دنیای اقتصاد - فعالان بازار سهام ایران در شرایطی بهار سال ۹۱ را سپری کردند که بازدهی بورس در پایان این فصل به سطح فوق‌العاده ناچیز یک درصد رسید. اما بورس اوراق بهادار تهران نه تنها بازدهی ناچیزی را در فصل بهار از خود به نمایش گذاشت که دیگر متغیرهای این بازار هم در این دوره و به ویژه در خردادماه روند نزولی را نشان می‌دادند، به طوری که بازار سهام طی سومین ماه سال در حجم معاملات افت ۸/۲۷ درصدی و در شمار خریداران هم با افت ۲/۱۰ درصد نسبت به ماه قبل مواجه شد. جنب پل حافظ

بازدهی بهاری بورس: فقط یک درصد

گروه بورس- همایون دارابی: فصل بهار در بورس اوراق بهادار در شرایطی سپری شد که بازدهی بازار سهام در حد بسیار ناچیز یک درصد به ثبت رسید.

بورس اوراق بهادار در تمامی شاخص‌های کمی خود خرداد ماه را با افت به پایان برد تا در حجم معاملات افت ۸/۲۷ درصدی و در شمار خریداران افت ۲/۱۰ درصد نسبت به ماه قبل را شاهد باشد.

کارشناسان عدم اقبال سرمایه‌ها به بورس را ناشی از برخی ریسک‌های سیاسی و اقتصادی و همچنین وضعیت خاص سود بانکی ارزیابی می‌کنند. از دیدگاه کارشناسان تداوم ریسک‌های سیاسی و تحریم‌های اقتصادی که در سه دور مذاکرات سیاسی در فصل بهار بر بازار سنگینی کرد، در کنار تاخیر در تصویب بودجه و تغییر ترکیب مجلس شورای اسلامی در فضای کلی اقتصاد کشور موثر بوده است.

در همین حال برخی از کارشناسان با توجه به تداوم مسائل سیاسی و همچنین این واقعیت که امسال آخرین سال فعالیت دولت به شمار می‌رود و سال دیگر انتخابات ریاست جمهوری برگزار خواهد شد، انتظارات خود از بازار سهام را کاهش داده و معتقدند رشد بازار در گرو کنار آمدن بازار با این مسائل است.

رقابت نابرابر بورس و بانک

در همین حال رقابت یک طرفه بورس با بازار پول نیز شانس بازار سهام را برای جذب نقدینگی کاهش داده است.

در حال حاضر بانک‌ها با پیشنهاد نرخ سود سالانه در حدود ۲۰درصد نگرانی عمده‌ای را ایجاد کرده‌اند؛ این نگرانی در دو بخش عملکرد خود بانک و تاثیر این نرخ بر کل اقتصاد کشور متصور است. در بخش عملکرد صنعت بانکداری، تامین نرخ سود ۲۰درصدی برای سپرده‌گذاران، فشار قابل ملاحظه‌ای را به بانک‌ها وارد می‌سازد، چرا که نرخ به صورت تجمعی به ۲۲درصد و با توجه به لزوم سپرده‌سازی ۱۵درصدی سپرده قانونی (که بانک‌ها سود قابل توجهی را بابت آن دریافت نمی‌کنند) نرخ به ۲۶درصد و با لحاظ ۳درصد هزینه‌های متفرقه ۲۹درصد در نهایت سپرده برای بانک‌ها تمام خواهد شد که مشخص نیست چگونه بانک‌ها قادر به تامین این نرخ برای تامین مالی خود هستند؟ هرچند بخشی از سپرده‌های بانک‌ها نرخ کمتری را ممکن است داشته باشد اما معوقات و مشکلات دیگر نظام بانکی تاثیر این امر را کاهش داده و در نهایت بانک‌ها باید نزدیک به ۳۰درصد سود را در سپرده‌های خود حاصل کنند.

