انگشت اتهام به‌سوی مشتقات
چهارشنبه؛ سررسید قراردادهای پرمعامله
چهارشنبه هشتمین روز آذر ماه سال‌جاری، زمان سررسید قراردادهای اختیار معامله نهمین ماه از سال‌است. این قراردادها که از تیرماه معاملات خود را آغاز کرده‌‌‌‌‌‌‌اند، اکنون پس از ۵ ماه زمان آن رسیده‌است تا خریداران اختیار معامله با پول خود و فروشندگان اختیار معامله خرید، با سهام در روز موعد یعنی چهارشنبه حاضر شوند و به تعهدات خود پایبند باشند. همچنین خریداران اختیار معامله فروش نیز باید با سهام و فروشندگان اختیار معامله فروش با پولی که در دست دارند، نسبت به قراردادهایی که بسته‌‌‌‌‌‌‌اند، اقدام کرده و به آنها عمل کنند، اما مشکل آنجاست که قراردادهای اختیار معامله خودرو، با سررسید آذرماه با قیمت‌های اعمالی منتشر شده‌اند که بالاتر از قیمت فعلی سهام ایران‌خودرو هستند، لذا به‌نظر می‌رسد، عمده این قراردادها سوخت شده‌اند، به‌طوری‌که با وجود عبور قیمت ایران‌خودرو از ۲۶۰تومان برخی از قراردادها نظیر «ضخود۹۰۱۵»، بی‌تفاوت شده و برخی از قراردادها نیز کاملا در زیان هستند. تنها «ضخود۹۰۱۲» قراردادی در سود است که موقعیت باز بسیار پایینی دارد، لذا همه قراردادهای با موقعیت باز بالا تقریبا سوخت شده‌اند. در قراردادهای اختیار معامله فروش نیز قراردادهای با موقعیت باز بالا و پرمعامله سوخت شده‌اند. «طخود۹۰۱۲» و «طخود۹۰۱۴» با قیمت‌های اعمال به‌ترتیب، ۲۰۰ و ۲۴۰تومانی، قراردادهایی هستند که در زیان بوده و عملا خریداران آن را از اعمال آن منع می‌کند. تنها قراردادهای اختیار معامله فروش در سود، قرارداد «طخود۹۰۱۶» و «طخود۹۰۱۷» است که ارزش معاملات بسیار پایینی داشته و موقعیت‌های باز کمی دارد.
شایعات بی‌‌‌‌‌‌‌مبنا در بازار
شایعه‌‌‌‌‌‌‌ای در بازار اختیار معامله پیچیده و کلیت بازار را درگیر کرده‌است؛ اینکه چرا ایران‌خودرو در بازار فعلی، نوسان مثبتی را تجربه نمی‌کند. بسیاری از فعالان بازار که صرفا فعال بازار بوده و نمی‌توان آنها را متخصص نامید، همه تقصیرها را گردن بازار اختیار معامله می‌‌‌‌‌‌‌اندازند و معتقدند این قراردادها به بازار جهت می‌دهند.
در این‌خصوص موضوعاتی باید بیان شود. اول آنکه به‌نظر تحلیلگران بنیادی، ایران‌خودرو سهم خوبی نیست و تقریبا همه مردم نیز از زیانده بودن آن آگاه هستند. صورت‌های مالی شرکت‌های خودروساز نیز از این موضوع حکایت دارند. شایعاتی که در این‌خصوص در فضای‌مجازی پخش می‌شود، صرفا ایجاد جو منفی است که برخی از ناآگاهان نیز به آن دامن می‌زنند. همان افرادی که بی‌دلیل می‌خواهند بازار رشد کند و پذیرفتن واقعیت بازار برای آنها دشوار است، اکنون منتظر هر بهانه‌‌‌‌‌‌‌ای هستند تا عدم‌رشد بازار را گردن آن بیاندازند، در صورتی‌که اگر بازار محرک خوبی برای رشد داشته‌باشد، به قراردادهای اختیار معامله نگاه نمی‌کند. اگر بازار بخواهد تکان قابل‌توجهی بکند، همانند سال۹۸ با وجود احتمال بالای جنگ و تنش ایران و غرب همچنان رشد می‌کند.
