گارو هوانسیان‌فر*

آیا در گزارش حسابرسی سال جاری می‌توان حسابرس قبلی که صورت‌های مالی سال یا سال‌های مالی قبل یک واحد مورد رسیدگی را حسابرسی کرده، به قول عامیانه کوبید؟ کوبیدن حسابرس قبلی می‌تواند از راه‌های مختلفی، گاهی خیلی آشکارا و واضح و گاهی هم بسیار زیرکانه صورت گیرد. نمونه‌هایی از این موارد می‌تواند مثل مثال‌های فرضی زیر باشد:

مثال ۱، حسابرس جانشین (حسابرس سال جاری) در بند گزارش حسابرسی سال مالی جاری قید کند که: «موضوع این بند گزارش (منظور بند گزارشی است که در سال جاری، حسابرس جانشین آن را درج کرده است) در سال مالی قبل هم وجود داشته ولی حسابرس سال مالی قبل به این مورد اشاره‌ای در گزارش حسابرسی خود نکرده است».

مثال ۲، «حسابرس سال مالی قبل باید در گزارش حسابرسی خود برای سال مالی قبل موضوع ........ را مطرح و به اطلاع استفاده‌کنندگان از گزارش حسابرسی و صورت‌های مالی سال مالی قبل می‌رساند ولی این کار صورت نگرفته است.»

مثال ۳، «حسابرس سال مالی قبل باید در رسیدگی‌های خود موضوع ......... را رسیدگی می‌کرد ولی شواهد نشان می‌دهد که چنین رسیدگی توسط حسابرس قبلی صورت نگرفته است.»

مثال ۴، این موسسه با اجازه واحد مورد رسیدگی و موافقت حسابرس قبلی، پرونده‌های حسابرسی سال قبل موسسه حسابرسی قبلی را بررسی کرده که به نظر این موسسه، بسیاری از رسیدگی‌ها، به خصوص در مورد موجودی‌ها، قیمت تمام شده کالای فروش رفته و ... طبق استانداردهای حسابرسی نبودها رسیدگی‌های انجام شده کامل یا کافی نیست».

مثال ۵، «مدت زمانی که در سال مالی قبل، حسابرس قبلی جهت حسابرسی صورت‌های مالی واحد مورد رسیدگی صرف کرده، فقط پنج روز و آن هم با دو کارمند دانشجو در رده پایین صورت گرفته است که به‌نظر این موسسه، این مدت و این کادر برای حسابرسی صورت مالی چنین واحد مورد رسیدگی به هیچ وجه کفایت نمی کند.» (بند بعد از بند اظهار نظر).

مثال ۶، «حسابرس سال مالی قبل در بند ...... گزارش خود چنین نوشته است: «................. ». به نظر این موسسه، بهتر بود که این بند به این صورت «.............» نوشته می‌شد.»

مثال ۷، «صورت‌های مالی سال قبل واحد مورد رسیدگی کلا توسط حسابرس قبلی تهیه و ارائه شده که این امر بر خلاف استانداردهای حسابداری است.» (بند بعد از بند اظهار نظر).

مثال ۸، «به نظر این موسسه، حق‌الزحمه حسابرسی سال مالی قبل بسیار بالا و معقول نبوده است. مبلغ حق‌الزحمه حسابرسی سال مالی قبل xxx میلیون ریال بوده، حال آنکه مبلغ حق‌الزحمه حسابرسی سال جاری، به‌رغم افزایش فعالیت‌های واحد مورد رسیدگی، xxx میلیون ریال کمتر از سال مالی قبل است.» (بند بعد از بند اظهار نظر).

مثال ۹، «صورت‌های مالی مقایسه‌ای سال مالی

۰ x۱۳، تجدید ارائه نشده است و حسابرس قبلی نیز در این مورد بندی در گزارش حسابرسی خود نیاورده است.»

مثال ۱۰، «حسابرسی صورت‌های مالی سال مالی قبل واحد مورد رسیدگی توسط یک موسسه حسابرسی کوچک انجام شده که به نظر این موسسه، حسابرسی صورت‌های مالی این واحد مورد رسیدگی باید توسط موسسه‌ای انجام شود که حداقل در اندازه و مقیاس این موسسه (موسسه فعلی) باشد.» (بند بعد از بند اظهار نظر).

مثال ۱۱، «صورت‌های مالی سال مالی قبل واحد مورد رسیدگی توسط موسسه‌ای انجام شده که تجربه کاری آن در صنعت واحد مورد رسیدگی کافی نبوده است. لازم به توضیح است که تجربه کاری این موسسه (موسسه فعلی) در این صنعت، حداقل ۴۴ شرکت است.» (بند بعد از بند اظهار نظر).

