مزایا و چالش‌های به‌کارگیری استانداردهای بین‌المللی حسابداری

علیرضا آقایی قهی*

به‌تازگی جامعه حسابداران رسمی ایران، طی اعلامیه ای خواهان نشست مشورتی با وزیر کشور در زمینه مزایا و چالش‌های به‌کارگیری استانداردهای بین‌المللی حسابداری شده است. بنابراین در این زمینه برخی از مزایا و مشکلات پیش روی به‌کارگیری استانداردهای بین‌المللی حسابداری به صورت خلاصه ارائه شده است. آنچه را که ما اکنون می‌خواهیم تجربه ‌کنیم، شاید بتوان با تجربه اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها در رابطه با مزایا و مشکلات استانداردهای بین‌المللی حسابداری همراستا دانست. کشورهای عضو اتحادیه اروپا از سال ۲۰۰۵ ملزم به به‌کارگیری استانداردهای بین‌المللی حسابداری شده‌اند. همچنین شرکت‌های آمریکایی از سال ۲۰۰۷ در مورد به‌کارگیری استانداردهای بین‌المللی حسابداری به‌صورت اختیاری عمل می‌کنندو قرار بر این است که از سال ۲۰۱۴ نیز در ایالات متحده آمریکا به‌کارگیری استانداردهای بین‌المللی حسابداری الزامی شود.

دلیل اصلی پذیرش استانداردهای بین‌المللی حسابداری این است که حسابداری در دنیای امروزی به دنبال ایجاد یکپارچگی جهانی در سطحی وسیع هم در بازارها و هم در سیاست‌گذاری‌ها است. منظور از این سیاست‌گذاری‌ها در واقع کاهش هزینه‌های ارتباطات و فناوری اطلاعات است. برای ایجاد این یکپارچگی لزوما باید استانداردهای گزارشگری مالی و عملکرد آنها مد نظر قرار گیرد. نتیجه تحقیقات انجام شده در کشورهایی که استانداردهای بین‌المللی حسابداری را پذیرفته اند نشان می‌دهد که مقایسه پذیری جهانی (مقایسه‌پذیری فرا ملیتی)، نیاز حیاتی برای بازار و محققان و نیاز حیاتی برای سرمایه‌گذاران در امر تصمیم‌گیری است، که با استفاده از استانداردهای بین‌المللی حسابداری این نیازها تا حدی بر طرف می‌شود.

از طرف دیگر استانداردهای بین‌المللی حسابداری از طریق کاهش هزینه‌های تطبیق، هزینه دسترسی به اطلاعات بازارهای سرمایه مختلف را کاهش می‌دهد. حسابداران با فراگیری مجموعه واحدی از استانداردها، قادر به تهیه و تحلیل صورت‌های مالی شرکت‌های سراسر جهان خواهند بود.

سرمایه‌گذاران نیز با درک استانداردها، اطلاعات را به درستی تفسیر و از این‌رو، تصمیمات بهتری را بر اساس آن اطلاعات اتخاذ می‌کنند. این مساله می‌تواند به کاهش هزینه‌های سرمایه شرکت‌ها نیز منجر شود. حسابداران حرفه ای سراسر جهان بر مجموعه واحدی از استانداردها متمرکز شده و به این ترتیب نقاط ضعف این استانداردها کاملا آشکار شده و از طریق رفع اشکالات آن، شفافیت و کیفیت گزارشگری مالی به میزان زیادی ارتقا پیدا می‌کند. با توجه به شرایط مختلف اقتصادی در سراسر جهان، تجربیات بسیاری از کشورها در استانداردها لحاظ شده و از بروز بحران‌های مالی- اقتصادی جلوگیری می‌شود.

یکی از موارد مهمی که در به‌کارگیری استانداردهای بین‌المللی حسابداری وجود دارد چارچوب‌های قانونی و حقوقی متفاوت کشورها است. ساده‌ترین راه این است که در مورد مجموعه منحصر به فردی از مقررات بین‌المللی به توافق رسید و این مقررات را در سیستم‌ها و استانداردهای ملی گنجانید و یا آنها را در کنار این استانداردها قرار داد. هر قدر میزان همکاری بیشتر شود، کشورها به مجموعه منحصر به فردی از سیستم‌های حسابداری جهانی دست خواهند یافت.بنابراین می‌توان نتیجه گرفت به‌کارگیری استانداردهای بین‌المللی حسابداری موجب تسریع در امر جهانی‌سازی و بهره‌مندی از اقتصاد بین‌الملل، افزایش قابلیت مقایسه، ارتقای کیفیت گزارشگری مالی، صرفه جویی در زمان و هزینه و کاهش هزینه سرمایه شرکت‌ها می‌شود.

همچنین مشکل اساسی در به‌کارگیری استانداردهای بین‌المللی حسابداری را می‌توان در چارچوب‌های قانونی و حقوقی دانست که این مشکل نیز تا حدودی قابل رفع است.

* کارشناس حسابداری