چرخش انتظارات سرمایهگذاران به سمت سهام کوچک؟
نیمه روشن معاملات بورسی
ارزش معاملات خرد بورس در نخستین روز از شهریور به۲۱۵۱میلیاردتومان رسید که نسبت به‌روز پیشین آن از کاهش نسبی برخوردار بود، با این‌حال شاخص‌های این بازار با توجه به تغییر استراتژی معامله‌گران توانستند پرونده کاری خود در این روز را سبزپوش خاتمه دهند. آنطور که از رفتار معامله‌گران بورسی برمی‌‌‌‌‌آید آنها با پیش‌بینی از روند تلاش‌ها در راستای احیای برجام به‌عنوان یکی از مهم‌ترین متغیرهای اثرگذار غیر‌اقتصادی بر بازارسهام تغییراتی را در ترکیب معاملاتی خود ایجاد کردهاند. این موضوع از آن حیث پر‌اهمیت جلوه می‌کند که همزمان با سیگنال‌های مختلف از روند رایزنی‌های هسته‌ای، فعالان این بازار با ورود به فاز جدید معاملاتی در صدد ریسک‌زدایی حداکثری از جریان دادوستدها بر‌آمد‌ه‌اند.
گرچه این سیاست به‌تنهایی نتوانسته رونق را در این بازار به جریان بیندازد اما به نوبه خود در مقابل، از زیان حداکثری سهامداران در مقاطعی کاسته است. در بازارسهام که با تعدد ریسک‌های متنوع دست به‌گریبان است اکثر کارشناسان بر استراتژی‌های موقتی تاکید می‌کنند تا به‌رغم وجود موانع مختلف فعالان به دور از ترس و هیجانات منفی بتوانند در این بازار با سازگاری بیشتری دوام آورند. روز گذشته نیز و درحالی‌که فعالان تالارشیشه‌ای همچنان درگیر اخبار تحقیق و تفحص مجلس از فولادمبارکه اصفهان (که اتفاقا نماد مهم «فولاد» را در بازار سهام دارد) و شرایط مبهم احیای برجام (که از مهم‌ترین موانع شکل‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیری تقاضا است) هستند، سهامداران در خرید و فروش‌های خود سمت و سوی جدیدی اتخاذ کردند.
چراغ‌سبز به سهام کوچک
به اعتقاد تحلیلگران بازارسهام ۳ ریسک بین‌المللی، قیمت ارز و قیمت‌گذاری کالاهای بورسی بر روند صنایع و شرکت‌های بزرگ در بورس تهران سایه افکنده و منجر به اتخاذ بی‌رغبتی به سهام مزبور شده است. از سویی دیگر با توجه به اینکه سهام کوچک در رقابت با سهام بزرگ از اثر‌پذیری کمتری نسبت به ریسک‌های عنوان‌شده برخوردار هستند، به‌نظر می‌رسد همچنان اقبال بازار به سمت سهام کوچک باشد. شاخص بازار سهام پس از چند روز درگیری با تداوم خروج سهامداران خرد و حقیقی روز سه‌شنبه در نهایت موفق به رشد بیش از ۶هزار واحدی معادل ۴۹/ ۰درصد افزایش شد. همان‌طور که روند معاملاتی شاخص‌کل هموزن نشان می‌دهد، در این روز معاملاتی سهام شرکت‌های کوچک و متوسط بازار سهام بیشتر مورد اقبال سرمایهگذاران قرار گرفت، به‌طوری‌که این نماگر بورسی در روز گذشته ۲۷/ ۱درصد رشد را به نمایش گذاشت.
آنطور که به‌نظر می‌رسد جریان نقدینگی به‌طور مجدد با سیگنال‌های مثبت برجامی از سوی اتحادیه اروپا به سمت برخی از گروه‌های برجامی کانالیزه شده است، پس از چند روز استراحت و خروج پول حقیقی سرمایهگذاران به سمت گروه‌های ریالی سوق پیدا کردهاند که در صورت احیای برجام این قبیل از صنایع با تعدیلات مثبتی همراه خواهند شد. علی خسروشاهی کارشناس بازارسرمایه در همین رابطه ضمن اشاره به تشدید بی‌اعتمادی سرمایهگذاران به بازارسهام بیان می‌کند: در روزهای گذشته بر اساس انتشار اخبار تحقیق و تفحص مجلس از فولادمبارکه اصفهان، این مهم اثرات منفی در بازار سهام از خود برجای گذاشت. فارغ از اینکه انتشار چنین اخباری تا چه حد صحت دارد، انتشار چنین خبری می‌تواند ضربه مهلکی بر اعتماد مردم به بازار سهام و سهامداران وارد کند؛ این در حالی است که هم‌اکنون یکی از معضلات این بازار سلب‌اعتماد جدی مردم به بورس است.