مثال ۱۲، حسابرسی صورت‌های مالی واحد مورد رسیدگی در سال مالی قبل توسط موسسه‌ای انجام شده که کادر حسابرسی آن فاقد حسابدار رسمی بوده است. لازم به توضیح است که کادر حسابرسی این موسسه، شامل۱۰ حسابدار رسمی است. (بند بعد از بند اظهار نظر).

مثال ۱۳، موسسه حسابرسی سال مالی قبل یک موسسه حسابرسی بومی بوده و وابسته به هیچ موسسه حسابرسی خارجی نیست. لازم به توضیح است که این موسسه وابسته به موسسه حسابرسی بین‌المللی Corrupt Auditors& Co است». (بند بعد از بند اظهار نظر).

مثال ۱۴، «هیچ‌یک از شرکای موسسه حسابرسی سال مالی قبل جزو هیات مدیره شورای عالی ......... نیستند. لازم به توضیح است که یک نفر از شرکای این موسسه عضو شورای عالی ..... و یک نفر آن نیز عضو هیات مدیره ...................... هستند. (بند بعد از بند اظهار نظر).

مثال ۱۵، «هیچ‌یک از شرکای موسسه حسابرسی سال مالی قبل جزو سرشناسان این حرفه نبوده اند. لازم به توضیح است که کلیه شرکای این موسسه، از سرشناسان حرفه بوده که عکس‌های مختلف آنها را می‌توانید در روزنامه‌های............ و مجله‌های .......................... به صورت روزانه، هفتگی، ماهانه و سه ماهه مشاهده فرمایید». (بند بعد از بند اظهارنظر).

مثال ۱۶، موسسه حسابرسی سال مالی قبل دارای هیچ شعبه‌ای در استان‌های دیگر یا خارج از کشور نیست. لازم به توضیح است که این موسسه (موسسه سال‌ جاری) در استان‌های ....................... دارای شعبه و دو شعبه نیز در خارج از کشور، یکی در جزیره ماداگاسکار و یکی در یکی از جزایر واقع در مثلث برمودا است. (بند بعد از بند اظهار نظر).

مثال ۱۷، این موسسه (موسسه فعلی) در پایان هر سال برای کلیه موسسات حسابرسی و شرکت‌ها کارت تبریک و سررسید نامه می‌فرستد ولی موسسه حسابرسی سال قبل یا موسسات حسابرسی دیگر چنین عمل خوبی را انجام نمی دهند. (بند بعد از بند اظهار نظر).

مثال ۱۸، این موسسه (موسسه فعلی) هر سال چندین نوبت از مدیران بسیاری از شرکت‌ها (شرکت‌هایی که حتی جزو مشتریان آن نیست) در هتل‌های ۵ ستاره و ۶ ستاره پذیرایی مفصل به عمل می‌آورد که موسسه حسابرسی سال قبل و یا سایر موسسات حسابرسی چنین عمل پسندیده‌ای را انجام نمی‌دهند. لازم به توضیح است که هزینه‌های پذیرایی این موسسه در این رابطه در سال مالی قبل xxx میلیون تومان بوده است که معادل ۲۰درصد درآمد ناخالص این موسسه است. (بند بعد از بند اظهار نظر).

البته مثال‌های فوق تمام نشدنی است و به انواع مختلف می‌توان حسابرس سال قبل یا حسابرسان دیگر را کوبید و برای حسابرسی خود تبلیغ کرد. لازم به توضیح است که حسابرس به هیچ وجه حق ندارد در مورد حسابرس قبلی از هر لحاظ اظهار نظر کند و اگر تبلیغ‌هایی هم مثل تبلیغ‌های فوق انجام دهد، تنها موجب پایین آمدن سطح و اعتبار آن موسسه در جامعه حرفه‌ای و غیر حرفه‌ای می‌شود. در رابطه با اقلام مقایسه‌ای و گزارش حسابرسی سال مالی قبل، فقط می‌توان در چارچوب استاندارد حسابرسی شماره ۷۱۰ «اطلاعات مقایسه‌ای» عمل کرد.

کلام آخر و نتیجه‌گیری: حسابرس جانشین تحت هیچ شرایطی حق ندارد به هر ترتیبی یا روشی، حسابرس سال مالی قبل یا سایر حسابرسان را بکوبد یا تبلیغ‌هایی مثل تبلیغ‌های فوق به عمل آورد (البته همان‌طور که در ابتدای مقاله نوشته شده، مثال‌های آورده شده در این مقاله جنبه فرضی دارد و به هیچ وجه واقعی نیست). حسابرس قبلی یا سایر حسابرسان معتبر این حق را دارند که در صورت مشاهده چنین مواردی، موضوع را کتبا به همراه کپی گزارش حسابرس به جامعه حسابداران رسمی ایران (البته مستقیما به شورای عالی جامعه حسابداران رسمی ایران) اطلاع دهند و پیگیری‌های مقتضی را به عمل آورند.

* عضو پیوسته انجمن

حسابداران خبره مدیریت انگلستان