ادامه صعود بورس منوط به کدام متغیرهاست؟
سدشکن ورود پول به بورس
صبا طاهریان / دنیای اقتصاد
با رشد روز گذشته بازدهی بورس تهران از ابتدای سال همچنان در محدوده منفی قرار دارد. در این وضعیت، مسیر پیش روی بازار سهام برای جبران عقب‌ماندگی خود در رالی بازارها، با توجه به ریسک‌های سیاسی، تا حدود زیادی سخت و طاقت‌فرسا به نظر می‌رسد. اما یکی از نکات مثبت در مورد وضعیت معاملات روز شنبه به ارزش معاملات خرد و ورود پول حقیقی به تالار سهام باز می‌گردد. با رشد دیروز ارزش معاملات خرد، برخی از سناریوها حاکی از آن است که در صورت تداوم این وضعیت، بازار سهام وارد مرحله جدیدی از رشد خواهد شد. بازدهی شاخص سهام، متاثر از «تب تنش‌های برون‌مرزی»، (طی یازده روز معاملاتی) به منفی ۱.۸۹درصد رسیده است؛ موضوعی که نشان می‌دهد بازار سهام تا چه میزان تحت‌تاثیر ریسک‌های سیاسی میتواند متزلزل ظاهر شود.
تغییر زمین بازیگران
بورس تهران معاملات خود را در آخرین روزهای مهرماه متفاوت آغاز کرد و توانست اولین روز را با رشد ۰.۶۹درصدی به پایان برساند. زمین بازی بازیگران بورسی در این روز وضعیت متفاوتی به خود گرفت، به‌طوری‌که پس از یازده روز متوالی که حقوقی‌ها یکه‌تاز بازار بودند، این‌بار خالص تغییر مالکیت به سمت بازیگران حقیقی تغییر جهت داد و بیش از ۱۸میلیارد تومان نقدینگی از پرتفوی حقوقی‌ها به سبد سهام معامله‌گران حقیقی بازار افزوده شد. البته این رقم به‌قدری ناچیز است که نمی‌تواند جریان جدی از ورود پول را رقم بزند. اما دور شدن بازار از ترس و تردید معامله‌گران میتواند وضعیت بهتری را از منظر روانی به‌خصوص در فضای کنونی بازار رقم بزند. اکنون این پرسش مطرح می‌شود که آیا می‌توان به تداوم رشد بازار امید داشت؟
کارشناسان بازار سرمایه بر این باورند که دو متغیر «رشد دلار نیما» و «فروکش کردن ریسک‌های نظامی و منطقه‌ای» به‌روشنی اثرات مثبتی بر تداوم روند صعودی بورس تهران ایفا خواهند کرد. روز گذشته دلار نیما مجددا با افزایش قیمت روبه‌رو شد و به سطح ۴۷ هزار و ۷۵۰تومان رسید. این در حالی است که بر اساس گفته‌های کارشناسان بورسی، جهش یک‌هزار تومانی دلار نیما امضای رشد بورس خواهد بود؛ به این صورت که تا زمانی که رشد این دلار به صورت محدود و در حد ۱۰۰ تا ۲۰۰تومان است، آنطور که باید اثربخش نخواهد بود. به همین دلیل است که در اکثر مواقع این متغیر اثرگذار وزن قابل‌توجهی به روند معاملات سهام نبخشیده است.
بنابراین به صرف اینکه دلار نیما به صورت محدود افزایش یابد، نمی‌توان انتظار داشت بازار سهام با ورود پول جدی و قدرتمند روبه‌رو شود. از سوی دیگر وضعیت بازارهای موازی نیز در ورود و خروج پول به بازار سهام نقش مهمی ایفا می‌کند. همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد وضعیت بازارهای موازی با ریسک‌های سیاسی رابطه مستقیمی دارد. به این ترتیب با عبور از تنش‌های منطقه‌ای، دلار و طلا در وضعیت متفاوتی نسبت به اکنون قرار خواهند گرفت. در حالی دلار و سکه از ابتدای سال با رشد بیش از ۴.۳۰ و ۲۷درصدی روبه‌رو بوده‌اند که بورس تهران با بازدهی منفی ۳.۶۸ درصدی از این روند جا مانده است.
به دنبال آرامش نسبی در بازار ارز و سکه، از ابتدای هفته جاری ممکن است شاهد کوچ نقدینگی به بازار سهام باشیم. در شرایط کنونی می‌توان رشد قیمتی را برای شرکت‌های با پشتوانه‌های بنیادی در نظر گرفت. خصوصا این موضوع در رابطه با گروه‌های جامانده بنیادین بیشتر صدق می‌کند و می‌توان اذعان کرد گروه‌هایی که هم به لحاظ بنیادین قابل‌قبول هستند و هم نسبت به سایر صنایع جامانده هستند با رشد قیمتی همراه شوند. اما در صورت پیشروی تنش‌ها این دو بازار بر همه بازارهای دارایی غلبه خواهند کرد.
