فارس- استادیار دانشگاه الزهرا با اعلام ۶ اقدام انجام شده در افشای صورت‌های مالی و غیرمالی، جهانی شدن حرفه حسابرسی را از جمله الزامات این حرفه دانست و ۴ اقدام را برای ارتقای سیستم‌های حسابداری و افشا اعلام کرد. علی رحمانی با بیان اینکه حسابرسان و استاندارد‌های حسابرسی یکی از مقوله‌های اساسی در نظام‌های مالی به‌شمار می‌روند، اظهار داشت: حسابرسان مستقل وظیفه بررسی و اعتبار بخشی به صورت‌های مالی ناشران را دارند و در گزارش‌های خود نسبت به منصفانه و مطلوب بودن صورت‌های مالی در تمام زمینه‌های با اهمیت اظهار نظر می‌کنند. موسسات حسابرسی مستقل از طریق ارائه اطمینان بخشی معقول راجع به صورت‌های مالی شرکت‌های سهامی، نقش کلیدی در بازار سرمایه ما ایفا می‌کنند.

وی ادامه داد: بنابراین حفظ موسسات حسابرسی حرفه‌ای سرزنده و سالم به لحاظ اقتصادی، برای بازار حیاتی است. زیرا اگر کارکرد حسابرسی از بین برود سرمایه‌گذاران، شرکت‌های سهامی عام و بازارهای مالی صدمه خواهند خورد.

به گفته وی سرزندگی کارکرد حسابرسی از طریق عوامل مختلفی همچون انتظارات غیر واقعی در مورد دقت صورت‌های مالی و نیز محدودیت‌های ذاتی در خصوص توانایی حسابرسان برای کشف تقلبات و تبانی‌ها تهدید می‌شود.

لزوم جهانی شدن حرفه حسابرسی

استادیار دانشگاه الزهرا با اشاره به اینکه یکی از موضوعات دیگر جهانی شدن حرفه حسابرسی است که بر کیفیت و استقلال آن تاثیر خواهد گذاشت، خاطر نشان کرد: دولت و مراجع مربوطه به خصوص وزارت اقتصاد باید از جهانی شدن موسسات حسابرسی ایران حمایت کنند. اگر چه برند سازی جدید می‌تواند مهم باشد ولی در کوتاه مدت امکان مشارکت و استفاده از برند‌های خارجی برای موسسات حسابرسی ایران باید فراهم شود. رحمانی افزود: نظارت بر حرفه حسابرسی نیز یکی از موضوعات پر چالش است. سازمان بین‌المللی کمیسیون‌های اوراق بهادار(Iosco) و نیز سازمان بین‌المللی نظارت بر حسابرسان که توسط سازمان بورس اوراق بهادار ۶ کشور بزرگ تشکیل شده بر نظارت مستقل بر کار حسابرسان تاکید دارند. به گفته وی در آمریکا نیز پس از رسوایی مالی انرون، قانون ساربینز اکسلی تصویب شد که بر اساس آن یک نهاد عمومی(PCAOB) تحت نظارت کمیسیون بورس اوراق بهادار آمریکا مسوول تدوین استانداردهای حسابرسی و نظارت بر حسابرسان شرکت‌های سهامی عام شد.

الزامات ۶گانه افشای صورت‌های مالی و غیر مالی

وی خاطرنشان کرد: برخی از رسوایی‌های مالی شامل قصور ناشران عمومی در افشای اطلاعاتی است که سرمایه‌گذاران هنگام سرمایه‌گذاری می‌خواهند از آن مطلع شوند. در چند رسوایی مالی هم ناشران در شرایطی از افشای اندازه هر یک از بدهی‌های خود امتناع کرده بودند که در بسیاری از این رسوایی‌ها، ناظمان اوراق بهادار ادعا می‌کنند ناشران اطلاعات دقیقی برای سرمایه‌گذاران افشا نکرده‌اند یا وضع خود را بهتر از آنچه بود، نشان دادند.

رحمانی سپس گفت: اطلاعات مندرج در صورت‌های مالی به تنهایی نمی‌تواند تصویر کاملی از عملکرد و وضعیت مالی ناشر و چشم‌انداز آن ارائه کند. در نتیجه در بسیاری از کشورها ناشران ملزم به افشای همه اطلاعات با اهمیت دیگر شده‌اند.

این استادیار دانشگاه خاطر نشان کرد: برای اینکه ناشران و هیات‌مدیره آنها افشای صورت‌های مالی و غیرمالی را دقیق و کامل انجام دهند، ناشران نیاز به سیستم‌های کنترل داخلی قوی و یک پارچه دارند تا بتوانند این اطلاعات لازم برای افشا را جمع آوری و وارسی کنند.

رحمانی افزود: این کنترل‌های داخلی برای سرمایه‌گذاران مهم است. زیرا آنها بر افشاهای ناشران برای تصمیم گیری سرمایه‌گذاری و نیز مدیریت اتکا می‌کنند و مدیریت به نوبه خود برای ارزیابی عملکرد برنامه‌های عملیات و رعایت به این کنترل‌ها متکی است.