در همین حال نرخ ۳۰درصدی تمایلی برای دریافت وام ایجاد نمی‌کند و این امر به رکود شدید در اقتصاد انجامیده است. در این شرایط کل اقتصاد کشور در انتظار تصمیمات بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار در مورد سود بانکی است؛ امری که در صورت عدم اتخاذ سریع تصمیم، مشکلات بانک‌ها را تشدید خواهد کرد. در همین حال با توجه به نرخ سود ۲۰درصدی بانک‌ها و این واقعیت که سپرده‌گذاری و خرید اوراق مشارکت می‌توانست در فصل بهار تا ۵/۵ درصد سود را به شرط تجمیع ایجاد کند، موجب شده است بازار سهام نتواند انگیزه‌ای را برای جذب سپرده ایجاد کند.

ادامه نگرانی‌ها در بازارهای جهانی

افزون بر این، نگرانی عمده دیگر فعالان بازار سرمایه در فصل بهار وضعیت بازارهای جهانی بود؛ امری که به دلیل بحران در اتحادیه اروپا و وضعیت ضعیف اقتصاد جهانی با کاهش شدید بهای مواد خام و فلزات همراه شد. در این میان بهای نفت نیز که به عنوان مهم‌ترین متغیر اقتصاد کشورمان به شمار می‌رود به دلیل وضعیت اقتصاد جهانی و عملکرد کشورهایی نظیر عربستان سعودی با کاهش شدید همراه شده است.

در همین حال با وجود آنکه کاهش قیمت‌ها می‌تواند در سطح بازارهای جهانی به تشدید مصرف و بازگشت تدریجی رونق به اقتصادها کمک کند. اما در داخل کشورمان به دلیل مشکلات تحریم و قطع ارتباط بنگاه‌ها با بازار جهانی بهای محصولات ارائه‌ شده در بازار داخلی از جمله فلزات برای بنگاه‌های مصرف‌کننده کاهش نیافته و تنها بهای محصولات صادراتی شرکت‌های تولید‌کننده افت کرده است.

در این فضا درآمد بنگاه‌های بزرگ صادراتی افت کرده و در همین حال در سطح داخل رونقی در شرکت‌های مصرف‌کننده به عنوان کاهش بهای مواد اولیه رخ نداده است. در این شرایط، نتیجه تنها افت بهای سهام شرکت‌های بزرگ در کنار عدم افزایش بهای سهام شرکت‌های مصرف‌کننده است. در بازارهای جهانی هفته گذشته به دنبال تشدید نگرانی‌های بین‌المللی نسبت به وضعیت اقتصادی اسپانیا، قیمت نفت برنت دریای شمال به کمتر از ۹۱ دلار در هر بشکه رسیده است. بهای نفت وست تگزاس(نفت سبک آمریکا) نیز به کمتر از ۸۰ دلار رسیده است که این امر در ۸ ماه اخیر بی‌سابقه بوده است.

در روزهای اخیر نرخ بهره استقراض اوراق قرضه ده ساله اسپانیا به بیش از ۷ درصد رسید که این رقم از سال ۱۹۹۹ میلادی تا‌کنون بی‌سابقه است.

بر اساس این گزارش کاهش قیمت نفت در حالی است که سرمایه‌گذاران بین‌المللی منتظر برگزاری نشست فدرال رزرو آمریکا و اعلام سیاست‌های پولی این کشور برای ماه‌های آینده هستند.

بر این اساس، در حالی که سرمایه‌گذاران بین‌المللی به شدت نگران وضعیت بحران بانکی اسپانیا هستند، از سوی دیگر پیش‌بینی می‌شود اتخاذ سیاست‌های پولی از سوی فدرال رزرو آمریکا از کاهش بیشتر قیمت نفت جلوگیری خواهد کرد.

قیمت نفت برنت نسبت به رکورد ۴۰/۱۲۸ دلاری در ماه مارس بیش از ۲۵ درصد کاهش داشته است.

