عباس وفادار*

در ماده ۱۸۹ قانون مالیات‌های مستقیم چنین آمده است: «اشخاص حقوقی و همچنین اشخاص حقیقی موضوع بندهای (الف) و (ب) ماده ۹۵ این قانون، چنانچه طی سه سال متوالی ترازنامه و حساب سود و زیان و دفاتر و مدارک آنان مورد قبولی قرار گرفته باشد و مالیات هر سال را در سال تسلیم اظهارنامه بدون مراجعه به هیات‌های حل اختلاف مالیاتی پرداخت کرده باشند، معادل ۵ درصد اصل مالیات سه سال یادشده علاوه بر استفاده از مزایای مقرر در ماده ۱۹۰ این قانون به عنوان جایزه خوش حسابی از محل وصولی‌های جاری پرداخت یا در حساب سنوات بعد آنان منظور خواهد شد. جایزه مربوط از پرداخت مالیات معاف خواهد بود.»

به موجب ماده قانونی یاد شده، شمول جایزه خوش حسابی به مودی، مستلزم تحقق سه شرط زیر است:

۱- ترازنامه و حساب سود و زیان و دفاتر و مدارک مودی مورد قبول قرار گرفته باشد.

۲- مالیات هر سال در سال تسلیم اظهارنامه پرداخت شده باشد.

۳- مودی به هیات‌های حل اختلاف مالیاتی مراجعه نکرده باشد.

صرف نظر از این که منظور از «سال تسلیم اظهارنامه» که مالیات هر سال باید در آن پرداخت شود، نامفهوم است و می‌توان تفاسیر متعددی از آن کرد، یکی از شرایط شمول جایزه خوش حسابی، مراجعه نکردن مودی به هیات‌های حل اختلاف مالیاتی است. به عبارت دیگر، اگر مودی به هر دلیلی به هیات‌های حل اختلاف مالیاتی مراجعه کند، جایزه خوش حسابی موضوع ماده ۱۸۹ قانون به وی تعلق نخواهد گرفت.

پر واضح است که قانون‌گذار با وضع این ماده قانونی، عدالت مالیاتی را زیر پا گذاشته و حقوق مودیان مالیاتی را تضییع کرده است؛ زیرا شرط لازم برای تعلق جایزه خوش حسابی این است که مودی، مالیات مشخص شده از سوی سازمان امور مالیاتی را صرف‌نظر از صحت یا صحت نداشتن آن بپذیرد. به عبارت دیگر، در مواردی که حقوق مودی از سوی سازمان امور مالیاتی تضییع شده و مودی برای احقاق حق خود مجبور به مراجعه به هیات‌های حل اختلاف مالیاتی شده و این هیات‌ها یا مراجع مربوطه در نهایت به نفع مودی رای صادر کرده باشند، قانون‌گذار به جای اتخاذ تدابیری برای جبران ضرر و زیان تحمیل شده از سوی سازمان امور مالیاتی به مودی از این بابت، حق قانونی مودی در استفاده از جایزه خوش حسابی را نیز از وی سلب کرده است.

بنابراین به منظور رعایت حقوق مودیان مالیاتی، ضروری است قانون‌گذار نسبت به اصلاح ماده ۱۸۹ قانون مالیات‌های مستقیم اقدام و پس از عبارت «بدون مراجعه به هیات‌های حل اختلاف مالیاتی پرداخت کرده باشند» متن زیر را اضافه کند: «یا در صورت مراجعه به هیات‌های حل اختلاف مالیاتی، رای نهایی از سوی این هیات یا سایر مراجع قانونی مربوطه، به نفع مودی صادر شده باشد.»

* مدرس دانشگاه تهران،

حسابدار رسمی و کارشناس رسمی دادگستری