در نشستی که روز چهارشنبه در سازمان بورس برگزار شد، احمد لطفی، رئیس اداره نظارت بر انتشار و ثبت اوراق‌بهادار سرمایه‌‌‌‌‌ای به «دنیای‌اقتصاد» درخصوص بستر پرداخت سود گفت: شرکت‌ها از طریق سامانه سجام تقسیم سود خود را پرداخت می‌کنند، حال سازمان بورس به‌دنبال این است که وجوه حق‌تقدم استفاده‌نشده برای سهامداران سجامی بلافاصله بعد از افزایش سرمایه از طریق سپرده‌‌‌‌‌گذاری به‌حساب سهامداران (با عنوان واریز بابت حق‌تقدم‌‌‌‌‌های استفاده نشده) واریز شود، هدف از این مهم تسهیل در پرداخت‌ها و کاهش مراجعه سهامداران به بانک است. در حال‌حاضر پرداخت سود از طریق بانک و در نوعی دیگر پرداخت به‌حساب سهامدار از طریق شرکت صورت می‌پذیرد. 

این مقام مسوول در پاسخ به «دنیای‌اقتصاد» پیرامون حاشیه‌‌‌‌‌های افزایش سرمایه از طریق مازاد تجدید ارزیابی دارایی‌ها نیز عنوان کرد: برخی از شرکت‌ها اتفاقا از دارایی‌های زیادی هم برخوردارند اما مشمول ماده‌۱۴۱ قرار گرفته‌‌‌‌‌اند. افزایش نرخ تورم باعث می‌شود ارزش دارایی‌های این نوع از شرکت‌ها افزوده شود. از طرفی نباید فراموش کرد که سرمایه شرکت در چنین شرایطی رشد نکرده‌است، بنابراین افزایش سرمایه با این هدف صورت می‌پذیرد که فقط سرمایه به‌روز‌رسانی شود، یعنی سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذار با نگاه به‌صورت مالی شرکت صرفا به سرمایه اسمی اتکا نکند. این مهم را درنظر بگیرد که به‌عنوان مثال شرکت در سال‌۱۳۴۰ زمینی را خریداری کرده که اکنون با توجه به تورم ارزش زمین افزایشی شده‌است؛ در واقع هدف از افزایش سرمایه از این محل به‌‌‌‌‌روزرسانی دارایی‌های شرکت خواهد بود. سازمان بورس نیز الزاماتی را در راستای کاهش شکل‌‌‌‌‌گیری حباب احتمالی در قیمت سهام درنظر گرفته‌است. 

یکی از این موارد ارزیابی توسط هیات کارشناسی است، به‌نحوی‌که تجدید ارزیابی از سوی کارشناسان رسمی دادگستری صورت می‌پذیرد. از طرفی فقط دارایی‌هایی به‌حساب سرمایه منتقل می‌شود که دارای سندی رسمی باشند. هرچند افزایش سرمایه از این محل در مقایسه با سایر روش‌ها متکی به ارزیابی کارشناسان رسمی دادگستری است و کارشناسان مختلف ممکن است قیمت‌های متعددی را ارزیابی کنند، بنابراین دیدگاه کارشناس رسمی دادگستری نیز حائزاهمیت است. وی درخصوص ضرورت الکترونیکی‌شدن بستر‌‌‌‌‌ها به «دنیای‌اقتصاد» گفت: دستورالعمل نحوه ارسال و پذیره‌نویسی الکترونیک در افزایش سرمایه تهیه شده‌است. 

بر اساس دستورالعملی که به‌زودی ابلاغ خواهد شد، شرکت‌های ثبت‌شده نزد سازمان بورس موظفند موارد مرتبط با حق‌تقدم را از طریق سامانه‌‌‌‌‌های شرکت سپرده‌گذاری مرکزی برای سهامداران ارسال کنند. سهامداران هم در مقابل برای مشارکت در افزایش سرمایه از طریق این سامانه (درگاه ذی‌نفعان بازار سرمایه) اقدام می‌کنند. همچنین در قوانینی مانند اصلاحیه قانون بازار و طرح تامین‌مالی تولید و زیرساخت‌ها در مجلس به‌روز‌رسانی قوانین مرتبط با افزایش سرمایه در دستور کار قرار گرفته‌است.