در بازار فلزات بهای هر تن مس به ۷هزار و ۲۴۰دلار در هر تن رسیده است، بهای آلومینیوم یک هزار و ۸۴۲دلار، روی یک هزار و ۸۴۹دلار و سرب به یک هزار و ۸۴۲دلار رسیده است. بهای بیلت فولادی نیز به ۳۶۵دلار در هر تن بالغ شده است.

«شبندر» تردید میان سود و زیان

در بورس اوراق بهادار معامله‌گران روز یکشنبه منتظر عرضه اولیه یک شرکت اصل ۴۴ هستند. در حالی که عرضه‌های اولیه اخیر شرکت‌های اصل ۴۴ از جمله حمل‌و‌نقل خلیج فارس و ذوب‌آهن اصفهان با عدم سود آوری مناسب و پایدار برای سرمایه‌گذاران مواجه بودند، عرضه اولیه پالایشگاه بندر عباس نیز نمی‌تواند به دلیل زیان دهی شرکت در سال ۹۰ و پیش‌بینی سود برای سال ۹۱در فضای مشابه دو عرضه دیگر اصل ۴۴ ارزیابی می‌شود، چرا که حمل‌و‌نقل خلیج فارس ابتدا سود آور و بعد زیان ده شده و ذوب‌آهن نیز ابتدا

زیان‌ده و سپس برای سال ۹۱سود اعلام کرد. در این شرایط اما پالایشگاه بندرعباس و قیمتی که عرضه خواهد شد، نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.

پالایشگاه‌ها به دلیل ارزش جایگزینی بالا و در مقابل سود آوری کم با چالش قیمت‌گذاری مواجه هستند. در رابطه با این عرضه حسن قالیباف‌اصل مدیرعامل بورس تهران گفت: ۶۹۰ میلیون سهم معادل ۵ درصد از سهام شرکت پالایش نفت بندر عباس متعلق به شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران برای اولین بار پس از پذیرش و درج نام شرکت در فهرست شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران ۴ تیر عرضه می‌شود.

وی با اشاره به اینکه این اولین شرکتی است که در سال جاری عرضه می‌شود، ادامه داد: شرکت پالایش نفت بندر عباس از جمله شرکت‌های اصل ۴۴ و سومین شرکت پالایشی است که به عنوان چهارصد و هفتادمین شرکت در بورس اوراق بهادار تهران عرضه خواهد شد. این شرکت با توجه به اهمیت صنعت پالایشگاهی در کشور، می‌تواند جزو عرضه‌های جذاب در بورس اوراق بهادار تهران باشد.

پالایشگاه بندرعباس با سرمایه اسمی ۱۳۸۰ میلیارد تومانی و نماد معاملاتی «شبندر» در فهرست نرخ‌های بازار دوم بورس اوراق بهادار تهران درج شده و ۴۰ درصد از سهام آن به سهام عدالت و بابت رد دیون دولت ۳۳ درصد به مجموعه تامین اجتماعی و۲۷ درصد دیگر به یکی از نهادهای دیگر تخصیص داده شده که طبق مقررات و قوانین موجود، این ۶۰ درصد از سهام در بورس عرضه و منابع حاصل از آن به نهادهای مرتبط بابت طلب دولت پرداخت می‌شود.

همچنین مجمع عمومی و عادی به طور فوق‌العاده این شرکت در ۱۶ خرداد برگزار شد و سهامداران حقوقی این شرکت یعنی شرکت‌های ملی پالایش و پخش و کارگزاری سهام عدالت با ۷۰ و ۳۰ درصد مالکیت، بعد از تصویب صورت‌های مالی منتهی به ۲۹ اسفند ۸۸، مقرر کردند به دلیل عدم سودآوری پالایشگاه بندرعباس در سال ۸۸،هیچ سودی تقسیم نشود.