با توجه به تحرکات مثبتی که در بخش سیاست خارجی کشور در حال شکل‌گیری است می‌توان سناریوی وخیم شدن اوضاع منطقه‌ای را در کوتاه‌مدت تقریبا منتفی دانست. بنابراین زمان مناسبی برای ورود پول به بازار سهام در بازه زمانی کوتاه‌مدت محسوب می‌شود. در این میان یک پرسش کلیدی مطرح می‌شود؛ اینکه نبض بازار سهام در شرایط کنونی (با فرض کم‌افت‌و‌خیز شدن تنش‌های سیاسی) به کدام دسته از نمادها اختصاص دارد؟ طی روزهای گذشته حرکت زیگزاگی قیمت در نمادهای بزرگ و کوچک توجه بسیاری از فعالان بورس تهران را به خود جلب کرده است.
برآیند اظهارات کارشناسان بورسی نشان می‌دهد با کم‌فروغ شدن ریسک‌های سیاسی، نمادهای کوچک از پتانسیل بیشتری برای رشد برخوردار خواهند بود. اما جهش قابل‌توجه نرخ دلار نیما میتواند به‌سرعت این معادله را بر هم زند. با توجه به آنچه در بازار طی دو هفته اخیر گذشته، می‌توان دریافت که در کوتاه‌مدت امکان کاهش فاصله دلار نیما و دلار آزاد و همچنین کاهش نرخ بهره وجود ندارد و در ریزش‌های اخیر شاخص هموزن و سهام کوچک بازار رفتاری متعادل‌تر نشان دادند.
شرط عبور از هیجان
بورس تهران، هفته جاری را با نشانه‌های مثبتی از امیدواری فعالان بازار نسبت به سهام آغاز کرد. البته آنچه در روز گذشته رخ داد، از هیجانی بودن فضای معاملات مبتنی بر افزایش دامنه نوسان از یک به سه درصد دلالت داشت. با این حال در شرایط کنونی به نظر می‌رسد همچنان نگاه حاکم بر معاملات از عدم قطعیت‌ها و ریسک‌های بنیادی پیش رو نشأت گرفته است و همین موضوع دستاویزی برای جولان هیجان در معاملات روزهای آینده نیز خواهد شد.
به همین دلیل نباید انتظار داشت روند مذکور به طور قاطع تداوم یابد. کارشناسان با توجه به رویه‌ای که سایر بازارها طی می‌کنند، بورس را گزینه‌ای مناسب‌تر برای سرمایه‌گذاری می‌بینند. وضعیت فعلی روند قیمت در بازار ارز و سکه و رکود تورمی حاکم بر بازار مسکن، بالطبع بازار سهام را در موقعیت برنده قرار می‌دهد. از سوی دیگر قرار گرفتن نرخ اخزا در محدوده ۳۲درصد میتواند یک عامل بازدارنده در ورود پول محسوب شود که کشش بیشتر تمایلات به سوی بازاز مذکور را امری غیر‌قابل‌انکار جلوه می‌دهد. البته در این خصوص متغیرهای پولی و سیاست‌های حاکم باید با دقت بیشتری از سوی سیاستگذار اعمال شوند.
دیگر عاملی که میتواند بر ادامه رشد در بورس تهران اثرگذار باشد، «سرانجام وعدههای سیاستگذار اقتصادی است.» از ابتدای دوره تبلیغات نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری، یکی از وعدههای مهم مسعود پزشکیان، استفاده از کارشناسان در دولت جدید بود. اجرای هوشمندانه این وعده میتواند بسیار کارآمد و راهگشا باشد؛ ولی اجرای ناشیانه آن میتواند به پاشنه‌‌‌‌‌‌آشیل دولت چهاردهم تبدیل شود. این موضوع و اثرگذاری آن بر بازار سهام از این حیث قابل اهمیت است که در دوره‌های قبل کارشناسان بازار سرمایه نسبت به برخی تصمیمات پشت درهای بسته انتقاد داشتند. از این رو به نظر می‌رسد بخشی از روند رو به افول بورس در سال‌های گذشته به همین امر مرتبط باشد. افزون بر آن بعد از روی کارآمدن دولت پزشکیان و اظهارات حمایتی تیم اقتصادی بورس در راستای وعدههای ارزی سیاستگذار طی آن روزها با تحرکات مثبت سرمایه‌گذاران بورسی روبه‌رو شد.
