ارزش معاملات به کمترین میزان در ۴ماه اخیر رسید
تداوم معاملات رخوت‌انگیز بورس
به‌نظر می‌رسد تا زمانی‌که تکلیف برجام یا توافق موقت که اخیرا مصطلح شده‌است، مشخص نشده و سیاستگذار در زمینه قیمت دلار و کاهش گپ میان دلار بازار آزاد و بازار نیما و همچنین تصمیم‌گیری درخصوص بازار خودرو به نتیجه درستی نرسد، بازار سهام به روند رنج‌‌‌‌‌گونه خود ادامه خواهد داد. علاوه‌بر این، نگاهی به متغیرهای تابلوخوانی و تکنیکال نیز نشان می‌دهد که ارزش معاملات همچنان روند کاهشی گذشته را ادامه داده و تا زمانی‌که فعالان بورسی متوجه محرک مثبتی برای بازار نشوند، دادوستدهای رخوت‌انگیز با ارزش معاملات بسیار کم در پیش‌‌‌‌‌روی بازار خواهد بود. به لحاظ اقتصاد کلان و قیمت‌های جهانی نیز روند کاهشی قیمت‌های کامودیتی در روند کاهشی بازار بی‌‌‌‌‌تاثیر نبوده‌است. از دیدگاه تکنیکالی نیز بازار نزدیک به سقف تاریخی ۲میلیون‌واحدی خود مورد معامله قرار گرفته و اگر سایر متغیرها، معامله‌گران را به بازگشت روند بازار قانع کنند، محدوده ۲میلیون‌واحدی شاخص می‌تواند به‌عنوان محدوده حمایتی قوی، رالی جدیدی را رقم بزند.
داستان متناقض تحولات برجامی با بورس
از زمان روی کار آمدن بایدن در سال۲۰۲۰ و تغییر رئیس دولت در ایران در سال۱۴۰۰ مدت زیادی می‌گذرد و بازار همواره به اخبار مثبت برجامی واکنش خوبی نشان داده‌است. بازار سهام همواره، زمانی به اخبار برجامی واکنش جدی نشان داده‌است که اثرات آن بر بازار سرمایه کامل مشهود باشد. همانطور که از تاریخچه معاملاتی بورس تهران نتیجه‌‌‌‌‌گیری می‌شود، بازار سهام در سال۹۴ که در قعر رکود بوده‌است، تنها زمانی توانسته است از سقف تاریخ خود عبور کند که تاثیرات واقعی برجام بر اقتصاد کلان کاملا مشخص‌شده باشد. این در حالی است که در سیر اخبار برجامی قبل از توافق، بازار سهام در یک روند ساید حرکت کرده‌است. از سال۲۰۲۰ امیدها به احیای برجام بسیار بالا رفت، به‌طوری‌که آبان ۹۹ بازار با یک روند صعودی نسبی همراه شد، پس از آن نیز خبرهای ضد‌ونقیض برجامی بازار را تا حدودی با نوسان مثبت همراه کرده‌است. از آنجا‌‌که همواره بازار به نرخ دلار حساسیت بالایی دارد، تحولات برجامی گاهی اوقات در کوتاه‌مدت سبب افت بازار سهام خواهد شد، چراکه انتظارات کاهشی در بازار دلار سبب می‌شود تا بورس تهران به‌طور مقطعی با روند کاهشی همراه شود. هرچند متغیرهای بنیادی و ارزش ذاتی بازار نیز در نوسانات ناشی از اخبار برجامی موثر بوده‌است. اواسط اردیبهشت سال‌جاری، با عبور شاخص‌کل از سطح ۲میلیون و ۵۰۰هزار واحد، متغیرهای بنیادی جوابگوی شاخص‌کل ۲میلیون و ۵۰۰هزار‌واحدی نبوده و بازار ارزندگی نسبی خود را از دست داده بود. به‌نظر می‌رسد در این شرایط، علاوه‌بر افت قیمت دلار، نااطمینانی از احیای دوباره برجام و خبردرمانی‌‌‌‌‌هایی که مجددا در حال تکرار بود، اعتماد به‌وجود آمده در ۲ماه و نیم قبل از آن را به‌شدت کاهش داد. به‌نظر می‌رسد در صورتی‌که تصمیمات درخصوص مسائل برجامی شفاف شده و محدودیت و تحریم‌ها کاهش یابد، بازار قطعا در بلندمدت به این خبر و ثبات نسبی نرخ دلار و تورم واکنش مثبت نشان خواهد داد، اما این نکته را نیز باید درنظر گرفت که برجام تنها ممکن است منجر به کاهش موقتی سهام دلاری بازار شود و در نهایت بهبود روابط و ثبات نرخ‌ها به‌خصوص تثبیت نرخ تورم در نهایت موجب رشد اقتصادی و رشد حقیقی شاخص بورس خواهد شد.
