شروین شهریاری

فلزاتی همچون مس، نیکل، آلومینیوم، قلع، سرب و روی در ادبیات تحلیلگران اقتصادی به عنوان «فلزات پایه» یا «فلزات اساسی» خوانده می‌شوند. وجه تسمیه این نام از آن جهت است که عناصر مزبور در تولیدات صنعتی نقش زیربنایی دارند و میزان مصرف آنها به نوعی بازتاب رشد اقتصادی کشورها و جهان محسوب می‌شود.

به همین سبب است که بسیاری از کارشناسان، تغییرات قیمت این فلزات را یک «متغیر پیش‌یاب» برای مطالعه وضعیت اقتصاد کلان می‌دانند، بدین معنا که رشد یا سقوط قیمت فلزات اساسی با یک فاز تاخیر در روند اقتصاد منعکس می‌شود. به عبارت دیگر، افزایش و کاهش قیمت فلزات پایه پیش‌بینی‌کننده دوران رشد یا رکود اقتصادی در آینده خواهد بود.

بنابراین، بررسی روند قیمتی این کالاها و تلاش برای ترسیم چشم‌انداز آتی آنها برای سرمایه‌گذاران بورس تهران نیز حائز اهمیت فراوان است زیرا علاوه بر ارتباط مستقیم شرکت‌های تولیدکننده این محصولات (نظیر ملی مس، توسعه معادن روی، کالسیمین و...) با قیمت فلزات پایه، همبستگی تغییرات قیمت این کالاها با رشد اقتصادی در نهایت تعیین‌کننده روند بازار سهام در آینده خواهد بود.

در دو ماه اخیر، نرخ فلزات پایه نوسانات کاهش قابل ملاحظه‌ای را تجربه کرده‌ است و مطابق با مفاد آنچه بیان شد، نگرانی از افت روند اقتصادی و در پیش بودن رکودی دیگر را نزد بسیاری از تحلیلگران ایجاد کرده‌ است. نظر به اهمیت موضوع، نگارنده در ادامه، برداشت خود از مطالعه تحلیل‌های بین‌المللی اخیر درخصوص چشم‌انداز سرمایه‌گذاران و روند آتی قیمت برخی فلزات پایه را ارائه کرده است:

۱- چشم‌انداز سرمایه‌گذاران: در بازارهای کالایی نوسانات اخیر به طور کلی منجر به ریسک‌گریزی سرمایه‌گذاران شده است. حجم صندوق‌های سرمایه‌گذاری در فلزات اساسی در پایان هفته گذشته به کمترین سطح در یک سال گذشته رسیده است. تعداد موقعیت‌های بازفروش (Short) صندوق‌ها هم برای اولین بار در ۱۲ ماه اخیر از موقعیت‌های آتی خرید (Long) در بازار فلزات سبقت گرفته اما حجم تفاوت به اندازه‌ای نیست که یک چشم‌انداز نزولی قاطع را ترسیم کند.

برعکس این روند خروج منابع از سرمایه‌گذاری در فلزات، بازار طلا و تا حد کمتری نقره کماکان شاهد جذب منابع بیشتر سرمایه‌ای هستند. اغلب تحلیلگران انتظار تغییر شرایط تا پایان سال میلادی (سه ماه آینده) را ندارند و معتقدند سرمایه‌گذاران در بازارهای کالایی با توجه به بحران اقتصادی در اروپا و ایالات متحده کماکان در تزریق بی‌محابای پول خود به سمت فلزات پایه محتاط باقی می‌مانند.

۲- مس: معدنکاران و شرکت‌های معدنی خوش‌بین‌ترین گروه نسبت به روند آینده مس هستند، اما تحلیلگران نظر متفاوتی دارند. دسته دوم معتقدند در صورت ورود ایالات متحده به رکود (رشد اقتصادی منفی) و عدم چاره‌اندیشی سران اروپایی برای بحران بدهی‌ها، قیمت مس به طور حتم شاهد افت معناداری از سطح فعلی خواهد بود. بعضی کارشناسان معتقدند بازگشت‌های قیمتی در مس به سمت بالاتر از ۸۰۰۰ دلار در کوتاه‌مدت بسیار دشوار است.

به عنوان مثال، نشریه معتبر متال بولتن هرگونه برگشت قیمتی مس را با انبوه عرضه و موقعیت‌های فروش روبه‌رو می‌بیند. این نشریه معتقد است که قیمت میانگین مس تا پایان سال میلادی به طور میانگین در محدوده ۷۶۰۰ دلار در هر تن محقق خواهد شد. این در حالی است که حتی بدبین‌ترین تحلیلگران نیز نسبت به آینده میان مدت فلز سرخ بسیار خوش‌بین هستند.

در این راستا، بسیاری از کارشناسانی که رسیدن قیمت مس به ۵۰۰۰ دلار را تا پایان سال میلادی محتمل می‌دانند، سخن از بازگشت نرخ مس به ۱۰ هزار دلار در هر تن در سال ۲۰۱۲ می‌رانند.

این رویکرد نشان می‌دهد که در مورد وضعیت بنیادی مناسب مس در بین کارشناسان اختلاف زیادی وجود ندارد اما به علت بحران‌های پیرامونی، تقاضای سرمایه‌گذاری (و نه تقاضای واقعی) در مس دچار تغییرات شگرفی می‌شود که همین مساله این فلز پایه را دستخوش نوسانات قیمتی شدیدی می‌کند. نشریه معتبر متال بولتن پیش‌بینی می‌کند که فلز مس در سال آینده با ۴۴۰ هزار تن کسری مواجه شود که بالاترین کمبود فلز سرخ در چند سال اخیر به شمار می‌رود. متال بولتن همچنین قیمت فلز مس را برای چهار فصل سال ۲۰۱۲ به ترتیب معادل ۸۰۰۰، ۸۸۰۰، ۹۳۰۰ و ۹۵۰۰ دلار تخمین زده است که حکایت از نگاه مثبت این تحلیلگر نسبت به شرایط میان‌مدت قیمت مس باوجود وضعیت نامساعد اقتصاد کلان دارد.

