«دنیای‌اقتصاد» بررسی می‌کند
حمایت یا دخالت در بورس
دولت به حقوقی‌ها دستور می‌دهد. سهام شرکت‌های شاخص‌ساز مورد حمایت قرار می‌گیرند تا نماگر سهام افت محدود‌تری را نشان دهد. در چنین شرایطی بورس بیشتر از اینکه تحت‌تاثیر پارامتر‌های اساسی و کلان اقتصادی قرار بگیرد، به حالتی دولتی تبدیل می‌شود. به اعتقاد کارشناسان هرچند تامین مالی دولت از طریق سازوکار‌های معاملاتی بازار سرمایه مشهود است اما این نهاد نباید در پی هر فراز و فرود این بازار اطلاعیه صادر کند. متولیان بورس هر چند ریزش بازار را اصلاح می‌دانند اما برای همین اصلاح هم جلسه فوری در سازمان بورس تشکیل می‌دهند؛ جلساتی که خروجی آن برنامه‌ای تازه از سوی شورای عالی بورس برای حمایت است. حمایتی که هوشمند نام‌گذاری شده اما جزئیاتی تا کنون درخصوص آن اعلام نشده است.
بهره‌برداری رسانه‌ای با ترسیم چشم‌انداز خیالی از وضعیت این روز‌های بورس نه تنها به بازار جهت می‌دهد بلکه اعتماد و اطمینان قشر سرمایه‌گذار را هم خدشه‌دار می‌کند. در چنین فضایی رانت جایگزین تحلیل می‌شود و سرمایه‌گذاران به جای بررسی صورت‌های مالی، تحلیل برنامه‌های توسعه‌ای صنایع و شرکت‌ها با توجه به ریسک‌های محتمل و مواردی از این قبیل، فقط استراتژی «دنباله‌روی» را در دستور کار معاملاتی خود قرار می‌دهند.
دنباله‌روی از حقوقی‌ها و قرار گرفتن در صف‌های فروش از ۲۰ مرداد ماه تا پایان معاملات روز دوشنبه، خالص فروش حقیقی‌ها را به ۱۱ هزار میلیارد تومان رسانده است. از طرفی بورس و فرابورس ۱۶ هزار میلیارد تومان خالص فروش حقیقی را در این مدت تجربه کرده‌اند. با این حال اگر بخشی از پرتفوی سهامداران به بازارهای موازی سوق پیدا کند، چیزی جز تورم در کلیت فضای اقتصادی کشور نخواهیم داشت. تورمی که در گام اول کالاهای اساسی را مورد هدف قرار می‌دهد. محمد نوربخش، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌و‌گو با «دنیای‌اقتصاد» به چرایی اتفاقات اخیر در بورس می‌پردازد که می‌خوانید.
نظر شما درخصوص خروج پول از جریان معاملاتی بورس چیست؟
در تیر ماه آماری منتشر شد مبنی بر اینکه ۸۰ هزار میلیارد تومان ورود پول به بازار انجام شد. نحوه محاسبه این رقم از فرمول خرید حقیقی منهای فروش حقیقی به دست آمد. در این رابطه حقوقی‌های بازار در نظر گرفته نشدند. این در حالی است که برآیند را باید در ارزش بازار در نظر گرفت. در برخی مواقع فروش سهام انجام شده اما در واقع پول در حساب شرکت‌های کارگزاری سهامداران همچنان باقی مانده است. به محض اینکه قیمت‌ها مناسب شوند این بخش از نقدینگی سریعا وارد سهام خواهد شد. به اعتقاد بنده کسری از نقدینگی به‌طور کلی از بازار سرمایه خارج شده است. زمانی که نرخ بهره حقیقی به میزان قابل توجهی منفی شود یقینا ورود پول خواهیم داشت. اما هنگامی که از شدت منفی کاسته شود بخشی از نقدینگی به سمت بانک‌ها و حساب سپرده‌های بلندمدت باز می‌گردد. بنابراین برآورد می‌شود که در بازه زمانی بلندمدت رقم چشمگیری از بورس خارج نخواهد شد اما این بخش نقدینگی خارج شده بعد از مدتی به سمت سهم‌های پروژه‌ای باز می‌گردد.
