بخش دوم
انتظارات سهامداران عدالت از رئیس‌جمهور جدید
سجامی شدن
متاسفانه از زمان آزادسازی سهام عدالت به ۵۰ میلیون سهامدار عدالت فقط اصرار کرده‌ایم که با مراجعه به سامانه سجام، اقدام به دریافت کد سجام و کد بورسی کنند که از قضا این موضوع مشکلات فراوانی را برای سهامداران عدالت به وجود آورده است. این در شرایطی است که در زمان ثبت‌نام سهام عدالت، تمامی سهامداران با مراجعه به نهادها و مراجع درنظر گرفته شده برای ثبت‌نام، اقدام به ارائه مدارک به‌صورت حضوری کرده و راستی‌آزمایی‌های لازم در تمامی مراحل با هماهنگی با سازمان‌هایی چون ثبت احوال از آنها صورت گرفته است. بر این اساس تمامی سهامداران عدالت در مقطع ثبت‌نام سهام عدالت یک‌بار به‌صورت مفصل راستی‌آزمایی و احراز هویت شده‌اند؛ این در حالی است که از زمان آزادسازی سهام عدالت دوباره تکرار مکررات کرده و دارندگان سهام عدالت را از روستاهای دور و نزدیک برای احراز هویت به شهرها کشانده و هزینه‌های زیادی را برای سجامی شدن و احراز هویت دوباره روی دست آنها گذاشته‌ایم؛ و این عامل نیز یکی از عوامل اصلی تاخیر در آزادسازی سهام عدالت بوده است. علاوه بر این، یکی از مشکلات برگزاری مجامع شرکتهای استانی سهام عدالت نیز احراز هویت جهت دریافت کد سجام برای دارندگان سهام عدالت است. به همین جهت سروسامان دادن به سجامی شدن و دریافت کد بورسی نیز از دیگر اولویت‌های تیم اقتصادی رئیس‌جمهور جدید در حوزه سهام عدالت است.
آزادسازی سهام عدالت
نکته دیگر اینکه بر اساس وعده داده شده، قرار بود افرادی که روش مستقیم را برای آزادسازی سهام عدالت خود انتخاب کرده‌اند، هم مدیریت و هم مالکیت سهام خود را برعهده بگیرند و در زمینه فروش سهام خود اختیار تام داشته باشند، اما تاکنون در عمل این اتفاق نیفتاده است. به همین جهت باید شرایطی فراهم شود تا افرادی که روش مستقیم را برای آزادسازی سهام خود انتخاب کرده‌اند، بتوانند در پرتفوی خود مانند سایر سهامداران، به تفکیک نوع سهم و تعداد سهام عدالت خود را ببینند و هر زمان که صلاح دیدند با تصمیم خود و بدون دخالت دولت و نظام بانکی، اقدام به فروش سهام خود کنند.
ضمن اینکه یکی دیگر از مواردی که در این رابطه رئیس‌جمهور جدید باید به آن توجه کند، آزادسازی مرحله‌ای سهام عدالت است تا از این طریق فشار مضاعفی به بازار سرمایه نیاید. افرادی هم که روش غیرمستقیم را انتخاب کرده‌اند سهامدار شرکتهای سرمایه‌گذاری استانی هستند، که در این زمینه نیز باید پذیرش شرکتهای سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت مربوط به استان‌های تهران و البرز در بورس انجام شود و امکان فروش سهام توسط این افراد فراهم شود.
بسته شدن پرونده سهام عدالت
نکته قابل بیان دیگر اینکه در مراحل مختلف اجرای طرح سهام عدالت و همچنین آزادسازی این سهام، سردرگمی‌ها و ناهماهنگی‌هایی وجود داشته است. به عنوان مثال در ابتدا اعلام شد همه مشمولان برای تعیین روش آزادسازی سهام خود، باید به سامانه سهام عدالت مراجعه کنند و پس از آن اعلام شد صرفا افرادی که قصد انتخاب روش مستقیم را دارند باید به این سامانه مراجعه کنند.
ضمن اینکه در مورد مزایا و شرایط هر یک از این روش‌ها نیز اطلاع‌رسانی مناسبی انجام نشد.
