نوسانات قیمتی در بازارهای دلار، طلا و کالاهای پایه ادامه دارد
صعود ناممکن از سه باند
علی محمدی
از آنجا که طی ماههای گذشته رشدهای به‌ثبت‌رسیده در تالار شیشه‌ای موقتی و زودگذر بوده‌اند، در حال حاضر فعالان حرفه‌ای بازار بر این باورند که بدون پشتوانه بودن صعودهای احتمالی شاخص‌ها به منزله عدم‌امکان تداوم رشد این بازار است. این گمانه‌زنی‌ها در حالی است که در آن سوی بازار ریسک‌های سیاسی نیز بر بازار سایه افکنده است. بنابراین این مساله به نوبه خود و حتی به‌تنهایی می‌تواند بازگشت بازار سهام به مدار تعادلی را با تاخیری مضاعف همراه کند. برخی از اظهارات کارشناسی بر یک نکته مهم تاکید می‌کند؛ اینکه با توجه به وضعیت متغیرهای اثرگذار بر بورس، شاید بتوان اظهار کرد که ظرفیت این بازار برای جهش مجدد با خطر مواجه باشد.
کاهش ارزش معاملات خرد از ۷هزار میلیارد تومان در آبان‌ماه و رسیدن این سنجه آماری مهم به سطح ۴هزار میلیارد تومان گواه یک موضوع بسیار مهم است. به واسطه تقاضا در بخش صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل‌معامله در بورس که طی دو ماه گذشته با رشد روبه‌رو شده بود، با کاهش ارزش معاملات به‌دنبال عدم‌‌ورود پول حقیقی به بازار، خروج پول از صندوق‌ها نیز به مرحله جدیدی در روزهای گذشته رسیده است. از ابتدای هفته نیز صندوق‌های قابل‌معامله خروج پول را به ثبت رساندند. روز گذشته خروج پول از این صندوق‌ها به رقم ۵میلیارد تومان رسید که نشان‌دهنده وضعیت غیر‌تعادلی در این بخش است. اما روند ورود و خروج پول در بازار طی هفته‌های گذشته از یک مساله قابل‌تامل پرده برمی‌دارد: «بی‌‌‌‌‌‌‌رغبتی سرمایه‌گذاران برای وارد‌شدن به بورس».
پیشروی ترس سهامداران
در مقطع کنونی که بازار سهام تحت‌تاثیر متغیرهای اثرگذار داخلی و خارجی با غیرقابل‌پیش‌بینی‌ترین حالت ممکن مواجه است، حفظ کانال ۲میلیون واحد به یکی از ترس‌های سهامداران مبدل شده است. بنابراین شاید منطقی‌ترین حالتی که بتوان برای بورس انتظار داشت، حرکت کم‌افت‌و‌اخیز شاخص‌های سهامی است. این در حالی است که P/E بازار همچنان نسبت به ارزش ذاتی خود چندان پیشروی نکرده که بتواند نکته مثبتی برای سرمایه‌گذاران محسوب شود؛ اما با توجه به وضعیت مبهم متغیرهای اثرگذار این گزینه نیز مزید بر علت شده است.
در همین رابطه حسن رضایی‌پور، کارشناس بازار سرمایه، با بیان اینکه مهم‌ترین عامل اثرگذار بر رشد قیمت سهام در مقطع کنونی یک شوک مثبت است، گفت: بازار سهام در وضعیتی به سر می‌برد که می‌توان انتظار رشد جدی را برای آن متصور بود. بنابراین اگر یک خبر مثبت به بازار تزریق شود، پول به بازار ورود پیدا می‌کند. این اتفاق اگرچه می‌تواند بازار را در کوتاه‌مدت با رونق همراه کند اما در عمل سبب ایجاد انگیزه برای سهامداران خرد خواهد شد. به‌خصوص اینکه بازارهای رقیب، یعنی ارز و طلا، نیز در وضعیت متعادلی برای جذب نقدینگی نیستند و اوضاع قیمت‌های جهانی هم بر وفق مراد بورس‌بازان نمی‌چرخد.
