ابزار مشتقه، عیوب بورس های کالا را رفع می‌کند

به گزارش اداره اطلاع‌رسانی و روابط عمومی‌سازمان کارگزاران بورس فلزات تهران، در این سمینار ابتدا سیدعلی اکبر‌هاشمیان دبیرکل بورس فلزات، ضمن تبیین هدف از برگزاری این سمینار گفت: با توجه به مطالعات و اقدامات انجام شده در این بورس برای راه‌اندازی قراردادهای آتی، ما هم اکنون در آستانه عبور از بورس فیزیکی و رسیدن به یک بورس ابزار مشتقه هستیم، لذا در ادامه برنامه‌های انجام شده در این راستا، از دو تن از کارشناسان برجسته سازمان ملل که سابقه زیادی در راه‌اندازی بورس‌های کالا در کشورهای مختلف جهان از جمله اوکراین، روسیه، هند، اندونزی، غنا، ازبکستان و نیجریه دارند، دعوت به عمل آوردیم تا با حضور در تهران، ضمن بازدید از بورس فلزات و اقدامات صورت گرفته، بتوانیم از تجربیات و نظرات آنها در یک سمینار و کارگاه‌های آموزشی مرتبط با آن که به منظور آشنایی هر چه بیشتر با ابعاد مختلف معاملات آتی ترتیب داده شده است، استفاده کنیم.

دبیرکل بورس فلزات تهران در ادامه، ضمن بر شمردن مزایای راه‌اندازی قراردادهای آتی یا ابزار مشتقه در بورس‌های کالا گفت: برخی از بورس‌های کالا در جهان، کالا را به صورت فیزیکی معامله می‌کنند و برخی دیگر اوراق مشتقه و از جمله قراردادهای آتی و اختیار را مبادله می‌کنند که در بورس‌های ابزار مشتقه حدود ۹۵‌درصد مبادلات به تحویل منجر نمی‌شود اما دارای ویژگی‌هایی هستند که عیوب بورس‌های کالای فیزیکی را رفع می‌کند.

وی در توضیح این مطلب گفت: در حال حاضر در بورس کالا چند مشکل اساسی برای تولیدکنندگان،   مصرف‌کنندگان و سایر

 معامله گران، وجود دارد به این ترتیب که قراردادهای کنونی موجود در بورس فلزات مانند معاملات سلف، نقدی و نسیه به‌دلیل محدودیت‌هایی که دارند، امکان پوشش ریسک را به نحو مطلوب برای خریدار و فروشنده فراهم نمی‌کنند. مثلا اگر کسی قرارداد سلفی را در بورس خریده، ناچار است که تا سررسید سلف صبر کند، کالا را تحویل بگیرد و بعد می‌تواند کالای خود را بفروشد.

هاشمیان خاطر نشان کرد: در این مدت (دوره سلف) هر ریسکی که در بازار به‌وجود بیاید به دارنده آن قرارداد سلف منتقل می‌شود.

دبیرکل بورس فلزات یکی دیگر از مشکلات فعلی را تامین نقدینگی برای معاملات عنوان کرد و افزود: این مشکلات در بورس‌های اوراق مشتقه برطرف شده است.

 برای مثال در بازار اوراق مشتقه، دیگر لازم نیست مانند قرارداد سلف تمام بهای معامله پرداخت شود، بلکه تنها‌درصد اندکی از قیمت قرارداد پرداخت می‌شود.

وی افزود: در بورس کالا، قراردادهای سلف تا زمان سررسید، قابل انتقال به دیگری نیست حال آنکه در بورس اوراق مشتقه، می‌توان روی یک قرارداد بارها و بارها معامله جدید انجام داد، 

بدین صورت که دارنده قرارداد هر زمان که احساس خطر کند و یا نسبت به کسب سود مورد انتظار خود اطمینان حاصل ننماید، می‌تواند قرارداد خود را واگذار نموده و از بازار خارج شود، لذا لاجرم این فرد تا انتهای قرارداد با ریسک و خطر آن باقی نمی‌ماند و امکان پوشش ریسک و به اصطلاح «هجینگ» در هر زمان برای معامله‌گران وجود دارد.

هاشمیان خاطر نشان کرد: به این ترتیب در بازار مشتقه، تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان می‌توانند با اطمینان خاطر و اطمینان از اینکه با یک قیمت می‌توانند ثابت و پایدار کار کنند، به فعالیت خودشان ادامه دهند اما این کار در بازار کالای فیزیکی امکان‌پذیر نیست.

