چرایی تغییر رفتار بورس‌بازان
در زمستان سال گذشته به‌دلیل اینکه احساس می‌شد برجام در شرف وقوع است و با وقوع این مهم احتمال می‌رفت که قیمت دلار کاهشی شود، در نتیجه انتظارات تورمی کاهشی شد. برخی از سیاست‌گذاران نیز با عنوان چنین موضوعی در حوزه دلار نیز تارگت ۱۵ هزار تومانی را اعلام کردند، بنابراین با چنین نرخی از دلار قیمت سهام از دید فعالان بالا بود چراکه انتظارات تورمی با افت جدی همراه شد.
با گذشت زمان خبری از برجام نشد و اکنون با تورم و کسری بودجه شدید مواجه هستیم. در عین حال بورس هم مجددا اقدام به‌بازبینی مفروضات خود کرد و با دلار بالاتری نرخ‌ها را مورد ارزیابی قرار داد. با توجه به اینکه بخش قابل‌توجهی از بازار سهام کشور تحت‌تاثیر قیمت فلزات و نفت قرار دارد، بنابراین افزایش نرخ تورم و دلار در کنار رشد قیمت کامودیتی‌ها اجازه نزول به‌بازار سهام را نداد. بر این اساس از خرداد‌ماه شرکت‌های حقوقی اقدام به‌خرید سهام کردند و به‌دنبال آن برخی از سرمایه‌گذاران حقیقی نیز همراه این موج شدند. خرید سهام شرکت‌های کامودیتی‌محور که ارتباطی مستقیم با نرخ دلار دارند و در ادامه خرید سهام سایر شرکت‌ها در دستور کار قرار گرفت.
بر این اساس تمام شرکت‌ها از کف قیمتی خود (غالبا از ۳۰ درصد به‌بالا) فاصله گرفتند. شاخص‌کل بورس اوراق بهادار تهران نیز از محدوده یک‌میلیون و ۱۰۰ هزار واحدی تا محدوده یک‌میلیون و ۵۷۵ هزار واحدی پیش رفت. در یک مقطعی بنا به‌بهانه‌ای بازار سهام اصلاح پیدا می‌کند، منظور از بهانه این است که غالبا زمانی‌که چنین اتفاقی در بازار سهام روی می‌دهد سعی در تراشیدن دلایلی برای افت بازار میشود اما در عین حال پیدا‌کردن دلیل کار سختی است، شاید مهم‌ترین دلایل فعل و انفعالات درونی و عدم‌تعادل خود بازار باشد.
در حال‌حاضر بازار از میانگین متحرک فاصله گرفته و سرمایه‌گذاران بعضا در کوتاه‌مدت به‌سود‌های مطلوبی دست پیدا کردند و برخی از سهامداران در یک‌ماه حدود ۲۰ درصد سود کسب کردند، بنابراین این سود‌ها شناسایی شد.
البته دلار هم همزمان وارد اصلاح شد و با توجه به‌ارتباط بین دلار و بازار سهام که انکار‌ناپذیر است و بودجه شرکت‌ها بر مبنای این نرخ بسته میشود، اکنون مشاهده میشود که بازار تحت‌تاثیر قرار گرفته است. دلار از محدوده ۲۸ هزار و ۱۰۰تومان تا ۲۷ هزار تومان کاهش پیدا کرد و این مهم در واقع توجه سرمایه‌گذاران را به‌خود جلب کرد.
