عوامل محدودکننده شاخص سهام در سطح ۲.۱ میلیون واحد بررسی شد
آستانه تحمل بورس
صبا طاهریان/ دنیای‌اقتصاد
در شرایط فعلی، تحلیلگران بازار انتظار دارند گــزارش‌های کدالی شرکت‌های بورسی در کنار ارزندگی قیمت، بازار را راه بیندازند. اما چند متغیر اثرگذار وضعیتی را به وجود آورده‌اند که اثرگذاری مثبت نوسان نرخ دلار، پیشروی قیمت دلار نیما و تحلیل‌های خوش‌‌بینانه پیرامون وضعیت حباب‌وار بازارهای موازی عملا به سایه رانده شده‌اند. به این ترتیب طی روزهای گذشته با وجود اینکه بازار با ترافیک انتشار صورت‌های مالی همراه بود، اما شاهد جدال خریداران و فروشندگان نبودیم. مشابه این اتفاق نیز در سال ۱۴۰۱ رخ داد و سهامداران بدون توجه به انتشار گزارش‌های مثبت اغلب شرکت‌ها، بازار سهام را جذاب نیافتند.
این فرآیند و دست به دست نشدن سهام حتی بر حاشیه امن سودآوری گروه‌های معتبر اثرات منفی بر جای گذاشت. این در حالی است که کارشناسان چشم‌انداز مساعدی برای آینده برخی از سهام متصور بودند. بنابراین می‌توان مهم‌ترین دلیل عدم ورود پول به بورس را به عوامل بیرونی نسبت داد که باعث شده رشد قیمت در میان‌مدت و بلندمدت تحت‌تاثیر این موضوع قرار بگیرد. بررسی روند صنایع بورسی طی معاملات زمستان نشان می‌دهد که هر دو نماگر سهام کاهش ارتفاع دادند. شاخص کل از ابتدای دی‌ماه ۴.۹۸درصد ریزش داشته است. در مقابل شاهد افت ۳.۲۵درصدی شاخص هموزن بودیم. در این میان گروه‌های کوچک‌تر بازار که بیشترین بازدهی را به خود اختصاص دادند باز هم در مجموع نتوانستند کارنامه قابل‌قبولی را در معرض نمایش قرار دهند.
نقش کدام ریسک پررنگ‌تر است؟
بیش از ۴۰ روز تا پایان سال ۱۴۰۲ باقی مانده است. بورس با ریسک‌های گوناگونی احاطه شده و در نیمه بهمن نیز نتوانست رضایت سهامداران را جلب کند. اما این بازار تا چه زمانی می‌تواند در صدر انتقاد سرمایه‌گذاران قرار داشته باشد؟ این پرسش به صورت مداوم اذهان فعالان بورسی را درگیر کرده است. معامله‌گران به محض اینکه یک روز شاهد رشد شاخص هستند، بلافاصله با افزایش فشار فروش مواجه می‌شوند. از طرف دیگر انتظار معامله‌گران برای رسیدن به قله اردیبهشت با توجه به شرایط کنونی بازار عملا غیرممکن به نظر می‌رسد. موضوعی که روز گذشته نشان داد رشد نماگر سهام با چند محدودیت مهم ارتباط دارد.
در همین رابطه امیرحسین جنانی، کارشناس بازار سرمایه، با اشاره به تحولات اثرگذار خارجی و داخلی بر مسیر بورس، به مهم‌ترین عامل خارجی روزهای اخیر پرداخت و گفت: در چهارشنبه‌شب گذشته، کمیته بازار آزاد فدرال رزرو به رهبری جروم پاول اعلام کرد که نرخ بهره در همان سطح قبلی، یعنی بازه ۵.۲۵ تا ۵.۵درصد، باقی خواهد ماند. به این ترتیب برای چهارمین مرتبه متوالی نرخ بهره فدرال رزرو بدون تغییر باقی ماند و تاکید شد که به‌شدت مراقب عدم بازگشت تورم تا سطح هدف ۲درصدی است و برای کاهش نرخ بهره عجله نخواهد کرد. در نهایت فدرال رزرو نرخ‌های بهره را ثابت نگه داشت و از یک سوگیری «سخت‌تر» به یک موضع خنثی تبدیل شد. علاوه بر این موضوع، شاخص دلار در روز جمعه به ۱۰۳.۷۵ افزایش یافت.
به دلیل انتشار گزارش قوی‌تر از حد انتظار در مورد مشاغل ایالات متحده در ژانویه، معامله‌گران انتظارات در مورد کاهش نرخ بهره توسط فدرال رزرو را کاهش دادند. از آنجا که بازارهای جهانی با روند نرخ بهره ایالات متحده ارتباط نزدیکی دارند، جلسات بانک مرکزی آمریکا از اهمیت فراوانی برای بازارها برخوردار است. بنابراین معامله‌گران در اکثر مواقع و هنگام تصمیم‌گیری نسبت به سود و سرمایه‌گذاری خود به نتایج جلسات بانک مرکزی آمریکا اهمیت زیادی می‌دهند. به گفته این تحلیلگر، همبستگی بین نرخ بهره و بازارهای جهانی کاملا ثابت شده است. نرخ بهره و ارزش دلار آمریکا بر بازارهای داخلی کشورهای مختلف هم تاثیر می‌گذارد.