ورود به بستر الکترونیکی

رئیس اداره نظارت بر انتشار و ثبت اوراق‌بهادار سرمایه‌‌‌‌‌ای عنوان کرد: اداره اوراق‌بهادار سرمایه‌‌‌‌‌ای زیرمجموعه مدیریت بازار اولیه در سازمان بورس بوده و در مجموعه معاونت نظارت بر بورس‌ها و ناشران قرار می‌گیرد. عمده فعالیتی که در این‌خصوص صورت می‌پذیرد مرتبط با صدور مجوز افزایش سرمایه شرکت‌های سهامی عام و نظارت بر فرآیند افزایش سرمایه این قبیل از شرکت‌ها است.

وی گفت: شرکت‌هایی که از لحاظ سرمایه مشمول ثبت نزد سازمان بورس قرار می‌گیرند و در ادامه قصد پذیره‌‌‌‌‌نویسی و تاسیس از بستر بازار سرمایه را داشته باشند نیز کلیه اقدامات آنها از طریق اداره انجام خواهد شد. لطفی با اشاره به موضوع افزایش سرمایه تصریح کرد: زمانی‌که شرکت‌ها تصمیمی مبنی‌بر افزایش سرمایه می‌گیرند، در ابتدا این موضوع در هیات‌مدیره شرکت مطرح خواهد شد، پس از بر‌‌گزاری جلسه هیات‌مدیره نیز اطلاع‌‌‌‌‌رسانی پیرامون قصد شرکت مبنی‌بر افزایش سرمایه صورت می‌گیرد. در این میان طرح توجیهی افزایش سرمایه ‌برای حسابرس شرکت ارسال می‌شود، حسابرس نیز نسبت به طرح اظهارنظر کرده و در ادامه طرح در سامانه کدال مورد اطلاع‌‌‌‌‌رسانی قرار می‌گیرد.

حال پس از اینکه تصمیمات مربوط به افزایش سرمایه از طریق کدال افشای مستقیم شد، شرکت برای بر‌‌گزاری مجمع‌عمومی فوق‌‌‌‌‌العاده مدارک را برای سازمان بورس در جهت رسیدگی این نهاد ارسال خواهد کرد.  این مقام مسوول عنوان کرد: با توجه به اینکه محل افزایش سرمایه از محل سهام جایزه و مطالبات آورده نقدی است یکسری اطلاعات از شرکت‌ها دریافت می‌شود و در صورت وجود نواقص به شرکت اعلام خواهد شد. در صورت عدم‌نواقص نیز مجوز افزایش سرمایه شرکت توسط سازمان بورس صادر شده و در سامانه کدال اطلاع‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رسانی می‌شود. در ادامه شرکت باید مجمع فوق‌‌‌‌‌العاده بابت تصویب افزایش سرمایه را ‌برگزار کند، پس از تصویب این مهم با توجه به اینکه افزایش سرمایه از محل سهام جایزه یا از محل مطالبات با آورده نقدی است، تصمیم‌گیری خواهد شد.

اگر افزایش سرمایه از محل سود انباشته یا سهام جایزه بود پس از بر‌‌گزاری مجمع، شرکت وارد مکاتبه با سازمان بورس می‌شود، پس از اعلام این موضوع از سوی سازمان به اداره ثبت، سرمایه شرکت به سرمایه جدید تغییر می‌کند. این موضوع نیز در پرتفوی سرمایه‌‌‌‌‌گذاران لحاظ شده و بعد از ثبت افزایش سرمایه، سهامداران می‌توانند سهام جدیدی که به پرتفوی اضافه شده را مورد معامله قرار دهند.

رئیس اداره نظارت بر انتشار و ثبت اوراق‌بهادار سرمایه‌‌‌‌‌ای درخصوص نوع دیگر افزایش سرمایه، از محل مطالبات آورده نقدی نیز بیان کرد: با توجه به اینکه سهامداران دارای حق‌تقدم هستند، پس از اینکه در مجمع‌عمومی فوق‌‌‌‌‌العاده این مهم مورد تصویب قرار گرفت آگهی پذیره‌نویسی برای سازمان ارسال و مجوز انتشار صادر می‌شود. شرکت نیز متعاقبا برگه‌‌‌‌‌های حق‌تقدم را برای سهامداران ارسال خواهد کرد، سهامداران نیز مطابق قانون تجارت به مدت ۶۰ روز فرصت برای مشارکت در افزایش سرمایه دارند. ۳۰‌روز هم امکان تمدید در این زمینه وجود خواهد داشت، بنابراین سرمایه‌‌‌‌‌گذاران در این مدت یا حق‌تقدم خود را در بازار سرمایه به‌فروش می‌‌‌‌‌رسانند یا در پروسه افزایش سرمایه شرکت مشارکت می‌کنند.