به‌نظر می‌رسد دلیل آنکه بازار سهام رشد نمی‌کند، بی‌‌‌‌‌‌‌تدبیری دولت درخصوص برخی از قوانین و مقررات یک‌شبه است که بازار را تحت‌تاثیر قرار داده‌است.
دلیل بی‌توجهی سهامداران به بورس، عدم‌اطمینان درخصوص مفروضاتی است که در آینده بر بازار سرمایه اثر می‌گذارد. در همین چند روز گذشته بورس تهران، از لایحه بودجه تاثیر می‌‌‌‌‌‌‌پذیرفت و معاملات خسته‌‌‌‌‌‌‌کننده‌‌‌‌‌‌‌ای را برای معامله‌گران خود رقم می‌‌‌‌‌‌‌زد.اکنون بودجه۱۴۰۳ است که تاثیرات مخربی را بر آینده بورس می‌گذارد.
سهام ایران‌خودرو، سهامی است که اصطلاحا جوان‌پسند است، پس نمی‌توان در حال‌حاضر و جو منفی بازار از ایران‌خودرو انتظار رشد شارپی داشت. نمی‌توان در حال‌حاضر انتظار داشت که ایران‌خودرو را تا ۳۰۰تومان بالا بکشند. زمانی قیمت بالای هزار‌تومان بر تابلوی ایران‌خودرو می‌‌‌‌‌‌‌نشیند که جو بازار بهتر شده باشد. همه می‌دانند که ایران‌خودرو سهام بنیادی نیست که خریداری‌شده و به‌نظر دیدگاه سنتی بازار، یعنی «بخر و نگهداری‌کن» بازدهی بالایی را نصیب سهامداران خود کند. این دیدگاه معاملات یک‌طرفه سال‌هاست که در ذهن بازار جاافتاده است. اگر قرار است که بازار ایران همانند بازارهای پیشرفته دنیا باشد باید این دیدگاه تک بعدی از بازار حذف شود. اکنون بازار سهام ایران تا حدودی دوطرفه شده و می‌توان از نوسان منفی آن نیز بازدهی کسب کرد. اصولا ابزار اختیار معامله برای پوشش‌ریسک استفاده می‌شود. افرادی که در همین قراردادهای اختیار معامله استراتژی‌هایی نظیر کاوردکال را پیاده‌‌‌‌‌‌‌سازی کرده‌‌‌‌‌‌‌اند، بازدهی بالایی را کسب کردند. برخی از صندوق‌ها که اکنون از بازار اختیار معامله بهره می‌برند، طی چهار ماه اخیر بازدهی بیش از ۲۰درصد را به‌همراه داشته‌‌‌‌‌‌‌اند، پس متخصصان در همین بازار منفی نیز سودهای شیرینی کسب کرده‌‌‌‌‌‌‌اند.
افرادی که بر حسب منفعت و نه صرفا ناآگاهی، سعی دارند انگشت اتهام را به‌سوی بازار اختیار معامله درازکنند، چرا در سقف سال۹۹ حرفی برای گفتن نداشتند. آن زمانی‌که بازار حبابی بود و ارزش بازار ایران‌خودرو به ارزش بازار خودروسازان بزرگ نزدیک شده‌بود و برخی حرف از تداوم روند صعودی می‌‌‌‌‌‌‌زدند؛ چرا در آن زمان کسی را متهم نکرند که چرا ایران‌خودرو آنقدر حبابی معامله می‌شود؟ پس بازاری با این ارزش، اگر بخواهد رشدی را تجربه کند، قطعا به متغیر کوچکی مثل آپشن‌‌‌‌‌‌‌ها توجه نمی‌کند. نگاه نادرست سیاستگذار نسبت به بورس و انقباض شدید پولی از عمده دلایل ریزش بورس است.