بر همین اساس و با توجه به چنین وضعیتی که راه را بر افزایش ابهامات بازار باز‌می‌کند، بستری از بی‌‌‌‌‌اعتمادی‌های جدید نسبت به شرکت‌های بورسی شکل‌گرفته و فعالیت صنایع مختلف را نگران‌کننده توصیف می‌کند. او اظهار می‌کند: از سوی دیگر در کنار این‌گونه رخدادهای منفی روند غیر قابل پیش‌بینی قیمت ارز و پرونده باز برجام درحالی‌که فضای مبهمی بر جریان دادوستدها غالب است، منجر به بی‌رغبتی اهالی بازار به نمادهای بزرگ و شاخص‌ساز (به‌رغم وضعیت بنیادی مثبتی که دارند) شده است. در چنین شرایطی معمولا سرمایهگذاران ترجیح می‌دهند برای کسب بازدهی بیشتر سراغ سهام کوچک و بی‌حاشیه بروند.
جذابیت مقطعی سهام کوچک
به گفته این کارشناس بازارسرمایه، کاهش ریسک مباحث ارزی، اقتصادی و حتی سیاسی بر سهام کوچک به جذابیت این دسته از شرکت‌ها افزوده و اقبال بازار را این سمت هدایت می‌کند. خسروشاهی با گلایه از وضعیت رکودی بازارسهام تاکید می‌کند: روند شاخص‌کل هموزن به درستی گویای این مساله و چرخش تمایلات اهالی بورس به سمت سهام کوچک است. او در همین‌رابطه نیز می‌گوید: با توجه به مسائل مذکور به‌نظر می‌رسد تا پایان شهریور انتظارات مثبتی به سمت کلیت بازار وجود نداشته باشد. در این میان با تداوم نوسانات موجود می‌توان وضعیت احتیاط‌آمیزی از سوی سرمایهگذاران پیش‌بینی کرد. در چنین شرایطی سرمایهگذاران ارجحیت استراتژی خود را بر رصد تحولات داخلی و خارجی گذاشته و نمی‌توان انتظاری خارج از این چارچوب داشت.
این در حالی است که با توجه به نقدینگی قابل‌توجهی که به سمت سهام کوچک در جریان است، این روند به نوبه خود می‌تواند جریانات جدیدی در بازار یادشده رقم بزند. خسروشاهی خاطرنشان می‌کند: به روایت آمار برخی تک‌سهم‌ها بازدهی مناسبی برای طرفداران خود به ارمغان آوردند؛ این اتفاق در حالی رخ داده که کلیت بازار طی مدت یادشده در سراشیبی سقوط قرار داشته است. این کارشناس با اشاره به ریسک‌های اثرگذار بر بازارسهام یادآور می‌شود: بازار سهام با ۳ریسک مهم و اثرگذار دست و پنجه نرم می‌کند. ریسک بین‌المللی، ریسک قیمت ارز و ریسک قیمت‌گذاری در صنایع بورسی بر روند شرکت‌های بزرگ در بورس تهران سایه افکنده و منجر به بی‌رغبتی بورس‌بازان به سهام مزبور شده است.
از سویی دیگر با توجه به اینکه سهام کوچک در رقابت با سهام بزرگ از اثر‌پذیری کمتری نسبت به ریسک‌های عنوان‌شده برخوردار هستند، به‌نظر می‌رسد اقبال بازار همچنان به سمت صنایع مذکور باشد. در عین‌حال به‌نظر می‌رسد تداوم استراتژی مداخله‌‌‌‌‌گرانه در بازار در نهایت به ضرر سهامدار تمام شود. در همین راستا سیاستگذاران بورسی و متولیان این بخش می‌توانند با تدابیر جدید جلوی اقدامات منفی را سد کنند. برآورد اظهارات صاحب‌نظران بورسی نشان می‌دهد که هرگاه بازار سهام با تعدد ریسک‌های متنوع مواجه می‌شود، سرمایهگذاران دو تدبیر مهم را در دستور کار معاملاتی خود قرار می‌دهند؛ فرار از سمت سهام بزرگ و قدم به وادی احتیاط. در چنین مواقعی برخی سرمایهگذاران بازار به‌رغم انتظارات از بازگشت رشد به سمت سهام شرکت‌های بزرگ تا بازگشت ثبات و آرامش نسبی به فضای متغیرهای اثرگذار تمایل بیشتری نسبت به سهام شرکت‌های کوچک نشان می‌دهند. گرچه این اقبال موقتی جلوه می‌کند اما سیاستی است که در مواقع بحرانی برخی سهامداران به آن پناه می‌برند.
کارشناسان نیز در واکنش به این چرخش انتظارات معتقدند از آنجا که معمولا سهام شرکت‌های کوچک در دوئل معاملاتی با بزرگان بازار جا می‌مانند، فرصت پیش‌آمده رشد این گروه از شرکت‌ها را به‌دنبال خواهد داشت، در واقع کاهش فاصله احتمالی موقعیت سهام کوچک نسبت به سهام بزرگ منجر به کسب بازدهی بیشتر از سوی این صنایع و جبران عقب‌ماندگی‌های احتمالی خواهد شد و از فرو رفتن بازار به عمق رکود تاحدودی می‌کاهد.