در کنار این موضوع، بازگشایی نماد‌هایی که طولانی‌مدت بسته بودند در کوتاه‌مدت اثر قابل‌توجهی را در بازار خواهند داشت. به‌عنوان مثال نماد معاملاتی «شبندر» ۳ماه متوقف بود و طی این مدت شرکت‌های پالایشگاهی بین ۴۰تا ۶۰ درصد رشد پیدا کردند. این نماد غالبا مورد توجه اهالی بازار قرار می‌گیرد، بنابراین ارزش معاملات بیش از یک‌هزار میلیارد تومان برای بازار حتما در یک روز معاملاتی آن اثر‌گذار خواهد بود، هرچند ممکن است در روند‌های میان‌مدتی این موارد نادیده گرفته شود اما در روند کوتاه‌مدت مواردی همچون شناسایی سود از سوی سرمایه‌گذاران، موضوعاتی پیرامون دلایل کاهش نرخ دلار مورد توجه بازار قرار می‌گیرد، بنابراین موارد مطرح‌شده دست به‌دست یکدیگر دادند و باعث منفی‌شدن بازار در روز معاملاتی گذشته شدند. به اعتقاد بنده شناسایی سود عامل مهم‌تری محسوب میشود چراکه به‌طور معمول شناسایی سود با یک بهانه‌ای روی می‌دهد. بهانه دیروز بازار هم اصلاح دلار بود اما اینکه آینده چه خواهد شد، باید گفت که چشم‌انداز بازار به‌متغیر‌های بنیادی بستگی دارد. در حال‌حاضر متاسفانه برای نرخ ارز خیلی نمی‌توان کاهشی را متصور بود مگر اینکه کشور به‌شرایطی بازگردد که بتوان روزانه ۲میلیون بشکه نفت فروخت. در غیر این‌صورت نمی‌توان تورم را کنترل کرد. پیامد این عدم‌کنترل هم این است که بازار سهام روند صعودی خود را ادامه خواهد داد هرچند ممکن است با اصلاحات مقطعی همراه باشیم اما به‌طور کلی روند صعودی پابرجاست. در صورتی‌که تورم کنترل شود و نرخ دلار برای مدتی در یک محدوده‌ای تثبیت شود، در این شرایط حرکت صعودی شاخص بورس متوقف خواهد شد چراکه حرکت شاخص‌کل بر مبنای اضافه‌شدن تولید شرکت‌ها یا کشف بازار های جدید و افزایش ظرفیت شرکت‌ها نبوده بلکه بر مبنای متغیر‌های اقتصادی همانند کسری بودجه، نقدینگی و نرخ دلار است. در حال‌حاضر باید به‌عوامل اقتصادی توجه کرد، در صورتی‌که وضعیت فعلی ادامه داشته باشد نمی‌توان رکودی را برای طولانی‌مدت در بورس در نظر گرفت. اگر تورم و نقدینگی کنترل و در کنار این‌ها با افزایش فروش نفت و تسهیل در نقل و انتقال پول همراه باشیم در این‌صورت می‌توان به‌کنترل نرخ دلار و افت شاخص بورس باور داشت. به اعتقاد بنده بازگشایی نماد معاملاتی «شبندر» با دستکاری همراه نبود. موضوع این است که برای ۳ماه نماد بسته بود.
در این مدت شرکت‌های هم‌گروه افزایش قابل‌ملاحظه‌ای داشتند، بنابراین طبیعی بود که سرمایه‌گذاران تقاضای خود را برای «شبندر» در قیمت‌های بالاتری ارائه دهند.
اتفاقا حجم معاملاتی که این نماد داشت آنقدر از نظر ریالی بالا بود که در نهایت توانست قیمت خود را تثبیت کند. قیمت اگر در یک حجم پایین اتفاق می‌افتاد مطمئنا مورد‌قبول نبود، اما به‌دلیل اینکه حجم بالا بود قیمت مطلوب ارزیابی میشود.
این اتفاقات در کوتاه‌مدت روی بازار اثر‌گذار است. چاره‌ای هم نیست یا نباید زمانی که افزایش سرمایه صورت می‌گیرد نماد معاملاتی متوقف شود، تا از چنین فشار هیجانی جلوگیری کرد، یا اینکه هر نماد هنگام بازگشایی پس از چند‌ماه با چنین رفتار هیجانی همراه میشود.
اتفاق مثبت این بود که نماد محدود به‌دامنه نوسان ۵ درصد نشد چراکه برای روز‌های طولانی سهم وارد صف خرید می‌شد. قیمت باز و نوسان قیمتی برای رسیدن به‌تعادل در مجموع اتفاق مطلوبی را رقم زد و در این مورد نمی‌توان به‌ناظر خرده گرفت.