زمانی‌که مهلت مقرر به اتمام رسید، به‌طور مجدد اطلاعات برای سازمان بورس ارسال می‌شود. در این میان مشخص خواهد شد که کدام‌یک از سهامداران در افزایش سرمایه شرکت کردند و چه تعداد از حق‌تقدم‌‌‌‌‌های شرکت بدون استفاده باقی‌مانده‌است. وی افزود: زمانی‌که شرکت قصد عرضه حق‌تقدم‌‌‌‌‌های استفاده نشده را در بازار داشته باشد، علاوه‌بر تایید سازمان بورس باید تایید مرجع ثبت شرکت‌ها نیز اخذ شود. به‌عبارتی پس از این مرحله سازمان با اداره ثبت شرکت‌ها وارد مکاتبه می‌شود. مرجع ثبت پس از اینکه تایید انتشار اعلامیه حق‌تقدم استفاده نشده را داد، در ادامه شرکت با انتشار اعلامیه مذکور از طریق بازار سرمایه حق‌تقدم‌‌‌‌‌ها را به‌فروش می‌رساند. شرکت موظف است مبالغ حاصل از فروش حق‌تقدم‌‌‌‌‌های استفاده نشده را به سهامدارانی که از این مهم استفاده نکردند بازگرداند.

اطلاعیه و نحوه دریافت در کدال اطلاع‌‌‌‌‌رسانی خواهد شد. لطفی تاکید کرد: پس از این مرحله به‌طور مجدد مدارک مربوط به تکمیل فرآیند افزایش سرمایه و تکمیل عرضه عمومی به سازمان ارسال می‌شود. سازمان با اداره ثبت مکاتبات لازم را انجام می‌دهد. در نهایت هم از طریق این نهاد اعلام می‌شود که ثبت افزایش سرمایه شرکت بلامانع است. شرکت به‌طور مجدد به مرجع ثبت شرکت‌ها مراجعه کرده و افزایش سرمایه را به‌ثبت می‌رساند. وی درباره حق‌تقدم‌‌‌‌‌های استفاده نشده، اینکه آیا همیشه به سهم تبدیل می‌شوند یا ارزش آن به‌حساب سهامدار واریز خواهد شد نیز گفت: مبلغ پرداختی بابت خرید حق‌‌‌‌‌تقدم‌‌‌‌‌های استفاده نشده در بازار دارای ۲‌بخش است. نخست قیمت خود حق‌تقدمی که در بازار مورد معامله قرار می‌گیرد و دیگری پولی که سهامدار به‌حساب شرکت بابت مشارکت در افزایش سرمایه باید واریز کند.

شرکت نیز در اقدامی حق‌تقدم‌‌‌‌‌های استفاده نشده از سوی سهامداران را در بازار به‌فروش می‌رساند، در مقابل سهامدار خریدار علاوه‌بر حق‌تقدم، باید مبلغ ۱۰۰‌تومان به ازای هر سهم را بابت مشارکت در افزایش سرمایه واریز کند. در ادامه شرکت هزینه‌های مربوط به‌فروش حق‌تقدم نظیر هزینه چاپ روزنامه و غیره را از رقم فروش حق‌تقدم کسر کرده و مابه‌‌‌‌‌التفاوت را (به‌صورت‌ریالی) به سهامداران مربوطه پرداخت خواهد کرد. این مقام مسوول خاطرنشان کرد: افزایش سرمایه از محل مطالبات آورده نقدی؛ در واقع سهامداران فعلی شرکت دارای حق‌تقدم برای مشارکت در افزایش سرمایه هستند. شرکت‌ها نیز موظفند بعد از اینکه افزایش سرمایه را در مجمع‌عمومی فوق‌‌‌‌‌العاده یا جلسه هیات‌مدیره، برگه‌‌‌‌‌های حق‌تقدم را طبق قانون از طریق پست سفارشی برای سهامداران ارسال کنند.

سهامداران نیز موظف‌‌‌‌‌اند برگه‌‌‌‌‌های حق‌تقدم را تکمیل کرده و با تبدیل مطالبات به سرمایه موافقت کنند یا مبلغ موردنیاز برای افزایش سرمایه را به‌حساب شرکت واریز کنند و برگه‌‌‌‌‌های حق‌تقدم را به شرکت بازگردانند تا شرکت پس از بررسی این سهامداران را به‌عنوان مشارکت‌‌‌‌‌کننده در افزایش سرمایه تلقی کند. در برنامه ششم برنامه توسعه اقتصادی‌بندی وجود داشت که چنین مواردی با تایید سازمان بورس می‌تواند به‌صورت الکترونیکی انجام شود. دستورالعمل این مهم تصویب‌شده و در مراحل نهایی قرار دارد.