نقش تکراری بازار خودرو در سریال بورس
صنعت خودروسازی در کشور از سالیان گذشته مشکلات متعددی داشته و صنعتی است که از تحریم‌های خارجی و انحصارهای دولتی و جیب‌‌‌‌‌های گشاد دلالان، آسیب‌‌‌‌‌های جدی را متحمل شده‌است. نقش صنعت خودرو در بازار سرمایه چند سالی است که تکراری شده و زیان انباشته شرکت‌های خودروساز و سیر تحولات سیاستگذاری در این صنعت، در برخی از بازه‌های زمانی سرانجامی جز سرخ‌‌‌‌‌پوشی کلیت بازار نداشته است. طی روزهای اخیر نیز عملکرد ضعیف صنعت خودرو و زیان بیش از ۴۵هزار میلیارد‌تومانی دو شرکت ایران‌خودرو و سایپا در سال۱۴۰۱ و عدم‌تعادل در تصمیمات و سیاستگذاری‌های کلی در این صنعت، می‌تواند بازار را در قعر رکود فرو ببرد؛ این در حالی است که بازار به لحاظ بنیادی در محدوده‌‌‌‌‌های فعلی ارزندگی خود را تا حدودی به‌دست آورده و می‌تواند رشد مناسبی را تجربه کند، اما عدم‌شفافیت در این بازه حساس، بازار را به‌شدت تحت‌تاثیر قرار داده‌است.
ترس از رکود همزمان باثبات نرخ بهره آمریکا
چهارشنبه گذشته فدرال‌رزرو، نرخ بهره را در ۲۵/ ۵درصد تثبیت کرد؛ این در حالی است که واکنش اولیه بازارهای جهانی به این خبر، چندان خوشایند نبود و عمده قیمت‌ها روندی کاهشی به خود گرفتند. با این حال به‌نظر می‌رسد، تا کاهش نرخ بهره و صعود دوباره نرخ‌های جهانی راه زیادی در پیش نباشد، با این حال آمارهای اقتصادی و وضعیت رکود و رونق در اقتصاد جهان نیز بر این امر موثر است. ترس ناشی از رکود احتمالی و عدم‌اطمینان از چشم‌‌‌‌‌انداز اقتصاد در کشورهای بزرگ دنیا، سبب‌شده‌است تا نرخ‌های جهانی افت شدیدی را تجربه کنند، با این حال در آینده‌‌‌‌‌ای نه‌چندان دور، صعود قیمت‌های جهانی می‌تواند موجبات رشد بورس کامودیتی‌محور تهران را فراهم کند.
بورس در آینه معاملات
یکی از اصلی‌ترین شاخص‌‌‌‌‌ها برای رونق معاملات، ارزش معاملات است که طی بیش از ۲۹روز معاملاتی که بازار به روند اصلاحی تغییر مسیر داده، بسیار کاهش یافته‌است، به‌طوری‌که ارزش معاملات طی روز معاملاتی گذشته، حدود ۳هزار و ۱۹۲میلیارد‌تومان بوده که از ۳۰بهمن ۱۴۰۱ بی‌‌‌‌‌سابقه بوده‌است. مسیر کاهشی ارزش معاملات طی روزهای اخیر می‌تواند بازار را به بی‌‌‌‌‌رمقی بیشتر بکشاند. علاوه‌بر این، میانگین متحرک ۵روزه، ۲۰روزه و ۶۰روزه ارزش معاملات نشان می‌دهد که همچنان میانگین ۵روزه ارزش معاملات نتوانسته است، بالای میانگین ۲۰روزه خود تثبیت شود.
میزان ورود پول حقیقی به بازار نیز نشان می‌دهد که بازار سهام در روز معاملاتی سهشنبه، میزبان تنها ۹میلیارد‌تومان سرمایه حقیقی بوده‌است. به‌نظر می‌رسد همانطور که اشاره شد، با متغیرهای فعلی اقتصادی و شرایط مبهم سیاست خارجی بازار به روند رنج‌‌‌‌‌گونه خود ادامه داده و با کوچک‌ترین خبر منفی، نماگر اصلی بازار می‌تواند اعداد بسیار پایین‌تری را به خود ببیند. استقبال حقیقی‌‌‌‌‌ها زمانی از بازار بالاتر خواهد رفت که محرک جدید دلاری یا برجامی بازار را توجیه‌‌‌‌‌پذیرتر کند.
آینده بازار سهام در سایه متغیرهای بنیادی
نگاهی به معاملات صنایع مختلف نشان می‌دهد، بیشترین ورود نقدینگی حقیقی به صنعت فرآورده‌های نفتی، سیمان و فلزات اساسی بوده‌است. به‌نظر می‌رسد‌با رشد قیمت دلار و کاهش هیجانات فروش در بازار دلار، شرکت‌های دلاری بازار موفق شده‌اند میزبان سرمایه حقیقی‌‌‌‌‌ها باشند. با توجه به کاهش شدید قیمت‌ها در بازار سهام، عمده صنایع دلاری، توجیه‌‌‌‌‌پذیری لازم را برای سرمایه‌گذاری دارند، با این حال به‌نظر می‌رسد در صورتی‌که مذاکرات برجامی به نتیجه برسد، بهبود صادرات و کاهش فشارهای خارجی می‌تواند سرمایه‌‌‌‌‌گذاران را مجاب کند تا به بازار سهام وارد شوند. در سایه متغیرهای بنیادی، در صورتی‌که ارزش معاملات اعداد بالایی را به خود ببیند، احتمالا بازار دوباره می‌تواند شاهد رالی جدید باشد.