از سوی دیگر افرادی که روش مستقیم را برای فروش سهام عدالت خود انتخاب کرده‌اند، در مقطع آزادسازی باید تعهدنامه‌ای را امضا می‌کردند که بر اساس آن نه نوع سهام، نه زمان و نه قیمت فروش آن مشخص بود و از همه جالب‌تر اینکه نقدینگی حاصل از فروش سهام آنها نیز به صورت یکجا به حسابشان واریز نمی‌شود.
این در حالی است که از اواخر آبان سال گذشته نیز شرایط فروش سهام عدالت برای افرادی که روش مستقیم را انتخاب کرده‌اند، وجود ندارد و مجموعه عوامل موجب شده تا آزادسازی سهام عدالت که اتفاق درست و بجایی بود، به دلیل مدیریت نادرست به تجربه‌ای ناموفق تبدیل شود. همچنین عدم مدیریت مناسب بازار سرمایه در تعدیل عرضه و تقاضا موجب شد پس از رشد غیرمنطقی و مدیریت نشده این بازار، افت شدیدی در بازار سهام رخ دهد و این موضوع موجب شده تا سبد سهامداران عدالت آسیب ببیند. علاوه بر این یکی از دلایل افت شدید بازار سرمایه در نیمه دوم سال گذشته و پس از روزهای اوج بازار سهام، روش نادرست آزادسازی و فروش سهام عدالت بود، که این اتفاق هم فشار روانی مضاعفی بر بازار سرمایه اعمال کرد تا تجربه آزادسازی این سهام از این نظر نیزناموفق لقب بگیرد.
همچنین افرادی هم که روش غیرمستقیم را برای آزادسازی سهام عدالت انتخاب کرده‌اند، سهامدار شرکتهای سرمایه‌گذاری استانی سهام عدالت هستند که البته با توجه به شرایط بد بازار سرمایه، سهام شرکتهای استانی سهام عدالت نیز با صف‌های فروش و کاهش قیمت مواجه هستند. نکته قابل بیان دیگر اینکه همزمان با ابلاغ اصل ۴۴ قانون اساسی و آغاز به کار طرح توزیع سهام عدالت، قرار شد سهام عدالت به عنوان یکی از راهکارهای خصوصی‌سازی در کشور اجرایی شود و تجربه کوپن سهام در دنیا نیز گویای این مطلب است که این کوپن‌ها در راستای خصوصی‌سازی و کاستن از بار مالکیت و مدیریتی دولت اجرایی شده است. این در حالی است که متاسفانه این موارد موجب شد موضوع سهام عدالت هر روز پیچیده‌تر و بر ابهامات آن افزوده شود. به همین دلیل به رئیس‌جمهور جدید و تیم اقتصادی ایشان پیشنهاد می‌شود ضمن فراهم آمدن شرایط آزادسازی و فروش مرحله‌ای و تدریجی سهام عدالت برای افرادی که روش مستقیم را انتخاب کرده‌اند، سرمایه‌گذاری‌های استانی سهام عدالت به صندوق تبدیل شود و اقدام به بسته شدن پرونده سهام عدالت در کوتاه‌ترین زمان ممکن کنیم.
استفاده از نظر اهل فن و فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی
نکته دیگر اینکه متاسفانه در جریان آزادسازی سهام عدالت از نظرات و پیشنهادهای کارشناسان و افراد آگاه در زمینه سهام عدالت هم استفاده نشد که از این نظر نیز بی‌مهری مضاعفی به سهام عدالت وارد شد و در نتیجه بدون کارشناسی و بررسی مناسب، آزادسازی سهام عدالت با مشکلات فراوانی مواجه شد.
به همین جهت پیشنهاد می‌شود رئیس دولت سیزدهم با استفاده از نظرات افراد خبره و کارشناس در حوزه سهام عدالت، به آسیب‌شناسی و رفع مشکلات این سهام اهتمام ورزد.
ضمن اینکه یکی دیگر از ملزومات فراموش شده سهام عدالت فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی در زمینه سازوکارهای مرتبط با موارد و مراحل مختلف ۵۰ میلیون سهامدار عدالت است که باید تیم اقتصادی رئیس‌جمهور جدید توجه ویژه‌ای به این مقوله داشته باشد.
