ابهامات باقی مانده چه پیامی برای اهالی بازار سرمایه دارد؟
تخفیف بورس‌هراسی
صبا طاهریان / دنیای اقتصاد
اصلاح دستورالعمل جدید قیمت خوراک و فراورده‌های پالایشی‌ها و مجوز تجدید ارزیابی دو خودروساز بزرگ در بازه زمانی کمتر از ۵سال خبرهایی بودند که با وجود بار روانی مثبتی که ایجاد کردند اما به طور مشخص مثمر‌ثمر واقع نشدند. کارشناسان می‌گویند هنوز ابهامات نسبتا مهمی درخصوص تاثیر سیاست‌های ارزی جدید بر سودآوری شرکت‌های بورس تهران وجود دارد. یکی از مهم‌ترین ابهامات، به نحوه نرخ‌گذاری برخی از کالاها باز‌می‌گردد. این ابهامات منجر به تاخیر ورود پول به بازار شده است. ابهام دیگر به تدابیر بانک مرکزی در خصوص نرخ دلار نیما برمی‌گردد. اینکه فاصله نرخ دلار نیما با دلار آزاد بالای ۴۰درصد باشد و سیاستگذار درصدد سرکوب نرخ نیما باشد، یک ابهام بااهمیت و عامل ریسک برای سرمایه‌گذاران در شرایط کنونی محسوب می‌شود. به همین دلیل است که بورس در اکثر روزهای معاملاتی در مسیر نزولی حرکت کرده است. همگام با ریزش سریع قیمت سهام از اردیبهشت‌ماه و تشدید عرضه‌های گسترده، این سوال نزد بسیاری از فعالان بازار مطرح است که روند ریزش سهام تا کجا ادامه خواهد یافت.
چرا بازار به رونق نمی‌افتد؟
یکی از سرتیترهای مهم و موثر بر روند کاهشی اخیر بازار، «عدم قطعیت‌ها» است. به عنوان مثال با وجود اینکه در روزهای اخیر اخبار مثبت پیرامون نرخ خوراک منتشر شده است اما به دلیل «عدم قطعیت‌های مسبوق‌به‌سابقه»، سرمایه‌گذاران بیم آن را دارند که ممکن است یک خبر دیگر خبر قبلی را ملغی کند. این وضعیت بارها در بازار سرمایه رخ داده و سرمایه‌گذاران نمی‌توانند در چنین شرایطی پول خود را وارد بازار کنند. این موضوعات در حالی است که با توجه به انتخابات ریاست‌جمهوری و روی کار آمدن تیم اقتصادی جدید، احتمال بالا گرفتن اختلاف‌نظرها در میان مسوولان در مورد مسائل مربوط به خودروسازان و قیمت‌گذاری آنها، و نرخ دلار نیما و دلار آزاد وجود دارد. اگر تحولات بعد از انتخابات به ادامه جهش قیمت دلار منجر شد، وضعیت همه بازارها تحت‌تاثیر این مهم قرار می‌گیرد. اما با توجه به اینکه وضعیت قیمت‌ها با سناریوهای سیاسی گره خورده، این امر با اما‌و‌اگرهای بی‌شماری مواجه است.
بنابراین، رشد شاخص بعد از انتخابات کمابیش تحت‌تاثیر این موضوع خواهد بود و با فرض تثبیت نرخ دلار آزاد در محدوده کنونی، می‌توان گفت بورس شاید بتواند عقب‌ماندگی خود را جبران کند. به عبارت دیگر، ثبات بازارهای موازی فرصت رشد بورس را فراهم می‌آورد و اگر سیاست‌های ضد بورسی از رونق بیفتد، آشتی سهامداران با بورس اتفاق خواهد افتاد و شاهد تعادل نسبتا پایداری در این بازار خواهیم بود. هرچند این سناریو از دیدگاه برخی از کارشناسان، سناریویی خوشبینانه محسوب می‌شود، اما با فرض محقق شدن این سناریو، طرفداران آن معتقدند که شاخص کل بورس تهران در افق چند ماه آتی از امکان رشد حداکثر ۲۰درصدی برخوردار است؛ برآوردی که می‌تواند با تغییر نوسان قیمت دلار و جهت‌گیری سیاستگذار‌ها دچار تغییر شود. این روند که در دوره‌های قبلی انتخاباتی نیز مشاهده شده و موجی از نااطمینانی و تردید را در فضای سرمایه‌گذاری موجب شده است.