وی با بیان اینکه در حوزه افشای مالی و غیر مالی در بازار سرمایه ایران اقدامات موثری انجام شده ادامه داد: الزام ناشران به افشا، رعایت استانداردهای حسابداری و گزارش دهی مالی و آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های اجرایی سبا، پیش‌بینی جبران خسارت به دلیل ارائه اطلاعات ناقص و خلاف واقع در عرضه اولیه و مجازات‌های کیفری، تدوین دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات و دستورالعمل انضباطی ناشران پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران و همچنین تدوین صورت‌های مالی نمونه برای صنایع خاص و نیز نمونه گزارش فعالیت هیات مدیره از جمله الزامات ۶گانه‌ای است که انجام شده است.

رحمانی ادامه داد: در برابر این اقدامات حوزه‌های دیگری مانند بررسی و بازنگری در مورد کاربرد استانداردهای حسابداری برای کار بیشتر همچنان باقی است. برای مثال استاندارد گزارشگری برحسب قسمت‌ها جدی اجرا نمی‌شود. در حال حاضر ۴ شرکت لیزینگ در بورس حضور داشته و بیش از ۱۳ شرکت لیزینگ تابعه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس هستند اما نتایج یک تحقیق در مورد رعایت و کفایت استانداردهای حسابداری در شرکت‌های لیزینگ نشان می‌دهد در مواردی استانداردها رعایت نشده و در مواردی نیز استاندارد یکنواختی وجود ندارد.

۴ اقدام لازم برای ارتقای سیستم‌های حسابداری و افشا

مدیرعامل سابق شرکت بورس با اشاره به اینکه تشویق به کار گیری استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی (IFRS) و رفع موانع اجرای آن در ایران و تهیه استانداردهای مرتبط با افشا در بازارهای بدهی و نیز بازارهای مشتقه از جمله مسائل با اهمیت در حرفه حسابرسی است به بحث در مورد لزوم ارتقای سیستم‌های حسابداری و افشا پرداخت.

رحمانی گفت: سیستم‌های افشا و حسابداری زیر ساختی ضروری برای اطمینان از سطوح بالای اعتماد به بازارهای مالی و سرمایه است. بروز کردن این سیستم به خصوص از طریق پذیرش استاندارد‌های بین‌المللی گزارشگری مالی (IFRS) با فراهم کردن اطلاعات اساسی مورد نیاز سرمایه‌گذاران، به ارتقای شفافیت و منصفانه بودن بازار‌های ایران خواهد انجامید. وی افزود: همگرایی بین‌المللی بیشتر و تشویق به بکارگیری استانداردهای بین‌المللی گزارشگری مالی برای شرکت‌های پذیرفته شده در بورس، در راستای بهبود شفافیت بوده و می‌تواند اولین قدم برای ارتقای سیستم‌های حسابداری و افشا باشد که این مهم باید از طریق همکاری متقابل سازمان بورس اوراق بهادار، سازمان حسابرسی و سازمان امور مالیاتی صورت گیرد. چنانچه مقامات مالیاتی در راستای همگرایی رویه‌های مالیاتی با استانداردهای بین‌المللی حرکت کنند، یکی از موانع و چالش‌های اصلی پذیرش استانداردهای بین‌المللی مرتفع خواهد شد.

به گفته وی این مقامات نباید نگران کاهش مالیات باشند، زیرا تحقیقات اخیر نشان داده در بسیاری از کشور‌های اروپایی که استانداردهای حسابداری بین‌المللی را برای تهیه صورت‌های مالی تلفیقی الزامی کرده‌اند، رقم سود طبق استانداردهای جدید بیشتر از رقم سود طبق استانداردهای ملی قبلی است. درعین حال استانداردهای بین‌المللی با تمرکز خاص بر سرمایه‌گذاران و بازار‌های سرمایه تدوین شده است.

این استادیار دانشگاه الزهرا توسعه افشا به زبان انگلیسی را دیگر اقدام لازم برای ارتقای سیستم‌های حسابداری و افشا برشمرد و گفت: سازمان بورس و اوراق بهادار باید شرکت‌های بزرگ را تشویق به افشای اطلاعات به زبان انگلیسی در کنار گزارش‌های فارسی کند. این کار به خصوص موجب افزایش شفافیت برای سرمایه‌گذاران خارجی خواهد شد. به گفته رحمانی بورس اوراق بهادار تهران از اواسط سال ۸۶ اطلاعات مربوط به معاملات را در سایت انگلیسی خود منتشر می‌کند و این کار باید با اقدامات ناشران در ارائه اطلاعات مالی به زبان انگلیسی تکمیل شود.

وی با بیان اینکه معرفی زبان گزارشگری تجاری توسعه پذیر (XBRL) در کدال هم از اهمیت بالایی در بهبود حرفه حسابرسی دارد، ادامه داد: کدال یک سیستم ارائه الکترونیکی اطلاعات به سازمان بورس و اوراق بهادار است که در سال‌های اخیر بهبود چشمگیری داشته است. چنانچه استفاده از XBRL در این سامانه توسعه و بهبود یابد، هم سرمایه‌گذاران می‌توانند از اطلاعات تعاملی برای تحلیل بیشتر و بهتر با هزینه کمتر استفاده کنند و افشا در قالب یک استاندارد بین‌المللی صورت خواهد گرفت و امکان ارتباط گزارش‌های فارسی به ۷ زبان دیگری که هم اکنون درXBRL وجود دارد فراهم خواهد شد.