۳- روی: قیمت روی در بحران‌های اخیر آسیب زیادی دیده است و به کمترین سطح در ۵ ماه اخیر (محدوده ۱۸۰۰ دلار در هر تن) سقوط کرده است.

اما پس از پنج هفته کاهش متوالی، اکنون کارشناسان قیمت روی را مستعد پایداری و بازگشت تدریجی تشخیص داده‌اند. البته با عنایت به وضعیت خاص فلز روی به لحاظ عرضه و تقاضا، هرگونه بازگشت قیمتی با دشواری بیشتری نسبت به سایر فلزات پایه مواجه خواهد بود. واقعیت این است که در سال جاری و سال آینده هیچ گونه نشانه‌ای از غلبه تقاضا بر عرضه در فلز روی به چشم نمی‌خورد؛ به ویژه آنکه موسسه بین‌المللی مطالعات سرب و روی اعلام کرده که تولید معدنی روی در ماه‌های اخیر رکورد بیشترین سطح تاریخی خود را ثبت نموده است. اغلب تحلیلگران، کمبود فلز روی را در سال ۲۰۱۴ مشاهده می‌کنند که این فلز پس از سال‌ها مازاد عرضه برای اولین بار دچار کسری خواهد شد. نکته جالب توجه این است که حتی در سطح قیمت ۱۸۰۰ دلاری کنونی، تولیدکنندگان روی به سبب دستیابی به حاشیه سود مناسب انگیزه‌ای برای کاهش تولید ندارند و همین مساله نیز بازار عرضه را با چالش بیشتری

روبه‌رو می‌سازد. نشریه معتبر متال بولتن بازار روی سال آینده را با ۲۲۴ هزار تن مازاد عرضه پیش‌بینی کرده و قیمت چهار فصل سال ۲۰۱۲ را به ترتیب ۱۹۸۰، ۲۲۰۰، ۲۲۵۰ و ۲۳۰۰ دلار در هر تن تخمین زده است.

۴- سرب: قیمت این فلز خاکستری پس از نزول شدید تا ۱۸۰۰ دلار در هر تن نشانه‌هایی از بازگشت به سطح ۲۰۰۰ دلار را از خود نشان داده است. این فلز نیز کمابیش شرایطی مشابه مس در زمینه عرضه و تقاضا دارد. تجربه رکود سال ۲۰۰۸ و ۲۰۰۹ نشان داد که تقاضای فیزیکی سرب در اوج بحران نیز با کاهش مواجه نمی‌گردد. علت این مساله را باید به مصارف خاص این فلز که عمدتا در صنعت خودروسازی متمرکز شده، مرتبط دانست. در واقع با توجه به رشد تولید خودرو به ویژه در چین، مصرف سرب هم عمدتا از نوسانات اقتصاد کلان در امان مانده است. باوجود آنکه ذخایر این فلز در بازار لندن به بالاترین سطح در دو سال گذشته رسیده، اما باید در نظر داشت ذخایر فعلی تنها کفاف مصرف دو هفته جهان را می‌دهد که در مقایسه با سایر فلزات اساسی، ذخیره بسیار پایینی است. انتظار بسیاری از کارشناسان این است که قیمت فلز سرب با توجه به شرایط مناسب تقاضا، به محض کسب اطمینان از شرایط پیرامونی و تعدیل بحران اروپا و آمریکا مستعد رشد سریع باشد. چین به عنوان اصلی‌ترین مصرف‌کننده سرب جهان همچنان در کانون توجه تحلیلگران است اما با اتکا به رشد صنعت خودروی این کشور و جایگزینی باتری‌های فرسوده، عموما نسبت به روند میان‌مدت تقاضا و قیمت این فلز خوش‌بینی وجود دارد. نشریه معتبر متال بولتن معتقد است که کسری بازار سرب در سال ۲۰۱۲ به یکی از بالاترین سطوح تاریخی (۱۵۰ هزار تن) خواهد رسید و این رویداد منجر به افزایش قابل ملاحظه قیمت سرب می‌شود. این نشریه برآورد کرده است که نرخ هر تن از این فلز خاکستری در چهار فصل سال میلادی آینده به ترتیب به ۲۳۰۰، ۲۴۰۰، ۲۶۰۰ و ۳۰۰۰ دلار برسد که پیش‌بینی رشد مزبور به ویژه در نیمه دوم سال ۲۰۱۲ جالب توجه است. یادآور می‌شود با جمع‌بندی مطالب فوق درخصوص سه فلز پایه می‌توان گفت هرچند سرمایه‌گذاران نسبت به شرایط پیرامون اقتصاد جهانی به ویژه بحران اروپا هراسان هستند، اما اکثر مراجع تحلیلی برای سال ۲۰۱۲ میلادی نسبت به قیمت فلزات پایه نگاه مثبتی دارند. بدیهی است این نتایج صرفا با اقتباس از چند تحلیل از سوی منابع معتبر حاصل شده است و نظرات دیگر کارشناسان می‌تواند متفاوت باشد.

* از کارشناسان و صاحب‌نظران در حوزه بازار سرمایه دعوت می‌شود تا یادداشت‌ها و مقالات خود را به آدرس بورس Jadval۸۳@yahoo.com ارسال کنند.