در این شرایط نقدینگی وارد بازارهای موازی می‌شود؟
بازار دلار بسیار امنیتی است و مبالغ تاثیر‌گذاری وارد این بازار نخواهد شد. با توجه به شرایطی که در بازار طلا و سکه ایجاد شده نقدینگی به سمت این بازار هم نمی‌رود.
بازار مسکن چطور؟
نقدینگی یا در بورس می‌ماند یا بازار مسکن می‌تواند بستری برای جذب نقدینگی در نظر گرفته شود. در حال حاضر مقصد بخش عمده پول‌هایی که از بورس خارج شده، بازار مسکن به خصوص مسکن لوکس خواهد بود.
حمایت‌‌ها اثر‌گذار خواهند بود؟
مفهوم حمایت هوشمند را تا این لحظه متوجه نشده‌ایم. اما به‌طور کلی در موضوع حمایت، اگر صرفا با هدف حفظ نقدشوندگی صورت بگیرد مناسب ارزیابی می‌شود. به‌عنوان مثال، سهم‌هایی که دستخوش اصلاح شدند و رفتار هیجانی نیز در آنها مشهود است در صف فروش اقدام به حمایت یا خرید شوند.
نظر شما درباره دامنه نوسان چیست؟
متولیان بازار سرمایه دامنه نوسان ۵ درصدی در بورس تعریف کرده‌اند و خود را با یک اشتباه وارد اشتباه‌های بزرگ دیگری می‌کنند. وجود دامنه نوسان هیجان در بازار ایجاد می‌کند و سیاست‌گذار قصد دارد چنین هیجانی را با حمایت رفع کند.
خیلی از افرادی که طی چند سال اخیر وارد بازار سرمایه شدند، در واقع عرضه اولیه مقدمه آشنایی این افراد با بازار سهام بود.
به‌عنوان مثال شرکتی قصد عرضه سهام با برآورد ارزشی ۱۰ هزار میلیارد تومانی داشت. این در حالی است که فرابورس رقم ۷ هزار میلیارد تومانی را برای این عرضه در نظر گرفته و در قیمت پایین به تمام سهامداران سهام تعلق می‌گیرد. در چنین شرایطی سهام با تشکیل صف خرید روزبه‌روز افزایش قیمت پیدا خواهد کرد. در این شرایط سهامدار به دنبال تحلیل نیست چرا که سود خرید به نوعی تضمین شده است. اکنون در موضوع دامنه نوسان سهامدار با مشاهده صف‌های خرید سریعا اقدام به خرید سهام می‌کند. به یک‌باره هم نمی‌شود چنین دامنه‌ای را حذف کرد چرا که هزینه زیادی در پی دارد. بر این اساس، دامنه نوسان را باید با برنامه‌ای از قبل اعلام شده به جامعه سهامداری هر ۳ ماه یک‌بار ۲ درصد افزایش دهند.
دامنه نوسان موضوعی است که راه‌حل دارد اما به دلیل شکل گرفتن رویه‌های تازه و ایجاد رانت، سیاست‌گذار از این موضوع کوتاه نمی‌آید، نمونه بارز آن موضوع انحصار کارگزاری‌هاست که روزنامه «دنیای‌اقتصاد» طی چند وقت گذشته به آن پرداخت.
بازار چه زمانی به تعادل می‌رسد؟
در معاملات دیروز حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان حقوقی‌ها از صف فروش خرید داشتند، به این ترتیب بازار در روز‌های پایانی هفته جاری مقداری صعود خواهد کرد. رفتار این معامله‌گران مقداری از هیجان فروشندگان کاست. امروز احتمالا مقداری از سهامداران در صف فروش قرار بگیرند اما چند روز معاملاتی مثبت در پیش داریم که در ادامه آن روند نزولی در بازار حاکم می‌شود.
دلیل نزول مجدد چیست؟
شاخص‌های اقتصادی با نزدیک شدن به انتخابات آمریکا و زمان مناظرات ترامپ و بایدن مثبت می‌شوند، شاخص بورس مثبت و نرخ ارز ثابت یا کاهشی خواهد بود. دلیل این موضوع رد ادعای ترامپ مبنی بر موفقیت در فشار حداکثری است. بنابراین ریزش‌های فعلی مقدمه خوبی برای بازگشت بازار از مهر‌ماه به بعد خواهد بود.