شرکت‌های ملی پالایش و پخش، رفاه‌گستر تامین اجتماعی، مشاور مدیریت خدمات ماشینی تامین و سرمایه‌گذاری سهام عدالت استان‌های کرمانشاه و گلستان به عنوان ۵ عضو حقوقی هیات‌ مدیره انتخاب شدند. همچنین در جریان برگزاری مجمع عادی به طور فوق‌العاده دیگری برای انتشار اوراق بهادار غیر قابل تبدیل یا تعویض با سهام، انتشار اوراق مشارکت جهت تامین منابع مالی طرح افزایش ظرفیت بنزین تا سقف ۱۵۰ میلیارد تومان مورد موافقت قرار گرفت.

در بازار چه خبر بود؟

اما بورس اوراق بهادار روز چهارشنبه فضای ضعیفی را شاهد بود. عدم هماهنگی میان حقوقی‌های بزرگ و عدم تزریق نقدینگی مناسب به بازار موجب شده است بازار همچنان با روند کاهشی روبه‌رو باشد. در بازار روز چهارشنبه معامله‌گران با عدم حضور گروهی پیشرو مواجه بودند؛ این در شرایطی بود که گروه قندی با وجود انتشار برخی خبرهای نامناسب با رشد قیمت همراه شد که انتظار نمی‌رود این رشد دامنه‌دار باشد.

در گروه حمل‌و‌نقل، انتشار گزارش اخیر کشتیرانی، احتمال گشایش نماد این شرکت در بازار امروز را ایجاد کرده است. کشتیرانی به دلیل خوش‌بینی معامله‌گران به کاهش تحریم‌ها پس از مذاکرات استانبول با رشد قیمتی قابل ملاحظه‌ای مواجه شده بود. در این گروه ۱۶نماینده ‌خواستار پاسخگویی وزیر راه درباره مناقصه بندر شهید رجایی شدند.

الیاس نادران و ۱۵ تن از نمایندگان مجلس با طرح سوالی از وزیر راه خواستار پاسخگویی علی نیکزاد در خصوص علت و نحوه برگزاری مناقصه اپراتور دوم بندر شهید رجایی شدند.

در گروه خودرویی، افزایش قیمت محصولات ایران خودرو در کمیته قیمت‌گذاری خودرو تکذیب شده است. به گفته دبیر انجمن خودروسازان با تکذیب خبر تشکیل جلسه کمیته خودرو طی هفته گذشته و تایید این کمیته مبنی بر افزایش قیمت ۴ محصول ایران خودرو گفت: شرکت ایران خودرو در پی افزایش قیمت بیمه شخص ثالث و مالیات بر ارزش افزوده نسبت به سال گذشته، قیمت جدید محصولات را به سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان اعلام و سازمان حمایت در پی این درخواست، قیمت‌های جدید را در سامانه ۱۲۴ این سازمان اعلام کرده است.

در همین راستا مدیر کل دفتر نظارت بر کالاهای فلزی و معدنی سازمان حمایت از تولید‌کنندگان و مصرف‌کنندگان نیز با تکذیب افزایش قیمت برخی از محصولات ایران خودرو، گفت: در سال جاری کمیته قیمت‌گذاری خودرو تنها یک‌بار جلسه داشته است و آن هم در خصوص بررسی پیش‌فروش خودرو رانا بوده است بنابراین انتشار این خبر مبنی بر تشکیل کمیته قیمت‌گذاری در خصوص افزایش محصولات ایران خودرو کذب بوده چرا که کمیته خودرو در سال جاری جلسه دیگری برگزار نکرده که بخواهد قیمت جدیدی در ارتباط با خودروهای داخلی تعیین و اعلام کند.

در مجموع بازار روز چهارشنبه بازار ضعیفی بود که در آن ۳/۲۹ میلیارد تومان سهام معامله شد که ۶/۱۵درصد آن را معامله ۸۶/۹ میلیون سهم ملی مس تشکیل داد. از ۱۹۷ نمادی که به روی تابلو رفتند ۱۴۶نماد با کاهش قیمت و ۴۴نماد با رشد ارزش معامله شدند.