رصد شرایط متغیرهای اقتصادی به‌روشنی نشان‌دهنده این است که اوضاع به نفع بازارهای مالی نیست. حتی در هفته‌های گذشته و در‌حالی‌که فاصله قیمت دلار نیمایی با نرخ آزاد رو به کاهش بوده است، این متغیر اثرگذار نیز توانست منجر به تحرکات مثبت در بازار سهام شود. با توجه به اینکه افزایش قیمت دلار نیمایی شرایط را به نفع قیمت سهام رقم می‌زند، شرکت‌ها به واسطه رشد دلار نیمایی، با تغییرات مثبتی در زمینه سودسازی روبه‌رو خواهند بود. اما از آنجا که متغیرهای منفی بیش از مثبت‌ها بازار سهام را احاطه کرده‌اند، ابهامات بازار مذکور به قوت خود باقی خواهد ماند. همچنین در ماههای آینده مباحث مرتبط با بودجه و کسری بودجه بیشتری مطرح خواهند شد.
به گفته این کارشناس، برخی اخبار در مورد نرخ اوراق‌بدهی و گام از جمله مواردی است که سمت‌وسوی بازار را می‌تواند تغییر دهد. از سوی دیگر یک سناریوی ارزی در حال دست به دست شدن در میان فعالان اقتصادی است و آن این است که دوران رکودی در بازار ارز رو به پایان است. در صورت تحقق این فرضیه، معادلات جدیدی برای بازارها رقم می‌خورد. احتمالا با تغییر فاز نرخ دلار آزاد، سرمایه‌گذاران گزینه‌های بیشتری برای پول خود خواهند داشت. از این‌رو این احتمال شاید تا حدودی از رخوت بورس بکاهد. اگر انتظارات تورمی تغییر مسیر پیدا کند، این مهم جاماندگی بورس را نیز جبران خواهد کرد. به وجود آمدن انتظارات تورمی در سطح اقتصاد کلان، بازارها را به تکاپو می‌اندازد؛ به‌ویژه اینکه با رشد نرخ دلار، اکثر شرکت‌های بورسی متاثر از آن به‌سرعت با رونق روبه‌رو می‌شوند.
او در پاسخ به «دلایل توقف زودهنگام بورس از ابتدای سال در مواجهه با رشد»، اظهار کرد: تمام رشدهای شاخص‌کل بورس به‌ویژه با ورود به نیمسال دوم فاقد پشتوانه منطقی بوده است. در واقع با توجه به اینکه رشدهای صورت‌گرفته در راستای شوک‌های موقتی و اخبار موقتی انجام شده است، به همان سرعت شاخص‌ها بعد از اتمام تاریخ انقضای مثبت خود، راه را برای بازگشت به مدار نوسانی منفی همراه کرده‌اند. به گفته رضایی‌پور، بازار سهام در هفته‌های آینده همچنان بر مدار نوسانی حرکت خواهد کرد. بورس بیش از هفت ماه است که در کریدور مشخصی حرکت نمی‌کند و از این بابت مانند سال‌های قبل دچار آشفتگی شده است. از سویی دیگر انتظار می‌رود که با توجه به تداوم التهابات سیاسی، متغیرهای اقتصادی همچون نرخ بهره و قیمت کامودیتی‌ها به وضعیت مبهم بازار دامن بزنند.
عملکرد اخیر تالار شیشه‌ای را نمی‌توان به‌طور مجزا از روزها و هفته‌های قبل از آن تحلیل کرد. بورس تهران ماههای گذشته را در شرایطی سپری کرده است که متاثر از ناآرامی‌های منطقه‌ای، با نوسان شدید قیمت کالاهای پایه در بازارهای جهانی مواجه بوده است. بر همین اساس می‌توان بیان کرد که این عامل در کنار عواملی که پیش‌تر توضیح داده شد، سبب شده در طول این مدت بازده مناسبی نصیب سهامداران نشود.