دبیرکل بورس فلزات تهران تاکید کرد: ما ناچاریم در حرکت بعدی مان و پس از تجربه ۳۴ ماهه بازار فیزیکی، کم کم خودمان را برای وارد شدن به بازار اوراق مشتقه آماده کنیم و بتوانیم امتیازات یک بازار اوراق مشتقه را برای مشتریان بورس فراهم نماییم.

وی با تشریح فعالیت‌های بورس فلزات در راه‌اندازی قراردادهای آتی گفت: ما از یک سال پیش پروژه‌ای را برای این امر تعریف کردیم و تمام مقدمات لازم برای آن از جمله قوانین، مقررات، وجهه شرعی معاملات و مسائل فنی آن را حل و فصل و خودمان را برای ورود  به بازار مشتقه آماده کردیم. 

هاشمیان افزود: به همین منظور تاکنون ۸ دوره آموزشی توسط کارشناسان داخلی و خارجی در بورس تشکیل داده‌ایم.

این گزارش حاکی است، در این سمینار آقای لمن روتن (Lamon Rutten) مدیر بخش بورس‌های کالایی سازمان ملل متحد نیز طی یک سخنرانی معیارهای یک بورس کالای موفق را تشریح کرد و با ترسیم فضای کلی حاکم بر بورس‌های کالا در سراسر جهان گفت: برای درک بهتر ماهیت کار بورس‌های کالا باید ابتدا متوجه شد که موضوع معامله در این بورس‌ها چیست و چگونه باید ساختار یک مبادله را سازماندهی کرد، ضمن اینکه شناخت بازیگران بورس‌های کالا و نقش دولت در این بازار نیز برای ورود به آن از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است.

مدیر بخش بورس‌های کالایی سازمان ملل متحد با بیان اینکه فعالیت بورس‌های کالا صرفا در مبادله قراردادهای سلف، آتی و اختیار معامله خلاصه نمی‌شود، اظهار داشت: در یک بورس کارآمد خدمات ارزشمند فراوان دیگری هم ارائه می‌شود که از جمله آنها می‌توان به تسهیل تبادل فیزیکی با تضمین تحویل کالا و نیز نظارت بر انبارها، ایجاد فضایی مناسب برای حضور خریداران و فروشندگان، ارائه تضمین در خصوص تدارک صحیح مبادله کالا و تسهیل تامین مالی مبادلات اشاره کرد.

وی مهم‌ترین کارکرد بورس‌های کالا را مکانیزم کشف قیمت در این بورس‌ها و پیوند میان بازار فیزیکی و بازار آتی عنوان کرد و افزود: بورس کالا بدون دخالت در مکانیزم معاملات، صرفا محیطی را فراهم می‌کند تا قیمت کالاهای مورد مبادله به صورت شفاف کشف شود.

آقای لمن روتن افزود: در بورس کالا هزینه مبادلات به شدت کاهش می‌یابد چرا که خریدار و فروشنده هر دو در یک مکان حاضر هستند و هیچ‌کدام نیازی ندارند که دیگری را جست‌وجو کنند.

مدیر بخش بورس‌های کالایی سازمان ملل با برشمردن مزایای اقتصادی بورس‌های کالا گفت: فعالیت این بازارها موجب تخصیص بهتر منابع، ایجاد فرصت‌های برابر برای بازیگران کوچک و بزرگ بازار، فراهم نمودن امکان مدیریت ریسک قیمت و حمایت از توسعه بازارهای فیزیکی و زیرساخت‌های آن می‌شود. 

وی با تشریح مکانیزم پوشش ریسک در بورس‌های کالا در پایان این گونه نتیجه‌گیری کرد که بورس‌های کالا از درجه بالایی از پویایی درونی برخوردار هستند، بدین صورت که توسعه این بازار صرفا ناشی از تحولات بیرونی نیست.

 با این حال روح خلاقیت و ابتکار باید همواره در بورس‌های کالا زنده باشد و این امر مستلزم وجود یک نگاه استراتژیک قوی در این بازار است.

در پایان این سمینار، جلسه پرسش و پاسخ برگزار شد و آقای لمن روتن به سوالات حاضران در خصوص مسائل مختلف مربوط به معاملات آتی پاسخ داد. 

یک سلسله کارگاه‌های آموزشی آشنایی با ابعاد گوناگون معاملات آتی نیز با حضور مدیر بخش بورس‌های کالایی و مدیر دایره پوشش ریسک بورس‌های کالایی سازمان ملل متحد برای کارگزاران، مسوولان و کارشناسان بورس فلزات، بازار سرمایه و فعالان بازار فلزات از روز دوشنبه تا چهارشنبه در محل بورس فلزات تهران برگزار می‌شود که علاقه‌مندان می‌توانند در این کارگاه‌های آموزشی شرکت نمایند.