امیرحسین جنانی ضمن بیان اینکه افزایش نرخ بهره فدرال رزرو، منجر به تقویت دلار آمریکا می‌شود، توضیح داد: در نتیجه این امر احتمال اینکه سایر ابزارهای مالی مانند طلا، بیت‌کوین، و دیگر ارزهای خارجی در فارکس با کاهش قیمت و ارزش همراه شوند، وجود دارد. به طور کلی زمانی که فدرال رزرو در جلسات خود نرخ بهره را افزایش می‌دهد، قیمت طلا کاهش پیدا می‌کند و زمانی که نرخ بهره کاهش می‌یابد، قیمت طلا افزایش می‌یابد. افزایش نرخ بهره فدرال رزرو منجر به تقویت دلار آمریکا شده و خرید طلا برای مردم گران تمام می‌شود. در نتیجه، تمایل به خرید طلا کمتر شده و با کمتر شدن تقاضا، قیمت این فلز زردرنگ کاهش می‌یابد. بازار ارزهای دیجیتال همچون سایر بازارهای مالی متاثر از سیستم فدرال رزرو و تصمیماتی است که برای افزایش یا کاهش نرخ بهره آمریکا می‌گیرد.
او تاکید کرد: با وجود تاثیرپذیری شرکت‌های صادر‌کننده و کامودیتی‌محور متعددی که در بازار سرمایه ایران حضور دارند، می‌توان گفت در حال حاضر عوامل موثر بر اقتصاد کلان و نااطمینانی در سیاستگذاری اقتصادی داخلی تاثیر بیشتری بر تحرکات بازار دارد. عوامل بی‌ثباتی اقتصاد کلان ایران به موارد متعددی گره خورده و این عامل چشم‌انداز بازار سهام را مبهم جلوه می‌دهد. لذا انتظار نمی‌رود میزان واکنش به کاهش قیمت کامودیتی‌ها نسبت به تحولات اقتصادی جهانی همانند اقتصاد‌های پیشرفته دیگر باشد. وضعیت کنونی بازار سرمایه را می‌توان به‌عنوان آینه تمام‌نمای تصمیمات حاکمیت و وضعیت اقتصاد کلان کشور به تصویر کشید. در چنین وضعیتی بازار با یک شوک نوظهور دیگر هم مواجه شده و این ریسک به نرخ بهره جدید بازمی‌گردد.
افزایش نرخ بهره ریسک جدیدی است که در هفته گذشته از ناحیه بانک مرکزی بر بازار سرمایه تحمیل شده است و طبق اعلام بانک مرکزی بانک‌ها مجاز خواهند بود اوراق گواهی سپرده خاص با نرخ سود علی‌الحساب ۳۰درصدی را به مدت ۷روز برای سپرده‌‌گذاران عرضه کنند که البته با تقاضای زیادی همراه بوده است امیرحسین جنانی معتقد است هدف دولت جلوگیری از هدایت جریان نقدینگی به سمت بازارهایی نظیر ارز، طلا، مسکن، سکه و سهام است. اما تجربه نشان می‌دهد این دستورالعمل در زمان نامناسبی ابلاغ شده است. به نظر می‌رسد سیاستگذار عملا با انتشار اوراق به دنبال راهی است که جلوی ورود نقدینگی به بازارها را سد کند یا اینکه حداقل بتواند از سرعت آن بکاهد. تعدد ریسک‌هایی که از ابتدای زمستان بر بازار سرمایه تحمیل شده شرایطی را پیش آورده تا بازار سهام از تحلیل‌پذیری و پیش‌بینی‌پذیری در میان معامله‌گران فاصله بگیرد.
در واقع تحلیل‌ناپذیری بورس اکنون به یکی از مصائب بازار مذکور مبدل شده است. او در پایان ریسک سیاسی را مهم‌ترین عامل نوسانات منفی بازار سهام مطرح و بیان کرد: ریسک بزرگی به نام سیاستگذار حتی از ریسک‌های سیاسی اخیر نیز اثرگذارتر است. عدم آرامش نسبی در این دو بخش سیاسی و همچنین حوزه تصمیمات اقتصادی دولت باعث شده نگاه بازار به سمت سهم‌های بنیادی یا شرکت‌های کوچک قوی و بنیادی بیشتر متمایل شود. از این منظر شاید بتوان گفت بازار به‌مرور در یک حاشیه نسبی امن به مسیر خود ادامه خواهد داد. در این میان اگر رشد نرخ ارز ادامه‌دار باشد، بورس تهران با یک تاخیر زمانی حرکت صعودی خود را آغاز خواهد کرد. به نظر می‌رسد با قرار داشتن قیمت سهام در محدوده‌های مناسب، تا پایان بهمن‌ماه بازار در راستای تثبیت قیمت‌ها با نوسانات محدود مثبت و منفی گام بردارد، اما در روز گذشته تحرکات مثبت دلار نیز متوقف شد. برخی پیش بینی‌ها حاکی از عقبگرد موقتی در این بازار است، وضعیتی که شرایط بورس را با تردید مواجه خواهد کرد.
