نظر می‌رسد در شرایط فعلی که بازار با خلاء نقدینگی ناشی از ابهامات پیرامونی مواجه است، تسریع فرآیند بازگشایی نمادها از سوی سازمان بورس می‌تواند به عنوان عاملی مساعد در بهبود شرایط کلان بازار ایفای نقش کند.

بورس و پرواز دلار

این هفته سرانجام پس از ماه‌ها درگیری نرخ دلار آزاد با سطح ۱۳۰۰ تومان، این ارز موفق شد سقف روانی مذکور را شکسته و حتی قیمت ۱۳۴۰ تومانی را نیز آزمایش کند. نوسانات بازار ارز در سراسر دنیا از جنبه روانی بازیگران آن تاثیر شدیدی می‌پذیرد و اگر متقاضیان ارز مجاب شوند که تعادل عرضه و تقاضا از دست سیاست‌گذاران خارج شده است، معمولا هر بار با شدت بیشتری وارد بازار شده و موجب نوسان قیمت‌ها در جهت صعود و یا نزول می‌شوند. واقعیت این است که بانک مرکزی ایران هم با وجود وعده‌های مکرر مبنی بر کنترل نرخ ارز در یک سال گذشته و عدم تحقق آن تا حد زیادی بازی روانی را به فعالان بازار ارز باخته است و هر‌گونه تصحیح نرخها در این بازار موجب بازگشت قدرتمندتر تقاضا و عدم تعادلی جدید در قیمت دلار می‌شود. تحت تاثیر این رویداد، شرکت‌های فروشنده فلزات نظیر ملی مس این هفته شاهد افزایش نرخ محصولات خود در بورس کالا بودند به نحوی که ملی مس هر تن کاتد خود را در محدوده ۹۳۰۰ تومان در هر کیلو (علی‌رغم قیمت مس جهانی معادل ۷۷۰۰ دلار در هر تن) به فروش رساند. فولاد مبارکه هم با وجود تنزل عمومی بازار فولاد در سراسر دنیا، کماکان محصول اصلی خود (ورق گرم) را با موفقیت در سطح ۸۶۰ تومان در هر کیلو به فروش می‌رساند. تولید‌کنندگان مواد شیمیایی نیز در این هفته شاهد افزایش نسبی قیمت‌های فروش بودند. بنابراین، می‌توان گفت رشد پرشتاب قیمت دلار در این هفته به عنوان یک عامل مساعد بر وضعیت سودآوری شرکت‌های بورس تهران ایفای نقش نموده، هر چند که پتانسیل مثبت ایجاد شده با توجه به عدم واکنش قیمت سهام کماکان به صورت بالقوه باقیمانده است.

یونان و دهان باز اروپاییان!

بسیاری از مردم اروپا (به ویژه آلمان‌ها)، یونانی‌ها را به سهل‌گیری و ساده انگاری می‌شناسند و اصولا یکی از دلایل مقاومت آنها برای کمک‌های بیشتر به این کشور حاشیه مدیترانه نیز همین تصور عمومی در مورد فرهنگ مردم یونان است. حال پس از آنکه اروپاییان بعد از یک دوره چانه زنی دشوار به یک توافق مشترک برای بخشش سخاوتمندانه نیمی از بدهی‌های یونان رسیده‌اند، اقدام نخست وزیر این کشور در روز سه شنبه کل اروپا را در حیرت (و تا اندازه‌ای خشم) فرو برده است. بدین ترتیب ابتدای هفته جاری هر چند با خوش بینی فوق‌العاده نسبت به حل بحران اروپایی و توافق سران قاره سبز مبنی بر حمایت از بانک‌ها و کشورهای بدهکار همراه بود و واکنش مثبت بازارهای مالی را در پی داشت، اما این خوش بینی دیری نپایید و عکس‌العمل نخست وزیر یونان مبنی بر به همه پرسی گذاشتن دریافت کمک از اتحادیه اروپا در بین مردم یونان، تقریبا همه را شگفت‌زده کرد. این همه پرسی (که برای ژانویه ۲۰۱۱ پیشنهاد شده است) با توجه به فضای اجتماعی کنونی کشور می‌تواند موجب عدم رای مردم به ادامه برنامه ریاضت اقتصادی و در نهایت اخراج یونان از اتحادیه اروپا شود.

مقامات ارشد اروپا نگرانند که این جریان بتواند با سلب اعتماد سرمایه‌گذاران از سایر کشورهای بدهکار (به ویژه ایتالیا و اسپانیا) منجر به شکست خوردن برنامه حمایتی اتحادیه، افزایش شدید هزینه استقراض و در نهایت نزدیک شدن به کابوس فروپاشی یورو شود. به همین دلیل، سران فرانسه و آلمان، جورج پاپاندرو (نخست‌وزیر یونان) را فرا خوانده‌اند تا بلکه از رهگذر مذاکره با او برای این معضل تازه ایجاد شده در اروپای بحران‌زده چاره‌ای بیندیشند؛ وضعیتی که تا روشن شدن نتایج، کماکان سرمایه‌گذاران در بازارهای سهام در سراسر جهان را کمابیش محتاط نگه خواهد داشت.