درهمین رابطه فردین آقابزرگی، کارشناس بازار سرمایه، با اشاره به وضعیت این روزهای بورس اظهار کرد: متغیرهایی که سبب تداوم خروج پول شده است همچنان به قوت خود باقی است. انتشار بی‌حدوحصر اوراق دولتی و افزایش نرخ بهره بانکی در ماه‌‌های قبل شرایطی را به وجود آورده که پولی وارد بازار سهام نمی‌شود. حتی اخبار مثبت امروز پیرامون اصلاحیه نرخ خوراک نیز متاثر از بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران نسبت به وعده‌های سیاستگذاران، نتوانست از خروج پول جلوگیری کند. البته میزان خروج پول نسبت به دو روز قبل کمتر شده است. بنابراین می‌توان این‌طور بیان کرد که ترس بورس‌بازان نیز کاهش یافته است اما ابهامات نمی‌گذارد بازار سمت‌وسوی مثبت بگیرد. در روزهای شنبه و یکشنبه به ترتیب مبلغی به میزان ۴۸۶ و ۳۸۲میلیارد تومان از بازار خارج شد؛ این در حالی است که این رقم در روز گذشته به ۸۹میلیارد تومان تقلیل یافت.
به گفته این کارشناس، کارنامه بورس از ابتدای سال ناامیدکننده است و شاخص کل بازار اکنون در سطح مرداد ۹۹قرار دارد. سهامداران در این چهار سال شاهد روند فرسایشی بورس بوده‌اند. طبیعتا آن دسته از سهامدارانی که با وعده دولت روحانی وارد بازار سهام شدند، نمی‌خواهند بیش از این زیان کنند و بازار را ترک می‌کنند. وضعیت بازار سهام درحالحاضر به گونه‌ای است که نمی‌توان به آنها گوشزد کرد که برای خروج از بازار تعلل کنند. حتی شور و شوق انتخاباتی و وعده‌های بورسی نیز نمی‌تواند سرمایه‌گذار ۱۴۰۳ را مجاب به خرید سهام کند. لذا وعده‌های قبلی انتخاباتی در حوزه بورس هیچ‌کدام رنگ واقعیت به خود نگرفته است. بنابراین تا زمان انتخابات نباید انتظار داشت بازار ورود پول قدرتمند را ثبت کند. بازار بیش از هر زمان دیگری نیازمند اخبار مثبت است.
مثلا زمانی که اخبار برجام در صدر خبرها قرار داشت، بورس‌بازان این دسته از اخبار را با دقت فراوان رصد می‌کردند. هر گونه خبر در حوزه برجام و رفت‌وآمدهای طرفین بلافاصله واکنش بورس را به دنبال داشت. اخبار قدرتمند و قوی، روند بازار را تغییر می‌دهد. در روز گذشته نیز همان‌طور که مشاهده کردیم، بازار در ابتدا قوی ظاهر شد اما رفته‌رفته شاهد تغییر استراتژی حقوقی‌ها بودیم. این دیدگاه از چشم سرمایه‌گذار خرد پنهان نماند و حقیقی‌ها نیز به جرگه فروشندگان پیوستند. آقابزرگی در ادامه با اشاره به تداوم خروج پول سهامداران خرد تاکید کرد: یکی از نکات قابل تامل در رفتار سهامداران خرد و افرادی که از بازار خارج می‌شوند این است که پول خارج‌شده به نیت ورود دوباره از بازار خارج نمی‌شود. این موضوع بیانگر این است که سهامدار انگیزه‌ای برای ورود به بازار ندارد. تاییدیه این نکته، میزان مشارکت در عرضه‌های اولیه است. به عنوان مثال در سال‌های قبل برای عرضه اولیه، بیش از ۵میلیون کد معاملاتی مشارکت می‌کردند اما درحالحاضر این رقم به حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰هزار کد کاهش یافته است. لذا تا زمانی که سایه ابهامات بر سر بازار است امیدواری جدی برای جذب سرمایه‌گذار وجود ندارد.
او با بیان اینکه وعده‌های بورسی انتخابات،ممکن است شاخص را به صورت مقطعی سبزپوش کند، گفت: اما این سبزپوشی نمی‌تواند دلیلی بر بازگشت بورس به مدار مثبت باشد. اما بعد از انتخابات بازار به‌مرور راه خود را پیدا خواهد کرد و احتمالا تا حدودی تغییر فاز دهد.
