ممنوعیت ارسال سفارش و انجام معامله فروش چه اثری در آینده بازار دارد؟
نقش جدید در «عملیات بازارگردانی»
بازارگردانان با ارائه سفارش خرید در زمان افزایش موج عرضه‌ها و با ارائه سفارش فروش هنگام فشار تقاضا، نقدشوندگی سهام گوناگون را بالا می‌برند و از کاهش یا افزایش ناگهانی قیمت جلوگیری می‌کنند. همچنین ریسک سرمایه‌گذاری در بازار سهام را برای سهامداران کاهش می‌دهند. عملیات بازارگردانی در بازارهای نوظهور یا توسعه‌نیافته به دلیل کمبود سرمایه و کمبود شناوری با پیچیدگی‌های زیادی همراه است. با این وجود افزایش نقدشوندگی، کاهش نوسان‌پذیری قیمت و کاهش هزینه‌های تراکنش از طریق کاهش شکاف قیمتی عرضه و تقاضا را می‌توان از جمله دستاوردهای مثبت این عملیات بر بازار سرمایه عنوان کرد.
بدین سبب بازارگردانی در بازار سهام را می‌توان یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر روند سرمایه‌گذاری و عملکرد شرکت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی دانست. نکته‌ای که باید به آن اشاره کرد این است که ماهیت و سازوکار بازارگردانی در بازار سهام با پیچ‌وخم‌های زیادی روبه‌روست. بازارگردان باید قیمت سهم را به ارزش ذاتی سوق دهد. در بطن بازار سرمایه به دلیل دستوری بودن اقدامات بازارگردانی و بی‌تفاوتی اقدامات صورت‌گرفته نسبت به وضعیت و شرایط کلی بازار، تمایل سهامداران به فروش سهام افزایش یافته است، چرا که سرمایه‌گذاران پیش بینی می‌کنند قیمت سهام در آینده به دلیل فعالیت بازارگردان ثابت بماند و در عمل برای سهامدار بازدهی به دست نیاید.
این اقدام بازارگردان‌ها انبوهی از تقاضای فروش سهام را ایجاد می‌کند. تدبیر بورس برای این اتفاق محدود کردن تعداد فروش سهام هر سرمایه‌گذار خواهد بود. از‌این‌روست که این اقدام نه‌تنها به افزایش جذابیت سهام منجر نخواهد شد بلکه به نقدشوندگی سهام لطمه می‌زند. از طرفی در شرایط فعلی بازار که نماگرهای اصلی بازار روزهای ناخوشی را پشت‌سر می‌گذرانند، به نظر می‌رسد ممنوعیت ارسال سفارش فروش و انجام معامله فروش در بازار سهام برای بازارگردان‌ها جهت جلوگیری از فروش سهام و وخیم‌تر شدن وضعیت معاملاتی بازار صورت گرفته است.
شاخص کل بورس تهران از ابتدای دی‌ماه تا نخستین روز دوازدهمین ماه سال در بازه زمانی دو‌ماهه، حدود ۶.۲۸درصد افت داشته است. شاخص کل هموزن با کاهش ارتفاع ۴.۵درصدی و دماسنج اصلی فرابورس با ۶.۷۱درصد نزول ردپای نه چندان جذابی را از خود در فصل زمستان به جا گذاشتند. در این بین ارزش معاملات خرد بازار سرمایه که شامل سهام و حق تقدم بازار می‌شود، در دو ماه گذشته حدود ۳۲درصد افت را تجربه کرده است. بنابراین با وجود کم‌اثر بودن چنین اقدامی، باید منتظر ماند تا موج سرمایه‌گذاری و کمبود اطمینان در بازار تغییر مشخصی داشته باشد و اقداماتی از این دست تاثیر خود را بر بازار بگذارند.
بازارگردانی از نگاه کارشناسان
پیام الیاس کردی، کارشناس بازار سرمایه، ممنوعیت ارسال انجام معامله فروش در بازار سهام برای بازارگردان‌ها را این‌گونه تحلیل کرد: بازارگردانی در شرایط فعلی فرسنگ‌ها با آن چیزی که انتظار می‌رفت فاصله دارد. در مقطع فعلی که بازار شرایط مطلوبی ندارد، باید نسبت به حذف یا عدم حذف بازارگردانی در بازار تصمیم مشخصی گرفته شود. تفاوت بازارگردانی در ایران با سایر نقاط جهان را باید در دستوری بودن، محدودیت دامنه نوسان و عدم اختصاص بازارگردانی به چند گروه در بازار سرمایه داخلی جست‌وجو کرد. کم‌رمقی این روزهای بازار را نباید به معنای افزایش موج فروشنده‌ها بدانیم. بازار سهام از کمبود خریدار و سرمایه‌گذار به دلیل بالا بودن نرخ بهره و سیاست‌های ناخوشایند لطمه دید. این کارشناس بازار سهام در خصوص روند بازار در ماه پایانی سال جاری گفت: در حال حاضر بازار زیر سایه متغیرهای زیادی مورد معامله قرار گرفته است. از این رو در صورتی که متغیرها و اخبار مثبت تاثیرگذاری به بازار سرمایه مخابره شود، روند خسته‌کننده و کم‌رمق بازار می‌تواند تغییر کند و روزهای درخشانی در انتظار سرمایه‌گذاران باشد.
آراد پورکار، کارشناس بازار سرمایه، پیرامون ممنوعیت ارسال سفارش فروش و انجام معامله فروش در بازار سهام برای بازارگردان‌ها گفت: بازارگردانی برای حفظ نقدشوندگی سهام ایجاد شده است که با توجه به دستورالعمل‌هایی مشخص، در بازار فعالیت دارد. بازارگردانی در بورس ایران به لحاظ عملکرد با سایر بازارهای جهانی کمی متفاوت است و عمده فعالیت بازارگردان‌ها در ایران به تعادل در نقدشوندگی سهام مربوط است. این کارشناس بازار در خصوص ممنوعیت ارسال سفارش فروش بازارگردان‌ها افزود: برخی بازارگردان‌ها با توجه به عمق کم بازار بدون توجه به دستورالعمل‌های مطرح‌شده، به فروش برخی سهام اقدام می‌کنند که می‌تواند روند این سهام را تحت‌تاثیر قرار دهد. نکته ای که وجود دارد این است که عملکرد منفی برخی بازارگردان‌ها باعث شده نسبت به عملکرد همه بازارگردان‌ها نگاهی منفی شکل بگیرد که چندان مناسب نیست.
از این رو این اقدام را نمی‌توان محرک چندانی برای رشد بازار قلمداد کرد. این کارشناس بازار در خصوص شرایط آینده بازار عنوان کرد: به نظر می‌رسد در دوازدهمین ماه سال شرایط بخصوصی در بازار ایجاد نشود. در صورتی که اخبار محرک و مثبت تاثیرگذاری به بازار مخابره نشود شرایط تعادلی بازار ادامه‌دار خواهد بود.
