پاسخ از علی ایمانی، کارشناس بازارسرمایه: روند رو به افول بازارسهام در حالی ادامه دارد که گمانه‌زنی‌ها از روند مذاکرات هسته‌ای کشور حاکی از آن است که استراتژی ایران نسبت به احیای برجام در این مقطع با تغییراتی روبه‌رو شده است. بر همین اساس به‌نظر می‌رسد مذاکرات برجامی کشور با ورود به مدار صبر و انتظار و فرسایشی‌شدن این روند تداوم یابد. آنطور که شواهد نشان می‌دهد ایران ورود اروپا در آستانه فصل سرما را برگ برنده‌ای برای مذاکرات می‌داند و به واسطه این مهم جریان مذاکرات را به‌تعویق انداخته است. این موضوع با تکیه بر امکان عملی شدن سناریوی سوم از روند برجام (فرسایشی‌شدن روند مذاکرات) بازیگران بازارهای دارایی به‌خصوص بازارسهام را مجددا به تکاپو انداخته است.

گرچه ایران به دلیل قطع گاز روسیه ‌درصدد است مذاکرات را به نفع خود به پایان ببرد اما این موضوع و زمانبر بودن آن بازارهای مختلف را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. بازارسهام روز گذشته را نیز سرخپوش به پایان برد، به‌طوری که تکرار استراتژی فروش و خروج از بازار می‌تواند منجر به شکست قوی‌تر شاخص‌کل این بازار و مشکلات بعدی آن شود، اما در چنین شرایطی که بازارهای دارایی با تحولات داخلی و خارجی دست به‌گریبانند سرمایه‌گذاران چگونه می‌توانند وضعیت به‌وجود‌آمده را مدیریت کنند؟در وهله اول باید این نکته را مد‌نظر قرار داد که با توجه به شرایط فوق انتظار افزایش حجم معاملات روزانه و خروج از رکود انتظاری بیهوده است. البته این موضوع به منزله بدبینی مطلق روند رو به رشد قیمت‌ها در بازار سهام نسبت به شتاب تحولات بیرونی نیست. برهمین اساس انتظار می‌رود با ایجاد فضای جدید در روند مذاکرات شاهد رفت و برگشت و دست به‌دست شدن سهام مختلف در میان اهالی بازار باشیم.

اما این همه ماجرا نیست، سرنوشت بسیاری از بنگاه‌های بورسی متاثر از بازارهای جهانی و سیاست‌های اتخاذ‌شده توسط فدرال‌‌‌‌‌‌‌‌رزرو است. همان‌طور که در هفته‌های گذشته مشاهده کردیم بر اساس تصمیم بانک مرکزی ایالات‌متحده پیش‌بینی‌ها از روند صعودی نرخ بهره آمریکا حکایت می‌کند. این وضعیت که معاملات جهانی کامودیتی‌ها را به چالش کشیده است، دادوستدهای بورس تهران را نیز وارد فاز جدیدی از رکود کرد. رفتار بازیگران تالار شیشه‌ای و عملکرد شاخص در دو هفته گذشته نشان از اقبال سرد نسبت به آنها دارد. بررسی آرایش معاملاتی بورس‌بازان نشان می‌دهد اغلب گروه‌ها با چراغ قرمز متقاضیان سهام مواجهند، با این‌حال برخی تحرکات از سوی گروه‌های کوچک و متوسط قابل‌رویت است.

به‌نظر می‌رسد سهامداران با اتکا به دو محور اساسی حول روند فرسایشی مذاکرات هسته‌ای کشور و چشم‌انداز رکودی کامودیتی‌ها در بازارهای جهانی تا حدودی گرایش‌های جدیدی به سمت سهام کوچک و متوسط مخابره کنند؛ این در حالی است که از سوی دیگر تاخیر و حرکت دست به‌عصای سیاستگذار پولی در ارائه دستورالعمل‌های نهایی مرتبط با مباحث کنترل تورم نیز وضعیت معاملات بازار سهام را مبهم‌تر از قبل کرده است. این متغیر اثرگذار و ابهامات موجود در سیاستگذاری‌های مذکور عایدی چندانی برای سهامداران ندارد و می‌تواند به ضرر بورس تهران تمام شود. با عنایت به این موضوعات به‌نظر می‌رسد سهامداران با نیم‌نگاهی به سهام شرکت‌های کوچک و متوسط، شرکت‌های با تقسیم سود بالا و شرکت‌های با P/ E پایین داشته باشند، در واقع ریسک‌پذیری اندک این دسته از سهام از متغیرهای اثرگذار داخلی و خارجی منجر به اقبال نسبی سهامداران به گروه‌های فوق خواهد شد.

از آنجا که گروه‌های بزرگ و شاخص‌ساز معمولا با قرارگرفتن در مسیر اخبار مختلف، با حواشی بسیاری مواجه می‌شوند، به دلیل فراز و فرود یادشده نمی‌توانند متقاضیان چندانی را به خود جذب کنند. بازارسهام از اواسط اردیبهشت‌ماه و همزمان با کاهش حجم معاملات روزانه با کمبود نقدینگی دست و پنجه نرم می‌کند. رنج بازار سهام از نبود نقدینگی، سمت تقاضا در بازار سرمایه را کم‌تحرک و کمرنگ‌تر از قبل کرده است؛ این در حالی است که به دلیل عدم‌وجود محرک قدرتمند در بازار نمی‌توان چشم‌انداز روشنی از زمان بازگشت بازار سرمایه به روال تعادلی ترسیم کرد. با وجود اینکه سرمایه‌گذاران می‌دانند اکثر سهام و نماد‌‌‌‌‌‌‌‌ها به مرز ارزندگی رسیده‌اند اما به دلیل ابهامات موجود در وضعیت اقتصادی و سیاسی حاضر به بازگشت به این بازار نیستند. شاخص‌‌‌‌‌‌‌‌کل پس از آنکه تنها در ۲۴‌ساعت در محدوده ۶/ ۱‌‌‌‌‌‌‌‌میلیون واحدی جولان داد، روند منفی را آغاز کرد.

روند نوسانی رو به منفی تا آخرین هفته‌های ‌ماه‌جاری نیز ادامه یافته، با این حال برخی گمانه‌زنی‌ها حاکی از امکان تغییر برخی تدابیر معاملاتی بعد از انتشار گزارش عملکرد تابستانی بنگاه‌های بورسی است. با توجه به اینکه شرکت‌های بورسی در مقایسه با فصل بهار با مشکلات و موانع کمتری مواجه بودند، احتمالا این عامل نیز به‌صورت مقطعی بتواند راهی برای ورود بیشتر پول به بورس تهران بازکند. نگاهی به موارد مطرح‌شده نشان می‌دهد کسب بازدهی حداکثری از سهام در این مقطع تقریبا غیر‌ممکن به‌نظر می‌رسد. مضاف بر اینکه در روزهای اخیر نیز نشانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی از احیای اعتماد سلب‌شده به‌‌‌‌‌‌‌‌طور جدی که بتواند منجر به ایجاد موج تقاضای جدید شود دیده نشده است، از این‌رو بخشی از بازار که گروه‌های کالایی و صادرکنندگان کامودیتی را در خود جای‌داده طبیعتا در رکود نسبی به‌‌‌‌‌‌‌‌سر می‌‌‌‌‌‌‌‌برند. برآیند این روند باعث می‌شود تا زیر سایه عوامل مزبور معامله‌گران همچنان بر رویکرد محتاطانه خود در معاملات پافشاری کنند.