ریشه‌یابی ناهنجاری‌های عمده در بورس

تغییر مکرر قوانین و دستورالعمل‌ها

پیمان حدادی،‌ کارشناس بازار سرمایه:‌یکی از مهم‌ترین ناهنجاری‌هایی که در بازار سرمایه وجود دارد این است که هنوز حاکمیت شرکتی در شرکت‌های ناشران به درستی اجرا نمی‌شود. همین مساله باعث می‌شود که همچنان بین مدیران و سهامداران تضاد منافع به وجود بیاید، تضاد منافع هم باعث می‌شود در گزارش‌هایی که ناشران منتشر می‌کنند ناهنجاری‌هایی به وجود بیاید. به جز این مورد، یکی دیگر از ناهنجاری‌ها تغییر مکرر قوانین و دستورالعمل‌هاست، به‌طوری که قوانین زود به زود تغییر می‌کنند. علاوه بر این، قوانین و دستورالعمل‌های ما عمدتا بومی‌سازی شده و مشکل این بومی‌سازی این است که تجربیات بین‌المللی در آن لحاظ نشده است. وقتی قوانین ما بر اساس تجربیات بین‌المللی نیست، حین اجرا می‌بینیم که آن دستور‌‌العمل چقدر ایراد دارد و شرایط بازار در آن پیش‌بینی نشده است، بنابراین دوباره آن را تغییر می‌دهیم و دستورالعمل‌ها را عوض می‌کنیم. اما همین که سازمان بورس اکنون برای تصمیم‌‌گیری حداقل در ظاهر از اهالی بازار سرمایه نظرخواهی می‌کند اتفاق خوب و مبارکی است. این اتفاق که جدیدا رسم شده نظرات اهالی بازار سرمایه را جویا می‌شوند از دو نظر مفید و سازنده است: یکی اینکه به فردی که در بازار سرمایه فعال است و معامله می‌کند این حس منتقل می‌شود که سیاستگذار برای سرمایه‌گذاران و سهامداران ارزش قائل بوده و نظر آنها برای تصمیم‌گیری‌ها مهم است. از دید تخصصی هم کسی که در بازار سرمایه کار یا سرمایه‌گذاری می‌کند می‌تواند نظر تخصصی خود را به سیاستگذار که سازمان بورس است انتقال دهد. بنابراین این اقدام بسیار اثرگذار و مهم است. کما اینکه ما آثار مثبت آن را دیدیم، به‌خصوص قسمت حقوقی سازمان بورس که این کار را انجام داده و برای مجوز کارگزاری‌ها هم این کار انجام شد. این رویه، رویه خوبی است و یکی از کارهای مثبت رئیس سازمان بورس است که حداقل در ظاهر نظر اهالی بازار سرمایه را برای تصمیم‌گیری‌ها در نظر می‌گیرد.

سازمان بورس نباید متولی ارزش دارایی‌ها باشد

علیرضا کاهدی، تحلیلگر بازار سرمایه:‌ یکی از ناهنجاری‌های بازار که ریشه آن به سازمان بورس و اوراق بهادار برمی‌گردد بی‌نظمی در سیاستگذاری‌ها و دستورالعمل‌هایی است که برای معاملات گرفته می‌شود. ولی عمده ناهنجاری به وجود آمده در بازار به خود سرمایه‌گذاران در بازار برمی‌گردد که بدون دانش کافی و تخصص وارد معاملات شدند؛ چون بازار سرمایه بازار پیچیده‌ای است و برای معامله در آن باید تخصص و تجربه داشت. به همین دلیل اشتباهات زیادی کردند و در کل فقط یک تحلیل بازار وجود داشت که هرجا صف هست،‌ آنجا بایستیم که هم در خرید این کار را کردند و الان در فروش هم همین کار را می‌کنند و تحلیلی غیر از این وجود ندارد. بنابراین ناهنجاری‌هایی که در بازار به وجود آمد بخشی از آن به سازمان بورس مربوط می‌شود که همان بی‌نظمی در سیاستگذاری‌ها و دستورالعمل‌هاست که بدون اطلاع‌‌رسانی دست به اقداماتی می‌زدند که آسیب‌زا بود. وقتی قرار است تغییری ایجاد شود اطلاع‌رسانی اولیه بسیار مهم است تا کسانی که ذی‌نفع هستند خود را آماده کنند، اما این کارها درست انجام نشد. اشتباه دیگری که وجود دارد رسالتی است که سازمان بورس و اوراق بهادار برای خود تعریف کرده است. سازمان بورس متولی سطح قیمت‌ها و متولی ارزش دارایی‌ها نیست. قیمت معاملات به خریدار و فروشنده مربوط است نه سازمان بورس. متغیر کلیدی در تمام سیاستگذاری‌ها باید بحث افزایش عمق بازار باشد. سازمان بورس متولی این است که عمق بازار را بیشتر کند اما اینکه مردم سهام را به چه قیمتی می‌خرند یا می‌فروشند اصلا به سازمان مربوط نیست. این سوءتفاهم که سازمان متولی ارزش دارایی‌هاست از خیلی وقت پیش در بازار بوده اما باید برطرف شود.

ناهنجاری‌های بازار نشات گرفته از خارج از بازار است تا داخل بازار

مجتبی معتمدنیا، کارشناس بازار سرمایه: به نظر می‌رسد ناهنجاری‌های بازار سرمایه اکنون بیشتر از حوزه‌های اقتصادی خارج از این بازار نشات بگیرد تا داخل بازار سرمایه. به عبارت دیگر ناهنجاری‌های بازار سرمایه اکنون بیشتر به وضعیت اقتصادی کشور ارتباط دارد و سازمان بورس تاثیری روی آن ندارد. بورس یک آینه تمام‌نما در حوزه اقتصاد است و طبیعتا وقتی وضعیت اقتصادی کشور دچار چالش می‌شود طبیعتا بورس هم تاثیر می‌پذیرد. بنابراین می‌توان گفت سازمان بورس کمترین تاثیر را در شرایط فعلی در وضعیت بازار دارد. بیشتر نگرانی فعالان بازار سرمایه از دیگر حوزه‌ها است. بحث قیمت‌گذاری کالا، نرخ ارز و نرخ بهره بانکی بیشترین ناهنجاری‌هایی است که وجود دارد و هیچ کدام از این سه مورد به سازمان بورس و اوراق بهادار ارتباط ندارد. تنها کاری که سازمان می‌تواند بکند این است که به عنوان نماینده فعالان بازار نسبت به پیگیری این موضوع از مجرای قانونی اقدام کند. بنابراین بیشتر ناهنجاری‌های بورس خارج از بازار سرمایه است که تاثیر خود را روی بازار می‌گذارد و برای اهالی بازار نگرانی ایجاد می‌کند. فعالیت‌ها و سیاستگذاری‌های سازمان بورس، مخصوصا در سه چهار ماه اخیر روند منطقی در پیش گرفته و در مقابل نظر فعالان و سرمایه‌گذاران بورسی نسبت به سازمان مثبت‌تر از قبل شده است و سازمان را در موضوعات مختلف در کنار خود می‌دانند. در دوره قبل شرایط متفاوت بود ولی تصمیماتی که سازمان در این مدت گرفته و پیگیری‌هایی که در حوزه‌های مختلف داشته برای فعالان بازار جذاب بوده است. از این رو فعالان بازار سرمایه تاثیرات بیرونی را روی بازار قوی‌تر می‌دانند و آنها را باعث ایجاد ناهنجاری‌ها در بازار سرمایه ارزیابی می‌کنند.